Pir-i Herat Kimdir Herevi  Abdullah el Ensari

Pir-i Herat Kimdir Herevi  Abdullah el Ensari

Osmanlıca yazılışı: pîr  پير

Osmanlıca yazılışı: Herat: هرات

Osmanlıca yazılışı Pir-i Herat هرات پير

Pir sözcüğü Farsça kökenlidir. Yaşlı, ihtiyar. Şeyh, tecrübeli kimse, öncü.  Reis.  Bir tarikatın kurucusu. Herhangi bir meslek ve san'atın başlatıcısı, te'sis edicisi manalarında ve aynı manaları ile çeşitli terkiplerde kullanılır. ( bkz  Pir Nedir Pir Tasavvurları Şiirlerimizde Pir)

Herat ise günümüzde, Afganistan’ın batısında, Herîrûd ırmağının kenarında  yer alan Herat Vilayeti'nin merkezi olan tarihi şehrin adıdır. Perslerin, İskender’in, Akhunların, Sasanilerin, Hz Osman zamanında İslamların daha sonra da  Samaniler, Gazneliler, Selçuklular gibi Türk devletlerinin eğemezliğinde kalan Herat, Türk kültürünün merkezlerinden biridir.

Pir-i Herat (هرات پير ) Herat’ın eski kalesi Kuhendiz’de doğan ve, pîr-i tarîkat, şeyhülislâm, şeyhü’l-Horasân, şeyhüşşüyûh, nâsırü’s-sünne, zeynü’l-ulemâ” gibi unvanlar ile de anılan, soyu, sahâbeden Ebû Eyyûb el-Ensârî’nin oğlu Mett’e ulaşan Abdullah el Ensari’nin unvanlarından biridir. Abdullah el Ensari’ye herat’da doğduğu için Herevi de denmiştir.  Herevî’nin babası Ebû Mansûr Muhammed b. Ali Herat’ta doğmuş, dindar alimler çevresinde yetişen Abdullah el Ensari de Cüneyd-i Bağdadi’nin ekolü altında yetişmiştir. Üç yüz âlimden hadis dersi aldığı, on dört yaşında iken vaaz verecek seviyeye geldiği, medreseye giderken 70. 000 Arapça beyit ezberlediği rivayet edilen Herevi Abdullah el Ensari’nin bu nedenle Herat, Belh, Nişabur ve Horasan’ın çok çeşitli yerlerde büyük bir âlim olarak tanınmıştır.   [1]

Ṭabaḳātü’ṣ-ṣûfiyye, Ṣad Meydân, Menâzilü’s-sâʾirîn, ʿİlelü’l-maḳāmât, Dua ve münâcâtlar, Muḫtaṣar fî âdâbi’ṣ-ṣûfiyye, Kenzü’s-sâlikîn [2] adlı eserlerin müellifi olan Selefî ve Hanbelî görüşlere sahip Abdullah el Ensari’nin şöhreti Divan şairlerimize kadar da ulaşmıştır.

Divan şairleri, mutasavvıflar ve İslam alimleri onu Pir-i Herat olarak tanımaktadır.

Hâk- rûb- harem –i midhati Şeyh Bistam

Hâdim-i bargehi menkabeti Pir-i Herat     Nazim [3]

Medhi senası hareminin süpürgesi Beyazıt Bestami (Şeyh Bistam) menkabeti dergâhının hizmetçisi ise Pir-i Herat’tır

KAYNAKÇA

 [1] TAHSİN YAZICI, SÜLEYMAN ULUDAĞ, HEREVÎ, Hâce Abdullah, https://islamansiklopedisi.org.tr/herevi-hace-abdullah

[2] TAHSİN YAZICI, SÜLEYMAN ULUDAĞ, HEREVÎ, Hâce Abdullah, https://islamansiklopedisi.org.tr/herevi-hace-abdullah

[3] A.T. Onay, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, MEB, 1996, s. 400