Şâhid Mahbûb İşret Güzeli

 

 

Farsça Şâhid Nedir 

 

Osmanlıca Farsça yazılışı: şâhid :  شاهد

 

Şâhid  شاهد Farsça kökenli bir sözcüktür.  Arapça kökenli olan şâhid sözcüğü ile eş sesli olmasına rağmen anlamca çok farklıdır. ( bkz ŞÂHID NEDIR VE KÖKENI   ) Arapça kökenli olan şâhid sözcüğü “tanık, şahitlik eden” anlamlarındadır.

 

Yazımızın konusu olan Farsça kökenli şâhit sözcüğü ise sözlük anlamları ile  “ sevgili, (mahbûbe),  güzel (dil-ber),[1] işret meclisinde hazır bulunan nedim veya nedime [2]anlamlarına gelir

 

Şâhid-! bâzâr: orta malı güzel [kadın], fahişe, hayasız kadın

Şâhid-i devrân:  devrin en güzel kadını, ünlü güzel.

Şâhid-i zîbâ: yakışıklı güzel ( kadınsı erkek güzeli )

Şâhid-i aşk: Aşk şahidi, aşk güzeli

Şâhid-i kâşâne :  cariye, büyük köşk, kâşâne güzeli

 

Farsça kökenli şâhid sözcüğü bizim edebiyatımızda daha ziyade güzel kadın,  mahbube- sevgili- ve dilber anlamları ile kullanılmıştır.

 

Gönlümüz şâhid-i zibâ- yı cihâda verdik ,

Dilber-i mâh- ruh ü yâr-ı perî -rû yerine   Gazi Giray

 

Gönlümüzü ay yüzlü, peri çehreli dilber yerine din için savaşan yakışıklı güzele verdik

 

O gûnâ zâhir ol kim  şâhid-i halvet-geh-i lâhut

Cemâlin sûret-i insânda izhâr etti sansunlar 

 

Kanda kim bezm-i cemâl etdin eyâ

Dem-i uşşâkı ol bezme mey-i gül-gûn ettin   Hayali

 

Sen büt-i perde nişinsin şâhid-i bazar gül    Fuzuli

 

Hercâyiye bel bağlama ey âşık-ı bî- dil

Kim şâhid-i bazarda hergiz edep olmaz.   Çakeri

 

Benefşe kendüyi zülfüne nispet itse incinme

Ki ol bir şâhid-i kâşânedir bazara düşmüştür.  Bâkî

 

KAYNAKÇA 

 

[1] https://www.osmanice.com/osmanlica-35959-nedir-ne-demek.html

[2] A.T.Onay, Eski Türk Edebiyatında MazmunlarMEB , 1996, s. 446