Suat Taşer Hayatı Şairliği ve Tiyatroculuğu

SUAT TAŞER

Tiyatro yazarı, oyuncusu, öğretim görevlisi, çevirmen ve yazar.

1919’da İstanbul’da doğdu, 17 Kasım 1982’de İzmir’de yaşamını yitirdi.

İstanbul /Paşabahçe doğumlu olan yazarın Baba adı, İbrahim Ana adı ise Emine’dir. 1924’te babasının memleketi olan Avanos’a yerleşmişler, ilk Okulu Avanos Kızılırmak İlk Okulunda okumuş, Orta Okulu Ankara Erkek Lisesinin Orta Bölümünde bitirmişti. 1936’da Musiki Muallim Mektebi’nde Atatürk’ün isteğiyle tiyatro mektebinin açılması üzerine Taşer, buraya başvurdu. Ancal ialesinin karşı çıkması nedeni ile İstanbul Vefa Lisesine kayıt yaptırdı. Lisede iken  Mehmet Kemal ile birlikte Zerre adında bir dergi yayımladı. 10. Sınıftan ayrılarak Devlet Konservatuarına devam etmeye başlamıştı.  1940 Ankara Devlet Konservatuarına devam ederek daha sonra Devlet Konservatuarının Yüksek Kısmından mezun olmuştu. [1]

Mezun olduktan sonra Konservatuardaki eğitimin yetersizliğinden dolayı ilk önce tiyatroculuğa soyundu. Ankara Devlet Tiyatrosu’nda oyunculuk yaptı. 1942’de spikerlik sınavını kazanıp beş sene bu mesleği sürdürdü. 29.06.1945 – 16.06.1946 Devlet Konservatuarı Tatbikat Sahnesi asistan adayı olmuştu. 16.06.1946 – 30.10.1947 tarihleri arasında Askerliğini ( Yedek Subay ) olarak tamamlamıştı.

Edebi hayatına şiirle başlayan yazarın yayımlanan ilk ürünleri de şiir dalında olmuştu. İlk şiirleri 1938’de Servetifünun-Uyanış dergisinde çıktı.  1940 kuşağının toplumcu şairleri arasında yer alan Suat Taşer’in toplumcu konulu şiirleri Adımlar, Ataç, Dost, Kaynak, Pınar, Yeditepe, Yürüyüş, Varlık gibi dergilerinde yayınlandı. [2] [3] İlk dönem yüksek sesli, nutuk özelliği taşıyan şiirler yazmış sosyal ve toplumsal konular işlemişti. Zamanla toplumsal konulardan bireysel duygulara yönelmiş aşk ve insan sevgisini işleyen şiirler yazmaya başlamıştı.  Suat Taşer kimi zaman argo kullanarak mizahi şiirler de yazmıştı. Yeryüzü dergisinde yayımlanan bir şiir nedeniyle 142. maddesine aykırı davranmaktan yargılandı fakat bu davadan aklanmıştı.[4] Ömer Faruk Toprak ile arkadaş olan Suat Taşar,  Ömer Faruk Toprakile birlikte “Hürriyet “ adlı ortak bir şiir kitabı da çıkarmıştı. 1945 [5]

 Bu yıllarda sol çevreler ile irtibat halinde idi ve takip ediliyordu. Yeryüzü dergisinde yayınlanan "Önce-Sonra" şiiri nedeniyle Türk Ceza Kanunu’nun 142. maddesine aykırı davranmaktan yargılandı. Fakat bu davadan aklandı. 1950'den sonra tiyatro incelemeleri ve eleştirileri de yazmaya başlamıştı. Yazar ilk evliliğini’ Süreyya, Hanım ile 25. 08,1946 yılında yapmış ve bu eşinden Işık adlı kızları dünyaya gelmiştir.

İlk şiirlerinde toplumcu bir tutum içinde olan Suat Taşer, şiirlerinde git gide bireyci bir tutma yönelmeye başlamıştı. Eserlerinde Nazım Engin ve Reşat Tarus adlarını da kullanan yazar oyunların yanı sıra tiyatro ve sanat üzerine inceleme yazıları da kaleme almıştır.[6] Tiyatro dalında eğitim alan yazarın Aşk ve Barış (1961)  ile Deli Dumrul (1962) adlı oyunları oldukça dikkat çekicidir.  Suat Taşer, “içerisinde bulunduğu dönemin sosyal ve kültürel yapısı, hayata bakış açısı ve temsilcisi olduğu edebî akımın etkisiyle biçimlendirdiği Deli Dumrul  Destanı’na yeni bir yorum getirmişti.”[7]

Askerlikten sonra 01.07.1949 – 30.06.1952 Devlet Tiyatro’ su üçüncü sınıf sanatkâr olarak görev yapmaya başlamıştı.  Suat Taşer ikinci evliliğini 29.06.1969 yılında yapmış ve bu evliliğinden oğlu Barış dünyaya gelmiştir. [8] Devlet Tiyatrosu Dram sanatçısı, 01.12.1970 – 02.10.1971 Devlet Tiyatrosu birinci sınıf sanatkâr olarak görevlerine devam eden sanatçı, 02.10.1971 tarihinde kendi isteği ile emekli olmuştu

Emekli olduktan sonra İzmir Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü yaptı. Bu görevi sırasında konser, film gösterisi, edebiyat toplantısı, açıkoturum gibi etkinliklerle İzmir Devlet Tiyatrosu'nu bir kültür ve sanat merkezi haline getirmeyi başarmıştı. 04.02.1977 – 01.08.1978 Dokuz Eylül Güzel Sanatlar Fakültesi Birinci derece Profesör kadrosuyla Öğretim Görevlisi olarak çalışmaya başlamıştı.[9]

01.08.1978 – 25.11.1980 Kültür Bakanlığı Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğün de, 27.11.1980 – 16.11.1982 Dokuz Eylül Güzel Sanatlar Fakültesi Öğretim Görevlisi olarak çalışmalarını sürdürdü.

İnceleme ve çeviri alanında birçok eser veren sanatçı w. Witman,  W. Saroyan, E. Caldvell gibi yazarlardan tercümeler yapmıştır. [10] Stanislavski'nin "Bir Aktör Hazırlanıyor" ve "Bir Karakter Yaratmak" eserlerini Türkçe'ye çeviren yazar bu çevirileri sayesinde de ödül almıştır. 1940 kuşağının toplumcu şairleri arasında yer aldı.

Gezi, çeviri, inceleme dalında ödüller kazanan Suat Taşer, 17 Kasım 1982'de İzmir’de astım hastalığı nedeni ile öldü.

Adını yaşatmak ve İzmir’e olan hizmetlerine karşılık getirmek amacıyla İzmir'deki Karşıyaka Açıkhava Tiyatrosu’na Suat Taşer adı verildi.[11]

ÖDÜLLERİ:

1982 YAZKO Çeviri Ödülü, Stanislavski'den "Bir Karakter Yaratmak"

ESERLERİ

ŞİİR:

·         Bir (1942)

·         1943 (1943, Fethi Giray’la birlikte)

·         Hürriyet (1945, Ömer Faruk Toprak’la birlikte)

·         Merhaba (1952)

·         Haraç Mezat (1954)

·         İkinci Kurtuluş (1960)

·         Hayret Bey’in Serüveni (1968)

·         Evrende Ellerimiz (1968)

OYUN:

·         Aşk ve Barış (1961)

·         Deli Dumrul  (1962)

İNCELEME:

·         Üç Duvarlı Dünya (1951)

·         Tiyatro Meseleleri (1953)

·         Bir Dünya ki (1956)

·         Konuşma Eğitimi (1978, 1987) 

Kaynakça

[1] Dr Aslan Tekin Edebiyatımıza İsimler, Elips Yayınları Ank. 2005, shf 522

[2] DOÇ. DR. HATEM TÜRK, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/suat-taser

[3] Dr Aslan Tekin Edebiyatımıza İsimler, Elips Yayınları Ank. 2005, shf 522

[4] Işık, İhsan (2007). Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 8). Ankara: Elvan Yayınları.

[5] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/omer-faruk-toprak-hayati-edebi-kisiligi/74652

[6] Kurdakul, Şükran (1973). Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. İstanbul: Bilgi Yayınevi.

[7] Nezir TEMUR, FOLKLOR-İDEOLOJİ-EDEBİYAT ÜÇGENİNDE SUAT TAŞER’İN DELİ DUMRUL’U, ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ-TÜRKOLOJİ ARAŞTIRMALARI MERKEZİ, Volume 6/4 Fall 2011, p.305-315, TURKEY

[8] Ayhan Hüseyin Ülgenay, Suat Taşer hakkında bilgi – https://www.insanokur.org/?p=50601

[9] Ayhan Hüseyin Ülgenay, Suat Taşer hakkında bilgi – https://www.insanokur.org/?p=50601

[10] https://www.filozof.net/Turkce/edebi-sahsiyetler-kisilikler-biyografileri/17109-suat-taser-kim

[11] https://tr.wikipedia.org/wiki/Suat_Ta%C5%9Fer