Stendhal Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri

Stendhal (D: 23 Ocak 1783, Grenoble, Fransa – Ö: 23 Mart 1842, Paris, Fransa) Fransız realist romancısı, biyografi ve gezi yazarı, asker ve diplomat.

Asıl adı Marie-Henri Beyle’dir. Babası zengin bir aileden gelen avukat Chérubin-Joseph Beyle (d.1747), annesi ise kızlık soyadı ile Henriette Gagnon'dur (d.1757) 1790’da henüz yedi yaşında iken annesini kaybetmiş asilzadelerin ve Katolik Kilisesi'nin yanında yer alan, baskıcı ve muhafazakâr olan babası ile anlaşamadığı için daha ziyade teyzesi Séraphine tarafından büyütülmüştür.

13 yaşına kadar evinde eğitim almış, 1796'da École Centrale adlı okula kaydolmuş, bu okulda iken resim ve matematik dallarında ödül de kazanmıştır. 1799'da Grenoble'dan Paris'e mühendislik eğitimi almak için gider.

Ancak Paris’te mühendis olmaktan vazgeçerek asker olmaya karar verir. Milano’da süvari olarak görev yapar. Ancak 1801 yılında sağlığını bahane ederek ordudan ayrılıp Grenoble’ye döner.

1805'te Marsilya’ya gidip tacirlik, ithalat gibi işlerle uğraşır. Ancak umduğunu bulamayınca yeniden askerliğe başvurur. Fransız işgali altında bulunan Prusya'ya giderek yeniden levazım dairesinde orduya girer. Bu yıllar arasında Polonya, Floransa, Roma, Napoli’yi dolaşır. 1812 ‘de başlayan Napolyon'un Rusya seferine katılır.  Moskova'nın işgaline tanık olduktan sonra üçte ikisi ölen veya esir düşen Fransız ordusu ile Paris’e geri dönmeyi başarmış ancak sefer sırasında tuttuğu notları kaybetmiştir.  Almanya’da iken gördüğü Stendal kasabasının adını kendisine mahlas edinerek yazılarında "Stendhal" takma adını kullanmaya başlamıştır.

Rusya Seferinden sonra birkaç savaşa daha iştirak etmiştir. Napolyon'un düşmesi üzerine Milano'ya taşınır.  1814-1821 yılları arasında Milano’da kalır. 1815’te Haydn, Mozart ve Metastasio’nun Hayatlarını kaleme alır. Stendhal mahlasını kullandığı ilk kitabı olan Rome, Naples et Florence’ı (Roma, Napoli ve Floransa) ile İtalya'da Resim Sanatının Tarihi adlı kitabı yayımlanır. Burada iken  Napoléon’un hayatını da yazmaya başlamıştır.

Ancak burada da çok fazla tutunamaz. 1821 yılında geri Paris’e dönmüş yazınsal faaliyetlerini artırmış, entelektüel çevrelere girmiş, Racine ve Shakespeare ve Rossini'nin Hayatı adlı eserlerinde Romanztizm akımının üstünlüğünü anlatmıştır. Bu süreçte denemeler, gazete yazıları, gezi yazıları ve kısa öyküler yazar. 1827’de ilk romanı Armance’ı yayımlanır ve romancılık yönü üzerinde ilk eseri çıkmış olur. Romantizm sanat akımı tesirinde yazılan Armance (Aşkın Dolambaçlı Yolları ) Stendal’ın romancı olarak tanınmasını sağlayan ve romancı olmaya yönelten eseri olarak kabul edilmiştir. ( bkz Armance Aşkın Dolambaçlı Yolları Hakkında Özet Stendhal) Bu ilk romanı dahi Stendal’ın romancı olmasına karar verdirtecek kadar ilgiyle karşılanmıştır. 1829’da Roma’da Gezintiler kitabını da yazmıştır.

Kırmızı ve Siyah'ı yazmaya başladığı sırada, Temmuz Devrimi olmuş,  1830'da Paris'ten ayrılarak yeniden İtalya'ya geçmiştir. Kırmızı ve Siyah’ın ilk baskısı 1830′da yapılmış bu eser,  Türkçeye “Kızıl ile Kara” veya Kırmızı ve Siyah “ olarak tercüme edilmiştir. ( bkz Kırmızı ve Siyah Hakkında Özet İnceleme Stendal )

5 Mart 1831’de Papalık Devleti sınırları içindeki Civitavecchia kentine konsolos olarak atanır.  Bu yıllarda Marsilya'ya da gidip gelirken Alfred de Musset ve George Sand ile tanışır.

1836'da Paris'e döner. Fransa'nın çeşitli yerlerini dolaşarak “Bir Turistin Anıları ("Mémoires d'un touriste") ve Güney Fransa Gezileri ("Voyage dans le Midi de la France") kitaplarını yazar.  1839’da Parma Manastırı adlı eserini bitirmiştir. Stendhal'in  Balzac 'a yazdığı bir mektuptan anlaşıldığına göre altmış yetmiş gün içinde bir stenografa veya sekreterine söyleyerek yazdırdığı bu romanı Balzac bile çok beğenmiş,  "Elli yıldan bu yana yayımlanmış kitapların en güzeli"   olarak kabul etmiştir. ( bkz

Hükümet yeniden değişince görev yeri 24 Haziran 1839'da görev yeri Civitavecchia'ya geri döner.

Ancak frengiye yakalanmış, 1840’da bayılma, geçici felç ve konuşma güçlükleri yaşamaya başlamıştır. Paris'e tedavi için geri dönmüş 23 Mart 1842 de felç geçirdikten bir gün sonra ölmüştür. Ömrü boyunca en az yedi sevgilisi olmuş, birçok kez teşebbüs ettiği halde hiç evlenememiş ve çocuğu olmamıştır.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

 Romantizmin en güçlü olduğu dönemde eserler vermiş ama gerçekçilik akımının en önemli temsilcilerinden birisi olmuş; açık, sağlam bir üslupla yazmıştır. Eserlerinde psikolojik çözümlemelere yer vererek gerçekçi bir sanat anlayışı içinde bulunmuştur. Karakterlerin ruh hallerini başarıyla tasvir etmiş,  gözlemci anlatım tekniğini kullanarak romanların akışı ve yansıtıcı anlatıcıdan kendini uzak tutmuştur.

Romanlarındaki olaylar, kişiler, hatta psikolojik tahliller, Stendhal’in kendi hayatının edinimleri ve izlekleri olmaktadır. Eserlerindeki kahramanlarının ikiyüzlülüklerini, içten pazarlıkçı hallerini, ihtiraslarını, içleri dışları başka olan ahvallerini,  dünya görüşlerini, korkularını buhranlarını hesapçı kişiliklerini başarıyla yansıtmıştır.

“Sanatın görevinin, insan ruhunu yüceltmek ve duyarlılığı artırmak olduğunu savunur.” Bu bağlamda entelektüellerin ve sanatçıların sanatı, derin bir duygusallık ve insan ruhunu etkileyecek estetik değerlerle ele almaları gerektiğini düşünmüştür.  Bireylerin iç dünyalarını analiz ederken bireylerin toplumla ilişkilerini ve bağlarını göz ardı etmemeye dikkat eder. “Onun için sanat, hem bireyin iç dünyasına dokunabilen hem de toplumsal gerçeklikleri sorgulayan bir araç” olmalıdır.

Az sayıda roman ve hikâye yazmasına rağmen Kırmızı ve Siyah adlı dünyanın en iyi 10 romanından biri kabul edilir. Parma Manastırı adlı eseri de dünya klasikleri arasına girmiştir. Deneme, gezi, biyografi ve otobiyografi alanlarında da yazmış olan Fransız ve Dünya edebiyatının en mühim şahsiyetlerinden de birisi olmaktadır.

Roman:

·         Armance (1827)

·         Kırmızı ve Siyah (1830)

·         Parma Manastırı (1839)

·         Lucien Leuwen (tamamlanmamış kitap, 1835’te yazıldı, 1894’te yayınlandı)

·         Lamiel (tamamlanamamış kitap, 1839-1842 yıllarında yazıldı, 1889’da yayınlandı)

Deneme:

·         Aşk Üzerine (1822)

Biyografi:

·         Haydn, Mozart ve Metastasio’nun Hayatları (1815)

·         Napolyon’un Hayatı (1817-1818)

·         Rossini’nin Hayatı (1823)

Otobiyografi:

·         Henri Brulard’ın Hayatı (1890’da yayınlandı)

·         Bir Bencilin Anıları (1892’de yayınlandı)

Gezi:

·         Roma, Napoli ve Floransa (1817)

·         Roma’da Gezintiler (1829)

·         Bir Turistin Anıları (1838)