Robenson Crusoe Yazıldığı Dönem Hakkında

Robenson Crusoe Ve Daniel Defoe Hakkında Bilgiler

Daniel Defoe: (1660-1731) Bu eseri altmış yaşında iken yazmış, Robinson Cruose’yu yazana kadar, bir tüccar, ekonomist, gazeteci ve ajan olarak çalışmıştı. [1]

Bazı kaynaklara göre Daniel Defoe, Osmanlı toprakları olan Romanya’dan İngiltere’ye göçen bir aileye mensuptur ve Osmanlı Devlet adamlarına bilgi ve öneriler gönderen bir Osmanlı ajanıdır. [2]

Nitekim bu alaka Define Adası adlı romanında da gözükür. Robenson Crusoe’nun bindiği gemi Faslı korsanlar tarafından ele geçirilir ve Robenson bir Türk’e esir olarak satılır.

Kitap ilk kez  25 Nisan 1719 yılında basılmış gördüğü ilgi üzerine tükenen kitap bir yıl içinde dört baskı daha yapmıştır.  İlk basıldığı zamanalarda İki bölümden oluşan bu romanın tam adı: “The Life and Strange Sıırprizing Adventııres of Robinson Crusoe, of York, Mariner.  Written by Himself ve The Farther Adventııres of Robinson Crusoe; Being The Second and Last Part of his Life “ (1719) dır.

Esere ilk baskısında sonra yeni bölümler de fakat bu kısımlar içerdiği diğer milletleri aşağılayıcı ve eleştirel yaklaşımlar sebebiyle ilk kısımları kadar evrensel bir ilgi kazanamamıştır. “ [3]Sonradan eklenen ve Robinson Crusoe’nun Yeni Serüvenleri adı verilen ikinci kitapta, Robinson döner. Burada bir süre kaldıktan sonra yine denize açılır. Madagaskar’dan, Çin’e Rusya’ya geçerek İngiltere’ye döner. Bu yolculuklarda ticaret yapar ve kendi kültürünü bu ülkelerinkiyle karşılaştırır.[4]

Roman, kendinden sonraki yazarları derinden etkilemiş benzer konuda pek çok roman yazılmasına vesile olmuş, onlarca taklidi çıkan bu tip eserlere “robinsonadlar” denmiştir.  [5]

Eser hemen her dile çevrilmiş her ülkede en çok okunan ve satılan romanların başında gelmiştir.)   Daniel Defoe’nin Robinson Crusoe’ adlı eserini Türkçeye ilk çeviren kişi Vakanüvis Ahmet Lütfi’ Efendi’dir. [6]

Kitap, Alman asıllı orta halli bir ailenin en küçük oğlu olan Robinson Kreutzner’in babasının itirazlarına rağmen, dünyayı gezme hayaline kapılarak denizlere açılması,  seyahat ettiği gemi batınca ıssız bir adaya sığınması ve bu sırada karşılaştığı olayları anlatır. Robinson Crusoe bu ıssız adaya düşecek ve bu adada 28 sene yapayalnız kalacaktır.

Sonraki yıllarda kitabın konusunun özgün olmadığı yönünde tartışmalar çıkmış” bu konun gerçek hayatta, eski adı Isla Mas a Tierra olan bir adada yalnız yaşamış Alexander Selkirk adlı İskoç bir denizcinin 1709 yılında Woodes Rogers tarafından kurtarılmasından hareketle ve onun hayatından ilham alınarak yazıldığı iddia edilmiştir.  “[7] 

Romanın yazılmasından önce Alexandre Shelkik isminde bir İngiliz, Brezilya açıklarında batan bir gemiden kurtulan tek kişi olarak bir adada, takriben beş seneye yakın mahsur kalmış ve bir ticaret gemisi tarafından fark edilip,  Londra’ya getirilmiştir.[8] Kimilerine göre Defoe, Shelkik’le tanışarak bir mülakat yapmış daha sonra da bu eseri meydana getirmiştir.

Eser, bir macera romanıdır. Bununla birlikte eserde dürüstlük, cesaret, özveri, yaratıcılık, dayanışma ve serüven duygusu gibi kavramlar tema olarak karşımıza çıkar. Eser bu yönleri evrensel bir boyut kazanmış, hemen her dile çevrilerek okunmuştur.  Eser pek çok listede dünyanın en iyi romanları arasında gösterilmiş, ülkemizdeki MEB Yüz Temel Eser listesi arasına da girmiştir.[9]

Çok sevilen eser defalarca filme de alınmıştır.

Robinson Crusoe ADLI ESERİN KONUSU

Roman, doğa ile insan mücadelesini ele alan, en ilkel insanların dahi eğitilebileceğini ortaya koyan, eğitimli, medeni ve kendine güvenen bir insanın ıssız bir adada tek başına yaşayabileceğini yalnız başına dahi ayakta kalabileceği konusunu işlemiştir. Adada tek başına yıllarca yaşamak zorunda kalan bir kişiyi anlatan roman aynı zamanda sömürge tarihi ile ilgili ilgi çekici bilgilerle de doludur.

ESERİN YAZILDIĞI DÖNEM HAKKINDA BİLGİLER

Batı Avrupa o dönemde sömürge elde etme yarışı içindedir.  Bu yarışta önde gözüken Portekiz ve İspanyol üstünlüğü yavaş yavaş Hollanda (Flemenk) ve İngilizlerin eline geçmektedir.  İngilizler Hindistan, Çin ve Okyanusya bölgesinde önemli sömürgeler elde etmeye başlamıştır. Portekiz sömürge tarihi başarılı döneminden artık uzaklaşmaktadır. Bu dönemde İngiltere “ Üzerinde Güneş batmayan imparatorluk “haline gelmiş sayılır. Artık dünya deniz ticaretinin ve dünya deniz gücünün en güçlü ülkesi olmaktadır. Eser tam olarak İngiltere’nin bu günlerdeki tarihi misyonuna uygun bir zamanda yazılmıştır.

KAYNAKÇA

[1] MUSTAFA BURAK SEZER, DANIEL DEFOE VE ROBİNSON CRUSOE ÜSTÜNE, https://www.edebistan.com/,

[2]  https://tr.wikipedia.org/wiki/Daniel_Defoe

[3]  https://tr.wikipedia.org/wiki/Robinson_Crusoe

[4]  https://www.idefix.com/kitap/robinson-crusoe-daniel-defoe/tanim.asp?sid=IMXFD6V6JR8CRJKUMMJ

[5] Ada, Akşit Göktürk, Adam Yayıncılık 2. basım, 1982.

[6] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/tanzimat-donemi-cevirmenler-ve-ceviri-eserleri/75151

[7] https://tr.wikipedia.org/wiki/Robinson_Crusoe

[8] MUSTAFA BURAK SEZER, DANIEL DEFOE VE ROBİNSON CRUSOE ÜSTÜNE, https://www.edebistan.com

[9]https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/robinson-crusoe-hakkinda-bilgiler-konusu-yorumlar-daniel-defoe/80530