Resim alıntı: https://www.aniyuzuk.com/akik-tasi-ozellikleri-ve-faydalari.dhtml

 

Akik

Osmanlıca yazılışı: akîk : عكيك

Muhtelif renklerde ama genellikle ateş kırmızısı renginde olanı makbul tutulan en çok da Yemen’de çıkarılan, olan ince ve yuvarlak halkalardan oluşan kıymetli taştır.

 

Akik: muhtelif renkli ince ve yuvarlak halkalardan oluşan  ama genellikle ateş kırmızısı renginde olanı makbul tutulan   en çok da Yemen’de çıkarılan, bir  tür kıymetli taştır. Akik,   Aynı zamanda Hicaz’daki bir vadinin de ismidir. 

 

Tarih boyunca; yüzük taşı, mühür, düğme, taçları ve başlıkları süsleme ve süs eşyaları yapımında yaygın olarak kullanılmış olan ateş kırmızısı renkli kıymetli bir taştır. Eskiden beri yüzük ve gerdanlık gibi süs eşyaları ç akikten yapılmış, akîk taşının insan ruhuna olumlu etki yaptığına inanılmıştır.

 

Akik;  taşı Agate, Achat, “Ölümsüz Taş” ve “Yemen Taşı” olarak da bilinir.

 

Akik’in Çıktığı Yerler

 

Eski devrilerde bu taşın çıktığı yer Yemen olarak bilinmiş, o yüzden bu taşa Yemen Taşı da denmiştir.  En makbul rengi Ateşe kırmızısı olarak kabul edilen Akik taşlarının en güzel renkli olanları da hep Yemen’den çıkarılmıştır.

 

Lal ve akik’in diğer bir önemli vatanı ise Siyam adasıdır. Efsanelere göre Hz Âdem cennetten kovulunca Siyam adasına yollanmış ağlayıp inleyerek pişmanlık içinde iken akıttığı gözyaşları Lal taşı olmuştur. Bu nedenle   Siyam adası lal taşı açısından zengin bir yer olmuştur.

 

Edebiyatta Akik ve  La’l Taşı

Edebiyatta akik taşının rengini Süheyl yıldızının tesiri kazandığı düşünülmüş,  kızıl renkli Süheyl Yıldızının en iyi gözlemlendiği yerin de yemen olduğuna inanılmıştır.  Eski edebiyatçılar bu nedenle akikin Süheyl yıldızının yıldızın en parlak görüldüğü Yemen'den çıkarılmış olduğunu düşünmüşlerdir.

 

Akik, divan şiirimizde ateş gibi renginden dolayı söz edilmiş,  bu taş sevgilinin dudakları, âşıkların gözyaşlarını, kanı ve şarabı çağrıştırmıştır.   Tüm bunlara ve sevgilinin dudaklarına benzetilmesinin kan ve alev renginde olması nedeni iledir.

Şarab-ı la'linin lezzeti dilber
Ne ab-ı Kevser'de ne Zemzem'de var
Mu'ciz'-i enfasın ey verd-i ahmer
Ne Mesiha'da var ne Meryem'de var         Dertli ( Aşık Dertli ) Şiirleri

Tut dilüni eyleme la'l-i leb-i cânânı medh
Bendeye lâyık degüldür eylemek sultânı medh  / Adlî II. Bayezit Şiirleri

Eski şiirde akikle ilgili efsaneler de oluşmuş, akik taşının Süheyl yıldızının ışıklarının tesiri ile oluştuğu hayal edilmiştir. Divan şiirinde akik kırmızı renkli oluşu, hadisler de isiminim zikredilmesi, Hicazda bulunması ve Hicaz da bir vadinin adı olması, Hicaz sözcüğünün kutsal toprakları çağrıştırması yönlerinden sık sık başvurulan bir benzetme, telmih unsuru ve mazmunu olmuştur. 

Ey Ruma ‘akîk ilten sakın ki ziyân eyler
Kanlu yaşum ucından ‘âlem Yemen olmışdur      Necati

Rum’a akik getirmekten sakın getiren ziyan eder.  Çünkü akik kanlı yaşımın ucundan âlem Yemen olmuştur.  ( Yani o kadar ağladım ki her yer  la’l gibi kan oldu. Yemene gitmeye gerek yok her yeri akik yaptım anlamında) 

Vâye-bahş olsa eğer tab'-ı Siiheyl-i cüda
Keşti-i Nııh'a döner âb-ı akîk üzre Yemen               Nedim Şiirleri

Mutrıbın feyzini gör la'l-i şeker-hâyında
Ki nefes kand-ı musaffâ oluyor nâyında               Nedim Şiirleri

Dedim lebin ki âb-ı hayâtı hacîl kılur
Mercân mı ya akîk-i Yemen dedi iksi de               Şeyhî

Eğerçi ağır olur taş kopduğı yirde
Sitâre var ki ‘akîki ider Yemen’de garib     Necati G. 24/3

Taş koptuğu yerde ağır olsaydı Yemende çıkan la’l taşını  Süheyl yıldızı kimsesiz bırakmazdı.

Başın ortaya koyub lâ'lüne kasd idse şeker
Saht olur işidüben kânda ‘akîki Yemen’in           Necati

Felekte her ne ederse  himmet-isitare eder
Ki kadr-i kıymeti yok sengi la’l pare eder.

Beytinde görüldüğü gibi la’l taşı, ateş taşı olarak düşünülür. 

Akik önce macun gibi yumuşak çıkan sonra da kaynatılınca kıvama gelerek sertleşen bir taştır. Akik’in taş haline gelişi de divan şairleri tarafından fikri bir malzeme olarak kullanılmış, akik ten yapılmış bir yüzük takılmış el ile dua etmek makbul görülmüştür.  

Ak bilekte sarı akik
Zülfün de gerdana dökük
Gözün melul kaşın yıkık
Dostum neler duydun bugün       / Karacaoğlan Şiirleri

La’l-i nabın yarin hokka feminden
Almasam incinir alsam incinir
Yıllarca ağlayup hicr ü gamından
Gelmesem incinir gelsem incinir      Aşık Ömer - Şiirleri