Risto Kimdir ve Aristo

 Risto Kimdir

Divan şiirinde Aristo’nun kısaltılmış şekildeki yazımıdır. Divan şiirinde vezin gereği kelimenin başındaki  “elif,”  ve “ye” yani a ve i seslilerinin yazmadan kullanma adeti ve uygulaması da vardır. Bu nedenle Aristo kelimesinin “Risto”, İskender kelimesinin  “Skender”, “İstanbul “kelimesinin “Stanbul” olarak yazılması divan şiirinde pek makbul sayılmasa bile kabul edilebilir bir uygulama olmuştur.   

Bu nedenle divan şiirinde Risto, Aristo veya Aristoteles’in vezin gereği başındaki a sesinin düşürülmüş halidir. 

Bilindiği gibi Aristo (M.Ö. 384- 322) yılları arasında Atina’da yaşamış olan Yunanlı bir filozof ve bilgindir. Aristo, hocası Eflâtun’unun kurmuş olduğu Akademia'da 20 yıl görev yaptıktan sonra Yunanistan’ın her yerini dolaşarak öğretilerini insanlara anlatmaya çalışmış Aritoteles, ve Aristetalis adı ile de bilinen bir alimdiğr.   Etika, Politika, Atinalıların Anayasası, Sofist Helenler gibi eserleri tüm dünya edebiyatını ve felsefesini de etkilediği gibi İslam ve Türk âlimleri ile şairlerini de etkilemiştir.[1] ( bkz  Aristo Kimdir Divan Şiirinde Aristo)

Edebiyatta ilim, akıl, isabetli görüşe sahip olma, mantık ve hizmet sembolü olarak karşımıza çıkar. Aristo, bazı îskendernâmelerde asıl kahramanları arasında”[1], İskender’in hocası olarak İskender’e ayna yapan  ( Âyîne-i Âlemnümâ İskender ile Aynası) akıl veren bir karakter olarak anılmıştır.

Cila vermiş ise ayine-i İskender’e  Risto
Ben sen saykal-ı ayine-i rey-i sevabımsın.                ( Nedim)

 

Müdebbir âsaf-ı devrân Felâtûn-pîşe Risto-riişd

Skender-haşmet ü Dârâ-sipeh düstûr-ı bî-hemtâ    Nazım

Ne mey bir kimya-yı bu'l-aceb kim simi hakeyler
Aristo-yı hıred derkinde hayrân turfa şeydür bu​          Neşati

KAYNAKÇA 

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/aristo-kimdir-divan-siirinde-aristo/100192