İktisab Nedir Örneklerle İktisab Söz Sanatı

İktisab Nedir

Osmanlıca yazılışı iktisab / iktisâb :  اكتساب

İktisab Sözcüğünün kökeni

İktisab sözcüğünün kökeni Arapçadır. Edinmek, kazanmak anlamında kelimeler üretilen Arapça sülasi [ksb ] kökünden gelir.  Bu nedenle  edinmek kazanmak anlamlarına gelen kesb , kasb كسب  "elde etti, kazandı" anlamındaki kasaba كسب    kelimeleri ile aynı kökten gelmektedir.  

Sözlük Anlamları

Kazanma. Tahsil etme. Elde etme. Kazanmak. Tahsil etmek. Elde etmek. Çalışarak kazanma.)

 İktisâb etmek: Kazanmak.

 İktisâb eylemek: Kazanmak.

İlm kesbiyle pâye- rifat arzu yu muhal imiş ancak

Aşk imiş he ne var âlemde ilm kıl u kâl imiş ancak  Fuzuli

Edebiyatta Söz Sanatı Olarak İktisab

Edebiyatta iktisab anlamla ilgili bir söz sanatıdır.  Bİ şiirde veya yazıda söze veya yazıya ayet veya hadis ilave etmek, bir yazıyı uygun ayet ve hadis ile desteklemek veya bunlardan bir kısım parçalar almak iktisab sanatı yapmak demektir.   ( bkz  İktibas Nedir ve İktibas Sanatı)

Yazıyı veya fikri desteklemek hatta değer katmak amacıyla ayet ve hadis eklenirken, ayet ve hadis tam hali ile alınabileceği gibi bir kısmı ile de alınabilir.

Bi-bekadır bu menzi ley ahbab

" Fettpkullahe y a ulul-elbab"   Ahmed Paşa

 

Zâlimlere bir gün dedirir kudret-i

MevlâTallâhi lekad âserekellâhü aleynâ   Ziya Paşa

(Allah’ın gücü kudreti zalimlere bir gün “Allah’a andolsun, hakikaten Allah seni bize üstün kılmış” dedirir.) Beytin ikinci mısraı Yusuf Suresinin 91. ayetinden alınmıştır.

“Lâ Yüsel”e binlerce suâl olsa kurban

İnsan bu muâmmalara dehşetle nigehbân (Âkif)

Enbiya suresi “Allah’a yaptığı işlerden sual olunmaz”

 

Zâlimlere bir gün dedirir kudret-i Mevlâ

Tallâhi lekad âserekellâhü aleynâ  Ziya Paşa

Tallâhi lekad âserekellâhü aleynâ

 ( “Allah’a andolsun, hakikaten Allah seni bize üstün kılmış”.)

Arz ider  âzâ-yı cismim hâk-i pây-i Ahmed’e

“ Yâ Şefi’al – müznibû işfa’ lenâ” yı   Fuzuli

İkinci dize Fuzuli'nindir.