Narkissos Kimdir Narkisos Efsaneleri Nergis Narsist ve Narsisizm

Narkissos Kimdir Narkisos Efsaneleri Nergis Narsist ve Narsisizm

Yunan mitolojilerinde Irmak tanrısı Kephisos’un veya Kifisos’un oğlu, erkek güzelliğinin timsali, su aynasında kendi güzelliğini görerek âşık olan, peri kızı Ekho’nun aşkına karşılık vermediği için onun ölümüne sebep olarak gösterilen mitolojik bir karakterdir.

Antik Yunan mitolojilerinin en tanınmış figürlerinden bir olan Narkissos, kelimesi günümüzde narkoz nergis, narsist  ve narsisizm sözcüklerinde yaşmaya devam etmektedir. Bu sözcüklerin anlamları Narsissos ve efsaneleri ile alakalı olmaktadır. [1]

Örneğin nergis çiçeğinin ortaya çıkışı Narkissos ile peri kızı Ekho’nun efsanesi ile ilgilidir. Narkoz kelimesi de nergis çiçeğinin ortaya çıkışı, nergis çiçeğinin kokusu ve bayıltıcı özelliği ile ilgilidir.  Narsist ve narsisizm de Narkissos’un efsanesi ile alakadar terimler olmaktadır. Narsisizm, Kendini sevme demektir.

Mitolojide Narkissos ve Efsaneleri

Antik Yunan esatirlerinden çıkarılan bilgilere göre Narkissos, Irmak tanrısı Kephisos’un oğludur. Kephissos, Yunanistan'da Parnassos Dağı'nın (Parnassus) kuzey yamaçlarında ve Othrys Dağı'nın güney eteklerinde Phokis (Phocis) ve kuzey Boiotia (Boeotia) da[2] bir nehrin adı ile de adı yaşayan nehir tanrısı olmaktadır.

Kephisos,  Liriope isimli bir Nympha ile evlenmiş, Narkissos’ta bu ikilinin çok yakışıklı bir oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Narkissos’ta tıpkı Ekho gibi kimseye aldırmayan, çok güzel kadınlara dahi yüz vermeyen bir delikanlı olmuştur. Narkissos bir avcıdır.

Ekho, hiçbir erkeğin aşkına karşılık vermeyen, kimseye aldırmayan güzel bir dağ perisidir.  Efsanelere göre Zeus,  çapkınlıklarını  hera’dan gizlemek için Ekho’yu  karısı Hera’yı oyalamak için görevlendirmiştir. Echo’nun görevi Zeus çapkınlık yaparken Hera’yı eğlendirmek  ve onu konuşmaylara daldırıp oyalamaktır.  Lakin Hera bir gün olan biteni anlamış ve Ekho’yu  “ duydeuğu her kelimenin son hecesini söylemek ile cezalandırıp dünyaya göndermiştir.

 Hera tarafından dünyaya gönderilen Ekho bir gün, ırmak ilahı Kephissos ile su perisi Liriope’nin oğlu,  çok yakışıklı ve erkek güzelliğinin timsali olan avcı Narkissos’u görüp ona âşık olur.

Bunun üzerine Ekho, kendisini Narkissos’a gösterip onun dikkatini çekmeye çalışır. Fakat kendini beğenmiş Narkissos , Ekho’ya hiç aldırmayıp ondan uzaklaşır. Ekho’nun sonraki zamanlarda yaptığı tüm girişimler de boşa gider ve  peri kızının bu aşkına aldırmayıp yanından uzaklaşır. Ekho ise kendisi, ne yüz vermeyen Narkisos’un aşkına dayanmayıp “Narkisos, Narkisos “ diye diye eriyip bitmeye başlar.  

En sonunda Ekho, Narkissos’un adını yankı yaptıra yaptıra ölür.  Kemikleri kayalara; sesi yankılar olarak kalır.  Ekho’nun bu acıklı hikâyesini duyan Olimpos tanrıları Narkissos’a kızarak onu cezalandırır.  Oan verdikleri ceaz ise kendisini çok beğenmişliği ile alakalı olmuştur.  Bir gün Narkissos çok susayıp, gölden su içmek isterken suların üzerine akseden kendi güzelliğin görür. Narkissos, tanrıların verdiği ceza nedeni ile suda gördüğü kendi görüntüsüne aşık olmuştur.  Bu nedenle Narkıssos ‘da tıpkı Ekho gibi günden güne erimeye başlar. Kendi güzelliğine duyduğu aşk onu yok etmektedir. Narkisos’ta öldükten sonra vücudu nergis çiçeklerine dönüşür. Nergis çiçeklerindeki o bayıltıcı koku da Narkissos’un kokusu olmaktadır. 

Narkıssos’un efsanleri pek edebi eser, şiire, oyunlara, romanlara vb konu olmuştur. Narkıssos’un efsaneleri mozaikler işlendiği gibi heykellere ve resimlere de konu olmuştur.  

Nedim’in bir beytinde de sanki Narkıssos’a işaret edilir.

Niçin sık sık bakarsın öyle mirât –ı mücellaya
Meğer sen de kendi hüsnüne hayran mısın Kafir!    Nedim.

KAYNAKÇA 

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nergis-nedir-siir-dunyamizda-nergis/123239

[2] https://www.theoi.com/Potamos/PotamosKephisos1.html