Mahlas Beyti Nedir ve Örnekleri
Mahlas Beyti Nedir ve Örnekleri
Mahlas; Osmanlıca yazılışı : مخلص
Yazıda mahlas beyti nedir, mahlas beyti nasıl anlaşılır mahlas, tapşırma, kalem adı nedir, şiirde mahlas beyti nasıl bulunur, mahlas beyti nasıl bilinir, divan ve âşık şiirinde mahlas beyitleri, dörtlüklerde ve beyitlerde mahlas örnekleri üzerinde durulacaktır.
Mahlas Beyti ise bir şiirde mahlasın bulunduğu beyittir. Yani şairin mahlasının bulunduğu beyte mahlas beyti denir.
Mahlas teriminin sözlüklerdeki anlam karşılığı: İsme ilâve edilen başka bir isim. Halâs olacak, kurtulacak yer. Bir kimsenin, şair veya yazarın takma adı, şekillerindedir.
“Mahlas kelimesi, nam ismi ve lakap kelimesi ile yakın anlamdadır. Eskiden beri şairler ve yazarlar çeşitli gerekçeler ile yazdıkları edebi eserlerde ve şiirlerde asıl adları dışında mahlas adını verdikleri takma adlar kullanmışlar veya çeşitli gerekçeler ile kalem adı kullanmak zorunda kalmışlardır. Mahlasa bu nedenle yazarın ve şairin edebi eserlerindeki kullandıkları takma ad, kalem adı, edebi namları, edebi lakapları da demek mümkündür”.[1]
Mahlasın Olduğu Dörtlük Örnekleri
Bir şiirdeki mahlas beyti şiirin son kıtasında veya son beytinde bulunur. Halk şiiri tarzında ve dörtlüklerle yazılmış bir şiirin son dörtlüğünde – son kıtasında şairin adı veya mahlası bulunur. Mahlasın şiirin kıtasında bulunmasının nedeni şairin şiire imzasını atmış olması demektir. Şair böylece o şiirin kendine ait olduğunu imza altına almış, ele âleme bu şiir şu şaire aittir demeye gelen bir ilan yapmış demektir
Bu nedenle bir halk şiirinde mahlası bulmak için şiirin son dizesinde şairin kendi adını veya mahlasını ilan ettiği, bir şekilde bu sözlerin ve şirin kendine ait olduğunu ifade etmek istediği dizeye bakmak gerekir. Bu seslenmelere örnek verecek olacak olursak “Kazak Abdal der rivayet eyledim”, “Hıfzı'yım yanarım tütünüm çıkar”, “Der Katibi bizi beğenmeyeni”,” Karacaoğlan der nolayım”, “ Karacoğlan der ki kondum göçülmez “, “Köroğlu'dur Çamlıbel'in aslanı”, “Köroğlu geliyor kenan elinden”
Belindedir altın divit
Cihana verirdi öğüt
Sözü mertti kendi yiğit
Demircioğlum yerinde mi
Çamlıbel'in şen dağında
Sular akar ayağında
Döne kızın yanağında
Çifte benler yerinde mi
Köroğlu der öğündüğüm ( Mahlasın geçtiği dize)
Taşlar alıp dövündüğüm
Arka verip sığındığım
Koca çamlar yerinde mi
Mahlas Beyti ve Örnekleri
Divan şirinde ise mahlas beyti şairin adının geçtiği beyittir. Mahlas beyti genellikle aynı zamanda şiirin en son beytidir. Fakat bazı kerelerde ve bazı şiirlerde mahlas beytinden sonra da beyit olabilmektedir. Bu nedenle eğer şiirin son beytinde şairin adı yoksa mahlas beyti en son beyit değil demektir.
Bende Ahmed gibi garîbem kim
Cândan ü hânümândan ayrıldum Ahmet Paşa
Şeb ki ala zülfinün bûyını Yahyâ meşâm
Ol gîce bir kâkül-i gâliye-gûndur bana /Şeyhülislam Yahya
Bezm-i sühande meşreb-i Hâfız'la Vehbiyâ
Bu neş’eyi veren mey-i Şîrâz'dır bana Sünbülzade Vehbi
Oḳunmasun Necātī getürmez gözine dōst
Şol şiʿr·i dil-firībi ki mestāne olmaya
KAYNAKÇA
[1] /post/mahlas-tapsirma-ve-mustear-ad-nedir/96238
