Lâdes Oyunu ve Lades Kemiği

Lâdes  ( Oyunu – Lades Kemiği )

Yazıda lades ne demek, Lâdes Oyunu, Lades Kemiği, lades nedir, lades nasıl oynanır, ladesin sözlük anlamları,  Osmanlıca yazılışı, lades oynama geleneği, şiirlerde ve edebiyatta lades anlatılacaktır.

Sözcüğün kökeni ve geldiği dil hakkında değişik görüşler vardır. Kimlerine göre Lades, Farsçadan dilimize girmiştir. İskender Pala’ya göre kelimenin aslı "yâd-ı dest (eli hatırlama)" olmalıdır.” [1]

Kümes hayvanlarının göğsünden çıkan ve lades kemiği denilen iki uçlu köprücük kemiğinin iki ucunu iki kişinin kırması ile oynanan bahis tutuşma veya kandırmacaya dayalı oyundur.

Bu oyun kümes hayvanlarının göğsünden çıkan çatal göğüs kemiği veya lades kemiği ile oynanır. İki uçlu ve çatal şeklinde olan bu kemik oyuncular tarafından kırılır. Kemik kırıldıktan sonra bahse tutuşulur. Bu oyunun amacı her iki kişi de bir diğerinin elinden bir şey almayacak veya “aklımda “ veya “ hatırımda “ dedikten sonra alacaktır.  Böylece iki taraf da rakibini unutturarak veya dalgınlığa getirerek eline bir şey vermeye çalışır.  Eğer “ aklımda “ demeden alırsa oyunu kazanan oyuncu  “ lades “  diye bağırıp oyunu kazanmış olur.

Kişilerin zihni kabiliyetlerini, inat derecesini, dikkat derecesini ölçen bu oyun, tarafların dikkatlerine göre günler haftalar boyu da devam edebilmektedir.

Bu âdetin çok eski devrilerden beri olduğu divan şairlerinin şiirlerinde geçmesinden de anlaşılmaktadır.

Şikest-i hâtır-ı mürg-i hümâyı yâd eyle
îzâm-ı gayr ile yâdes t tutma ey mehveş     Sabit

Elin bûs eylemek şartı ile m ü m k ü n müdür yâdesi   Fütûlî[2]

Lâdes
Uzayacağa benzer
Tutuştuğumuz lâdes. İşi gücü bırakıp
Mezarlığa nâzır
Bir eve taşındım. Ölüm, sen beni aldatamazsın,
Aklımda!
Yukarı       Behçet Necatigil Hayatı Edebi Kişiliği

KAYNAKÇA

[1] İskender Pala , Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Lades Maddesi

[2] İskender Pala , Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Lades Maddesi