Faydalınan resim Alıntı : https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1tmir:Maharaja Mahatab Chand Bahadur (1820 - 1879) - http://www.oldindianarts.in/2011/10/illustrations-from-barddhaman-edition.html

 

Kıtmir ve Hakkında İnanışlar

Osmanlıca yazılışı ; kıtmîr :  قطمير

Kıtmir, Ashâb-ı Kehf’in - Yedi Uyurlar- köpeğinin adıdır.

Bu köpek hakkında ayetlerde, tefsirlerde ve bir kısmı İsrailiyâttan olmak üzere her üç semavi dinlerde birçok bilgiler bulunmaktadır.   Hıristiyan dinine ait kaynaklarda yedi Uyurlar ile birlikte asırlaca uyuyan köpek motifi karartılmış yok edilmiş veya yerine melek konulmuş olduğu halde İslami sahada Kıtmir, Cennete girecek bazı hayvanlar arasında gösterilen kutsal bir hayvandır.

Kutsal kitaplarda da adı geçen Kıtmir,Taberî  tarihinden günümüze kadar  pek çok eserde sözü edilen kutsal bir köpektir.  Ashab-ı kehf ‘den -Yedi Uyurlar-  söz eden tüm metinlerde “ kelbuhum Kıtmîr” “onların köpekleri Kıtmir” olarak geçmiştir. ( bkz Ashâb-ı Suffe Nedir-  Ashâb-ı Şimâl ve Ashâb-ı Yemîn Nedir)

Aslında anlaşıldığı kadarı ile Ashâb-ı Kehf hikâyesi İslâmiyet öncesinden beri vardır.  Kıtmir ve Ashab-ı Kehf den söz eden en eski metin Süryanice ve  Suruç’lu Yakub’a (ö. 521)  tarafından yazılmıştır,[1] Ancak hikâye daha sonra tüm Hıristiyan ve Müslüman âlemine de yayılmış,   Müslüman ve Hıristiyan ülkelerinde Yedi Uyurlara ait olduğu iddia edilen pek çok mekân ve mağara gösterilmiştir. Yedi Uyurlar hikâyesi temel olarak Roma İmparatoru Decius (Dakyânûs ) ‘un Hıristiyan dinine girmiş olanlara yaptığı baskıları konu edinmektedir.

Fakat Hıristiyanlık ile ilgili en eski metinlerde Yedi Uyurların yanında bir köpek olduğu belirtilmiş daha sonraki metinlerde ise bu köpekten ya hiç söz edilmemiş veya köpeğin yerine melek konulmuştur.

Yedi Uyurlar hikâyesinin tüm versiyonlarından hareketle çıkartılabilecek temel özeti şu şekildedir: “Putperestliğe geri dönmek yahut da öldürülmek arasında bir seçim yapmak zorunda bırakılan birkaç genç, civardaki bir mağaraya sığınıp, uyuyakalırlar ve uzun yıllar – bazı metinlerde asırlar boyunca- uyumağa devam ederler. Nihayet bir gün uyanırlar ve görürler ki Hıristiyanlık  veya Müslümanlık galip gelmiş, putperestlik yok olmuştur.”[2]

Yedi Uyurlar ile birlikte kimi rivayetlere göre 309 sene uyuyan ve daha sonra uyanan Kıtmır, bu nedenlerle kutsal bir köpek olmuştur. Ülkemizde Kahramanmaraş Afşin, Mersin Tarsus, İzmir Selçuk, Mardin, Doğu ve Güneydoğu Anadolu da Yedi Uyurlar Ashab-ı Kehf mağarası olduğu iddia edilen pek çok mağara bulunmaktadır.  İslami metinlerde Yedi Uyurların adları şu şekilde sıralanır.  “Debernuş, Sazenuş, Kefestetayuş, Kıtmir, Yemliha, Mekselina, Meselina, Mernuş”

Kuran-ı Kerim Kehf suresinin 22. Ayeti Kıtmir ve Yedi Uyurlardan söz etmiştir.  Ayetin meali şöyledir: “Gayba taş atar gibi: ‘Onlar üç (kişidir), dördüncüleri köpekleridir’ diyecekler. ‘Beştir, altıncıları köpekleridir’ diyecekler. ‘(Hayır), yedidir, sekizincileri köpekleridir’ diyecekler. De ki: ‘Onların sayısını Rabbim daha iyi bilir.’ Onları bilen azdır. Onun için onlar hakkında, bu bildirilenler dışında münakaşaya girme ve onlar hakkında hiç kimseye de bir şey sorma!”(194 Kehf, 18/22) [3]

Görüldüğü gibi Kuran-ı Kerim Yedi Uyurlar ve Kıtmir hakkında söz ederken onlarla ilgili konulara pek girilmemesini emretmektedir. Buna rağmen Ashab-ı kehf ve köpekleri hakkında dualar da oluşmuştur.

Faydalanılan Resim Alıntı : https://tr.pinterest.com/pin/503277327084571429/Kazvini,  Yedi Uyuyanlar Efes Büyük İskender tarafından keşfedilen Folio (Omens Kitabı), İran-Kazvin, 1550'ler

Kıtmir duası

"Allahümme Ya Rabbi ve Cebraile ve Mikaile ve İsrafile ve Azraile ve İbrahime ve İsmaile ve İshaka ve Yakube ve munzilel berekati vet tevrati vez zeburi vel incili vel furkani ve la havle ve la kuvvete illa billahil aliyyil azim.”

La ilahe illallahul melikül hakkul mubin.
Muhammedün Resulullahi sadikul va'dil emin.
Ya Rabbi Ya Rabbi Ya Hayyu Ya Kayyumu Ya Zel celali vel ikram.
Es'elüke ya rabbel arşıl azim.
En yerzukani rızkan helalen tayyiben bi rahmetike ya erhamer rahimin.
Debernuş, Sazenuş, Kefestetayuş, Kıtmir, Yemliha, Mekselina, Meselina, Mernuş”

Bu dua, uğur bereket, şifa zenginlik ferahlık getireceği inancıyla kâğıtlara, madalyonlara, levhalara vb yazılmış evlerin konakların dükkânların duvarlarına asılmış;   muskalara vb yazılıp boyunlarda koyunlarda yastık altlarında vb taşınmıştır.

Halk arasında Kıtmir ile ilgili ilginç inanışlar da yerleşmiştir. Örneğin bir köpeğe "Kitmir'in selamı var" denince köpeğin ısırmayacağına, “,[4] inanılır. “ Kuduz köpek tarafından ısırılmış olan biri, 40 gün dolmadan belirli bir türbeye gidip Kıtmîr’den yardım dilerse, hastalanmayacağı düşünülür. Üzerine Ashâb-ı Kehf ve Kıtmîr’in adları yazılı bir kâğıt yangına atılırsa, yangının söneceğine; keza üzerine Ashâb-ı Kehf ve Kıtmîr’in adları yazılı bir kâğıt çok ağlayan bir bebeğin yastığının altına konulursa, ağlamasının derhal kesileceğine; evlenmek, çocuk sahibi olmak, hastalık gibi konularda sıkıntı çekenler Ashâb-ı Kehf’e adanmış olan mağaraları ziyaret ederlerse, dertlerine deva bulacaklarına; Ashâb-ı Kehf’e emanet edilen gemilerin deniz kasasına uğramayacağına “[5] vb inanılmıştır.

İşte bu nedenlerle Divan ve Halk edebiyatında Kıtmir önemli bir motif olmuştur. Kıtmir, eski edebiyatta köpek manasına gelen Kelp sözcüğü ile de kullanılır. 

Geh kılıır İblîs'i Me'vâ'dan sürüp kelb-i hakîr
Gâh bâb-ı gârda Kıtmîr'e Me'vâ gösterir   Aş kî

Râtıb etse nola Kıtmîr ile bahs-i riichân
Kemterîn kelbi der-i Hazret-i Mevlânâ'nın  Râtıb

Hak Çalab dil virdi lûtfından ite
İşid imdi ol itün hali nite
Eytdi lâ ilâhe illâllah didi
Âhiret fahrı Resûlullah didi   Yûsuf-ı Meddâh (14. Yüzyıl

Savt-ı kelb o yolda bî-cezbe değil
Tâlib-i bî-reh-zen olmaz öyle bil
Çün seg-i Ashâb-ı Kehf oldu halâs
Buldu vasl-ı hân-ı merdân-ı havâs       Mevlana Mesnevi

 KAYNAKÇA

• [1] İRVİN CEMİL SCHİCK , İslâmiyet’in en Kutlu Köpeği Kıtmîr, https://t24.com.tr/k24/yazi/islamiyetin-en-kutlu-kopegi-kitmir,723,Huber (1907–8): 26–32; Huber (1910): 1–17; Jourdan (1983): 59–68.
• [2] İRVİN CEMİL SCHİCK , İslâmiyet’in en Kutlu Köpeği Kıtmîr, https://t24.com.tr/k24/yazi/islamiyetin-en-kutlu-kopegi-kitmir,723,Huber (1907–8):
• [3] https://meal.ihya.org/kurandan-ayetler/kuranda-gecen-ashab-i-kehf-ile-ilgili-ayetler.html
• [4] https://eksisozluk.com/kitmir--120223
• [5] İRVİN CEMİL SCHİCK , İslâmiyet’in en Kutlu Köpeği Kıtmîr, https://t24.com.tr/k24/yazi/islamiyetin-en-kutlu-kopegi-kitmir,723,Huber (1907–8):