Süheyl Yıldızı

Osmanlıca yazılışı: Süheyl : سهيل

Süheyl, Arapça kökenlidir. Ancak başka dilden de Arapçaya geçmiş olabilir.  Süheyl, güney kutbunda parlak bir şekilde gözüken bir yıldızın adıdır.

Süheyl sözcüğü sözlüklerde: “Kolay, uygun ve yumuşak ( bir yıldız ) Güney kutbu tarafında Kuzeydeki kutup yıldızı gibi Güneyde parlak gözüken ve Yemen’ de daha iyi görülen bir yıldız. “[1] şeklinde tarif edilir.  Süheyl yıldızının Yemen'de çok daha iyi görülebildiği söylenir. Bunun için de için de bu yıldıza Süheyl-i Yemânî ve Süheyl-i Yemeni de de derler.Süheyl yıldızı çıplak göz ile bankalara titrer gibi gözüken bir yıldızmış .Süheyl yıldıızı la'l renginde olduğu düşünülen bir ışık saçmaktadır. Kan rengindeki bu ışığı ile bedehşan taşına da rengini Süheyl yıldızı vermektedir. 

“Ölümsüz Taş” ve “Yemen Taşı”  da denilen akik taşı da en çok Yemen’de bulunur. Agate ve achat adlarıyla da bilinen akik taşı da Yemen ‘de bol olduğundan Süheyl-i Yemânî ile akik taşı arasında bir alaka kurulmuştur. Süheyl yıldızı en değerli olanları Yemen ‘de çıkan kan kırmızısı rengindeki akik ve la’l taşları ile birlikte anılır.  Çünkü inanışlara göre Süheyl yıldız kırmızı renkli gözüken bir yıldızdır ve lal’, akil veya Bedehşan taşına rengini bu yıldız vermektedir.

Akik taşı muhtelif renklerde bulunsa da en makbul ateş kırmızısı renginde olanıdır. Yemen’de çıkarılan, ince ve yuvarlak halkalardan oluşan kıymetli taşlara renginden dolayı la’l taşı da denir.

“En makbul rengi Ateşe kırmızısı olarak kabul edilen Akik taşlarının en güzel renkli olanları da hep Yemen’den çıkarılmıştır.”[2]

Divan Şiirinde Süheyl Akik Lal ve Yemen Alakaları 

Efsâneye göre akîk taşı, rengini Süheyl yıldızından almıştır. Süheyl yıldızı Yemen’de ateş kırmızı akik taşı renginde görünürmüş. Bu nedenle divan şairleri Süheyl yıldızından söz ederlerken akik ve Yemen arasında alakalar kurmuşlardır.

Vâye-bahş olsa eğer tâb-ı Süheyl-i Cûdî

Keşti-i Nııh’a döner âb-ı akîk iizreymiş Nedîm

Nedir ol reng-i akîki bu Süheylî kadehin

Sâkiyâ cevheri yok ise Yemen'den mi gelir    Sünbüizâde Vehbi

Divan şairleri bazan da Süheyl yıldızından dolaylı söz ederler. Akik, Yemen ve yıldız ismi geçiyorsa sözü edilen yıldız Süheyl yıldızı olmaktadır.

Eğerçi ağır olur taş kopduğı yirde

Sitâre var ki ‘akîki ider Yemen’de garib     Necati G. 24/3

Taş koptuğu yerde ağır olsaydı Yemende çıkan la’l taşını Süheyl yıldızı kimsesiz bırakmazdı.

Felekte her ne ederse  himmet-isitare eder

Ki kadr-i kıymeti yok sengi la’l pare eder.

Beytinde görüldüğü gibi la’l taşı, ateş taşı olarak düşünülür. 

Ey Ruma ‘akîk ilten sakın ki ziyân eyler

Kanlu yaşum ucından ‘âlem Yemen olmışdur      Necati

Dedim lebin ki âb-ı hayâtı hacîl kılur

Mercân mı ya akîk-i Yemen dedi iksi de       Şeyhî

Kaynakça

[1]https://www.luggat.com/s%C3%BCheyl/1/1#:~:text=Kolay%2C%20uygun%20ve%20yumu%C5%9Fak.

[2] AKIK NEDIR ŞIIRLERDE AKIK VE LA’L, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=45851