Osmanlıca yazılışı mehdi - mehdî :  مَهْد۪ي

Yazıda mehdi nedir,  Mehdi kimdir, İslamiyet, Yahudi ve Hristiyanlıkta Mehdi, Mehdi’nin kelime anlamı kökeni, sözlük anlamları nedir. Mehdi’ni Osmanlıca yazılışı, mehdi kavramı, mehdilik inancı, Deccal- Mehdi ilişkisi, Mehdi ile ilgili rivayetler,  divan ve halk şiirinde  Mehdi , Medi ile ilgili şiirler beyitler konuları ele alınmıştır.

Mehdî : مَهْد۪ي   Arapça kökenli bir kelimedir. Mehdi kelimesi hidayete eren, doğru yolu tutan anlamlarına gelen hedy kökünden gelmektedir.  Mehdi kelimesinin sözlüklerdeki anlamları:  hidayete ermiş,, doğru yolda olan, başkalarının hidayet ve doğru yola sevk eden manasındadır.

Mehdi, İslam dünyasında ve kitabi dinlerde kıyamet alametlerinden biri olarak da tasavvur edilip kıyametin kopmasına yakın bir zamanda yeryüzüne inerek İlahî kanunları yeniden dünyaya getirecek ve kıyamet kopana kadar dünyada bir müddet saltanat sürecek bir varlık olarak da bilinir. Buna mukabil Mehdi veya mehdi tasavvurunun benzerleri başka dinlerde de vardır.

İmâm-ı Mehdî- sâhib-üz-zemân adları ile de ifade edilen Mehd  Şîîlerin itikatlarına göre mevcut halde de yaşamakta, dünyaya inmek için Deccal’ın gelmesini  kıyametin yaklaşmasını beklemektedir. Yaygın olan itikatlara göre Mehdi, çarmıha gerildikten sonra göğe yükselen ve dördüncü kat gökte bulunan Hz. İsa'dır.

Mehdi, dördüncü kattan inmek için yeryüzünde Deccal’ın çıkmasını bekleyen sâhib-üz-zemândır. İslam, Hristiyan ve Yahudi dinlerine göre kıyamet öncesinde Deccal  çıkacak, Deccal  kendini önce peygamber, sonra da Allah olarak ilan edecek; insanları inançlarından koparıp kötülüğe ve sapkınlığa yöneltecek şeytani bir varlıktır. ( bkz Deccal Tasavvuru )

Deccal’ın  yaydığı kötülük  Mekke, Medine ve Mescid-i Aksaya ‘ya giremeyecek  Deccal’ın alnındaki Kâfir yazısı  sadece  okuma yazma bilmese dahi Müslümanlara görülecek diğer dinlerde olanlara görülmeyecektir.[1]

Deccal, inip de  bu hükmünü sürdürürken  İmam-ı Azam, Hz. İsâ  veya Sahib –üz Zaman olarak da anılan Mehdi  Şam taraflarına inerek elindeki  asa ile batıya doğru ilerleyip, dünyayı Deccal’ın şerrinden kurtarıp Allah’ın nizamını dünyada yeniden kuracaktır. [2] ( bkz Deccal - Şiir Dünyamızda Deccal )

Başka bir rivayete göre Mehdî,  Hz Muhammed’in soyundan gelecek olan biridir.

 Şiirlere göre Mehdî, on birinci İmam Hasan-ı Askerî'nin oğludur. Babasının öldüğü yıl olan 940 yılında ölmüş gibi gizlenmiş, ama gerçekte ölmemiştir. Kıyamete yakın bir zamanda tekrar hayata dönecek ve mehdilik görevini üstlenecektir.[3]. Şia inançlarına göre ise Deccal’ı ortadan kaldıracak olan kuvvet Mehdi ve ordusudur.

Mehdi divan tasavvufi, âşık ve anonim halk şiirimizde karşımıza sık sık çıkan bir kavramdır.  Divân şiirinde sevgili veya sevilen ya da övülen kişiler mehdi gibi kurtarıcı nazarı ile betimlenen kişilerdir.  övülen kişi Mehdî olarak vasıflandırılabilir.

Adın, ya Mehdiyi-Sahibzəman, dildən kənar olmaz,
Vüsalın gözləyən heç kəs mənim tək intizar olmaz.   Eli Ağa Vahid   (1895, Bakı – 1965, Bakü)

Câmi-i şîrîn-i ceng ii Mehdi-i dîıı-i güzîn
Cem gibi memdûh olan sultân-ı ehl-i iktidâ       Yahyâ Bey

Cıkdı künc-i ihtifâdan Mehdi-i âhir zamân
Zahir oldu sırr-ı sultân-ı risâlet subh-dem     Nâdiri

Mehdi'yi eğer candan seversen
Varınca bir tel ver pirime turnam
Hasan Hüseyin'den imdad umarsan
Varınca bir tel ver pirime turnam      Dedemoğlu ( Tekke Şairi Çorum- 18 yy ) 

 KAYNAKÇA

• [1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/edebiyat-terimleri-mazmunlar/deccal-siir-dunyamizda-deccal/5026
• [2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/halk-hikaye-ve-destan/deccal-tasavvuru/1820
• [3] İskender Pala, Ansiklopedik Divan şiiri Sözlüğü, s. 314