Manâ Nedir ve Mana Âlemi

Manâ Nedir ve Mana Âlemi

Osmanlıca yazılışı: mânâ /  معنا / maani,  معنى

Yazıda, mana kelimesinin Osmanlıca yazılışı, mana nedir, sözlüklerdeki anlamları, olumsuz hali, sürt ile mana, taavvufta mana, mana âlemi nedir, Zahiri ve Bâtıni Mana nedir. şiirlerde mana, beyitlerde mana, divan edebiyatı ve şiirinde mana konularına değinilecektir.

Manâ: Arapça kökenli bir kelimedir.  Sözlük anlamları:  Anlam. İçyüz. Akla yakın sebep.  Rüya, düş, sezgiye varmak şekillerindedir.  Olumsuz hali ise;   bî-ma'nâ : mânâsız, münasebetsiz şeklinde olur. İsm -i ma'nâ  ise mücerret, soyut isim anlamlarına gelir.

Tasavvufta mana sözcüğüne farklı bir anlam yüklenmiş ve suret kelimesinin anlamca ifadesi şeklinde kullanılarak  “gözle görülen âlemin dışındaki gerçek âlem ve mânâ âlemi-  manevi âlem ” anlamı ile kullanılmıştır.  Bu âlem maddi âlemin dışındaki gayb âlemidir. Bu âlemi ancak kalp gözü açılmış olanlar, insan-ı kâmiller görür ve sezebilir.  Tasavvufa göre görülen âlem “Allah’ın zuhuru ve suretidir”  [1]Tasavvufi anlamdaki mana âlemini her kul göremez.  Bu âlem surette görülenlerden farklı, ancak kalp gözü açık olanlar tarafından görülebilen, bu sahte âlemin dışındaki gerçek âlemdir. Tasavvufi açıdan olgunlaşmamış insanın maddi göz ile gördükleri yalancı bir âlemdir. Gerçek âlem sırlar âlemidir ki bu âlemi ancak tayy-i mekân ve tayy-i zaman  ruhsatı almış olan olgun insanlar ve veliler görüp sezer.
Zahiri ve Bâtıni Mana Nedir

Görülen madde âlemi sûret âlemidir. Tasavvufta mana batıni ve zahiri olmak üzere iki türlüdür. Bâtınî manâ;  iç gerçekle ilgili,  dışında kalbe doğan gizli anlam demektir. Zâhiri mana ise: ilk bakışta anlaşılan, satıhta ve yüzeyde görünen anlamdır.[2]

Tasavvufa göre zâhiri olanlar yapmacıktır. Zahiri olan şey göründüğü gibi olmayan, olduğu gibi de görünmeyen şeydir. Bu nedenle zahiri olan âlem ve mana ne olduğu gibi görünür ne de göründüğü gibi olur. O nedenle de zahiri mana, görünene, görüntüye, satıhta gözüken anlama ilişkin manadır ve değersizdir. Zahiri ve yalancı olan âlem görünen maddi âlemdir. Gerçek âlem ise mekândan ari olan, mekâna ihtiyacı olmayan Allah ile Allah’ın bilgisi olarak da ifade edilebilecek olan mana âlemidir. [3]

  Soyut Ad - Soyut İsim - Mana İsmi

Mana denizine daldık, vücut seyrini kılduk
İki cihan serteser, cümle vücutta bulduk          Yûnus Emre

Müavin mana ol Sübhan olursa,
Bədəndə ruhi-qüdsi can olursa,  Habibî, -XV. yüzyıl Azerbaycan-

Kimseler fehmetmedi mânâsını dâvâmızın
Biz dahî hayrânıyız dâuâ-yı bî-mânâmızın        Lâedrî

La-yu'ad mana var amma lafzının
Harfi bir yiğirmi bir otuz gibi
Faydası yok güle o mahfazanın
Bulur rüzgarını tozar toz gibi      Seyrani ( Everekli )

Aşığız lafz ile mana ile aşık değiliz
Sadığız aşk ile sevda ile sadık değiliz     Seyrani ( Everekli )

 KAYNAKÇA

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/la-mekan-nedir-mekansizlik-mana-alemi/96560

[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/mana-nedir-zahiri-ve-batini-mana/99135

[3]   https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/la-mekan-nedir-mekansizlik-mana-alemi/96560