Şerbetli Nedir

 

 Şerbetli sözcüğü ilk akla gelen anlamı ile doğal olarak” içine şerbet katılmış” anlamına gelir. Şerbetli sözcüğü lügatlerde “Yılan, akrep gibi hayvanların sokmasına karşı afsunlanmış olan. Kötü davranmayı, kötü işler yapmayı huy edinmiş olan. Kendisine kötü davranılmasına alışmış olan” anlamları ile tarif edilir.

 

Ancak şerbetli kelimesi dilimizde mecazi manada kullanıldığı zaman efsunlanmış, korunaklı hale gelmiş, efsun, muska, vefk  veya ilaç, serum ,  aşı yoluyla “ nazara, zehirli hayvan ısırmasına mikroplara ve hastalıklara karşı korunaklı hale gelmiş muafiyet kazanmış,”[1] sihir, büyü efsun, muska yolu ile kazanın ve belanın vız geldiği, kazadan beladan kolayca kurtulma alışkanlığı kazanmış anlamlarına gelmektedir. ( bkz MUSKA NEDIR AMAÇLARI KULLANIMI TÜRLERI ÖZELLIKLERI )

 

Şerbetli sözcüğü, dua, nefes, ek sürerek vb belirli hastalıkları, yılan, akrep, böcek sokmalarını iyileştiren; muska, vefk vb yazarak bazı hastalıkları iyi eden,  nazardan ve kem gözlerden insanları koruma becerisine sahip ocaklı da denilen kişiler yerine de kullanılabilir. ( bkz NÜSHA MUSKA YAZMAK VE İZINLI OCAKLI ŞERBETLI OLMAK )

 

Ocaklı ,” İzinli “veya “Şerbetli “olduklarını söyleyenler ailecek şifaya muktedir oldukları iddiasındadır. Bu aileler bir veliden veya şeyhten el almış, bu nedenle sülale boyu şifacı olmuş olduklarını iddia etmişlerdir.  Bu ailelere yılancı ocağı, efsuncu ocağı, arpacık ( gözde çıkan bir sivilce ) ocağı, gibi adlar verilmiştir. “Örneğin yılancı ocağında efsunlanmış bir kişi yılan sokmalarına karşı artık şerbetli hale gelmiş demektir. Yani artık onu yılan sokamaz. Hatta şerbetli olduğu için yılan, akrep çıyan gibi haşaratlar ondan uzak duracaktır.”[2]

 

Halk arasında yalan yere yemin eden, para için yalancı şahitlik yapanlara da şerbetli denir. Cünki yalan söylemek yalancı şahitlik yapmak ilahi cezaya çarpılacak kadar çok kötü bir davranıştır. Buna rağmen ualancı şahitler ve yalancılar bu cezaya uğramaz ise onlara da şerbetli denir.

 

Şerbetli Ocaklı veya İzinli olma konuları da divan şairlerinin işlediği mevzular arasına girmiştir.

 

Nûş eder eşribe-i lâ’lin ohşar zülfün

Mâr gîrâna olur mâni-i  haşyet şerbet

 

Dudaklarının şerbetini içen yılana benzeyen saçlarını okşar. Çünkü şerbetli olanlar yılanı ellemekten hiç korkmaz.

 

Efsûn ederiz ef’i âlâm-ı firâka

Öptüm ayağın pîr-i harâbattan el aldım.  Kastamonulu Sadi

 

Sadi,  bu beytinde meyhaneciler pirinin elini ayağını öpüp pirlerden el aldığını bu sayede ocaklı olup ayrılık elemlerinin yılanlarını efsunlayıp onları def ettiğini söylüyor.

 

 

KAYNAKÇA

 

[1] A.T.Onay, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, MEB, 1996, s. 460

[2] ŞAHAMETTIN KUZUCULAR, NÜSHA MUSKA YAZMAK VE İZINLI OCAKLI ŞERBETLI OLMAK, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=56244