Hz. Danyal ve Lokman Hekim

09.09.2015

 

 

 

Danyal  Lokman Hekim ( Şiirimizde Hz. Danyal ve Lokman Hekim)

(Arapça, Daniel', Farsça: Danial, İbranice, Danielle, diğer dillerde  de Daniel olarak geçen Beni İsrail ( İsrail oğulları peygamberlerindendir.  İslam inançlarına göre   Hz . Davud’un neslinden gelen  Hz Danyal,  Musevi, Hıristiyanlık  ve İslamiyet’te  peygamber olarak kabul edilir.Danyal Peygamber’ine   Babil Kralı Nebukadnezzar (MÖ 605-562)  zamanında yaşadığı  küçük bir  çocuk iken esir edilerek,  İsrail oğulları ile beraber Babil'e gönderildiği, Yahudileri, Babillilerin  esaretinden ilmi ve kehanetleriyle kurtardığı  anlatılmaktadır.  Bu yüzden Danyal Peygamber  müneccimlerin, kâhinlerin ve  Melhame yazarlarının piri kabul edilmektedir.  Edebiyatımızdaki Camasbanamelerin kökeni de Danyal peygambere bağlanır., Camasb Danyal Peygamberin sırlarını taşıyan oğludur. 

[1]Rivayetlere göre Babil Kralı Nabukadanezar’ın  gördüğü bir rüyayı ona anlatmış ve yorumlamış, Nabukadenzzar’ın müneccimbaşı olmuş, onun  ölümünden sonra halefine secde etmediği için aslanlara atılmış sağ kurulup, Sus Şehrine, Tarsus’a veya Semerkant’a giderek halkı kıtlıktan kurtarmış bolluk getirmiş ve bu üç şehirden birinde ölmüştür. Halk arasında Kur'ân falı veya Dânyâl falı olarak da bilinen İlm-i Tefe'ül’ün kökeni de Danyal Peygamber’e dayandırılır.   “Danyal Peygamber falı denilen bu fallar  murabbalara bölünmüş levhalar şeklinde yazılırdı. Mesela  88. Hanede ikbal yazılı olup bu hane de bir de yılanbaşı bulunurdu. Tek tavla zarı  atılarak bu haneye gelindi mi yılanın ağzından girilip  zeval yazılı birinci hanede yılanın kuyruğundan  yeniden işe başlanırdı” 2]

Bereket  Peygamberi olan, rimel ilmini bulan, rüya tabirini icat eden  ve müneccimlerin piri kabul edilen Danyal  Peygamber’in kabrinin Tarsus’taki Makam Camisi’nin olduğu yerde, Ahvaz’a yakın  eski  Suş şehrinde, İskenderiye’de  veya  Semerkant’ta olduğuna dair rivayetler vardır. [3]

Hakkındaki rivayetlerden bir diğeri de  Danyal Aleyhi selamın, Hz. Âdem’den Hz. Muhammed ‘e kadar olan peygamberlerin suretlerini ipek kumaşlar üzerine çizmiş olduğu şeklindedir. [4] Danyal Peygamber ile Lokman Hekim aynı kişi gibi düşünülmüş bu nedenle Lokman  Hekim’de olan hastalıklara şifa veren hekimlik kudreti  Danyal Peygamber de görülmüştür.  Kimi efsanelerde  Hz Danyal ile Zülkarneyn (İskender ( Makedonyalı) ve İskender-i Zülkarneyn)  arasında da çeşitli irtibatlar kurulmuştur.

Danyal Peygamber’in  hakkında oluşan rivayetler divan şairlerimizin ele aldığı konular içinde önemli bir yer tutar. Danyal  Peygamber ve efsaneleri divan şairlerinin malzeme olarak kullandığı  peygamber kıssaları arasındadır. Kimi inanışlarda Lokman Hekim ile Danyal’ın aynı kişi olduğu düşünülmektedir. 

Lokman Hekim ölümsüzlüğü bulmuş ve bir kitaba yazmış, ama köprü üstünden geçerken Cebrail gelerek Lokman’ın koluna çarpıp kitabı nehre düşürttürüp kaybettirmiştir. Lokman, Danyal ve Yunanlı hekimler arasında irtibatlarda kurulur. “Süleyman Bin-i Davut Peygamber'in 'Hikmet-ül Lokman' adlı kitapla amel edip, hastalara şifa verdiği rivayet edilmekte ve sonra bu kitabın Danyal Peygamber eliyle Babil'e götürüldüğü ve orada iken İskender'in hocası Aristo tarafından Grekçe'ye tercüme edildiği “ yazılmaktadır [5]. Bu bakımdan Danyal Peygamberden söz eden şiirlerde İlmi hikmet, rüya, ölümsüzlüğün çaresi,  rimel ilmi, hatta oğlu Camasp’tan dolayı Şahmeran’dan da söz edilebilir,

Üstünde kaşın oturur ol anberin  hal
San köprü üzre fikret-i hikmette Danyal          Saruhanlı Aşki [6]

Afitab-ı Ömrüne  ahir erer bir gün zeval
İlmi hikmet bilme de dahi olursun Danyal      Gedizli Daveri [7]

Ecel derdinden söz açmaz la’lin önünde
Görünce hattını hikmet kitabın danyal örter.     Emri

Lokman Hekim ile Danyal Peygamber aynı kişi olarak düşünüldüğüne göre  Lokman Hekim’den söz eden şiirler Danyal Peygamber’den söz ediyor demektir.

Mürdeye canlar verir bîmnâre sıhhat leblerin
Hikmet-i Lokman u i'caz-ı Mesîhâ bundadır               Bakî

Çeşm-i ibretle kâmu eşyaya kıldınsa nazar
 Eyle Aşkî şîve-i hikmetde Lokman ile bahs                    Aşkî[8]

Lokman Hekimden dolayısı ile Danyal’dan söz eden  pek çok halk şairi ve hallk şiiri de vardır.

Bir bab-ı gaflette üçler yediler
Seni bana hekim, cerrah dediler
Yârem göz göz olmuş bir tabib diler
Derdimin Lokman'ı sen safa geldin                        Bayburtlu Celâli

Aman Allah böyle kalem çalınmaz
Lokman hekim gelse çare bulunmaz
Evlatsız dünyadan murat alınmaz
Böylesi düşten ah uyanır mı                            Sivaslı Ruhsatî

Aşk derdine derman sordum âlemde
Ne Eflatun bülür, ne Lokman yazar
Erbab-ı aşk olan kalır matemde
Anlarım ahvalim perişan yazar                  Âşık Dertli

Bir gün değil, beş gün değil yüz gündür
Deste zülüf al yanağa düzgündür
Merhem almaz yaralarım azgındır
Derdimin Lokman'ı gel yavaş yavaş               Karacaoğlan

Lokman Hekim Gelse yaram azdırır
Yaramı sarmaya yar kendi gelsin         ( Anonim)

 

KAYNAKÇA

[1] Şahamettin Kuzucular, https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/camasbnameler-abdi-nin-camasbanme-ve-sahmaran-eserleri/76620

[2] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar,  MEB – 1996 Shf,179

[3] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/hz-danyal-ve-hakkinda-hikayeler/77768

[4] https://www.sorularlaislamiyet.com/article/14189/hz-yusa-ve-hz-danyal-aleyhimesselam-hakkinda-genis-bilgi-verir-misiniz.html

[5] Hayrettin İVGİN, ANADOLU HALK KÜLTÜRÜNDE LOKMANHEKİM İNANIŞI, https://kulturevreni.com/13-80.pdf

[6] Kemal Üçok’tan  naklen A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar,  MEB – 1996 Shf,179

[7] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar,  MEB – 1996 Shf,179

[8] Hayrettin İVGİN, ANADOLU HALK KÜLTÜRÜNDE LOKMANHEKİM İNANIŞI, https://kulturevreni.com/13-80.pdf

 

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da
erencelik408
Eren Çelik7 years ago
DEVAMINI OKUMAK İÇİN ÜYE OLMAK GEREKİR DİYORSUNUZ SONRA GELMİŞ VİP ÜYE OLMAK GEREKİR DİYORSUNUZ BUNE LAN