Tirat Nedir Özellikleri Tirad Örneği

Tirat Nedir

Tirat sözcüğü esasında Latince kökenlidir ve Latince trahere, tract- fiilinden evirilerek Fransızcaya tirad olarak girmiştir.[1]  Dilimize de Fransızcada nutuk çekmek anlamındaki “tirade” sözcüğünden girmiştir. Tirad,  nutuk çekme, tiyatroda uzun monolog, tragedyalarda aktörlerin yaptığı uzun konuşma anlamlarına gelen bir sözcük, edebiyatta ve tiyatroda kullanılan bir terim olmaktadır.

Tirat, özellikle tiyatroda kullanılan bir terimdir. Tragedya türü tiyatro oyunlarında oyuncuların yaptığı uzun ve etkili konuşmalara tirad denmektedir.

Antik Yunan tiyatroları konuşmalar, tiradlar ve koronun söylediği şarkılara dayalı oyunlardı. Oyunların kahramanları kısa monologların yanı sıra uzun tiradlar da söyleyebiliyor, koro ise halkın görüşünü dile getiren sesler çıkarıyordu.[2]

Tiratlar, oyundaki ana karakterlerden birisinin yaptığı uzun ve kesintisiz konuşmalardır. Bir çeşit nutuka benzeyen etkili, uzun, konu bütünlüğü olan, bu anlamlı konuşmaları yapan aktör ya kendi kendine konuşur gibi ya oyun ve sahne içindeki birisine veya seyircilere anlatır gibi konuşur. Bu uzun monolog, oyunun ve tiradı yapan karakterin iç dünyasını, duygularını, düşüncelerini ve motivasyonlarını dile getirmiş olur.  Bir anlamda tiratlar oyun yazarının şahsi kanaatlerini duygu ve düşüncelerini tirat yaptırdığı kışlının ağzından aktarmış olmasıdır.

Tiratların Özellikleri

Tiratlar karakterin duygu ve düşüncelerini ayrıntılı bir şekilde izleyicilere aktarmasını sağlar. Tiradlar, nutukları andıran coşkulu bir seslenişe, duygulu, tutkulu, lirik hatta edebi ifadelere dayanır. Tiradı söyleyen kişi genellikle yalnızdır. Çoğunlukla kendi kendine konuşur gibi veya seyirciye sesleniyor gibi yapılır. Tiradlar seyirciler üzerinde dramatik bir etki oluşturmak amacını da taşımaktadır. Tiradların içerikleri dinleyicilere oyunun temasını aktarmak, oyun yazarının duygu ve düşüncelerini oyuncunun ağzından aktartmış olmak, izleyiciyi derin düşüncelere sevk etmek, hikâyenin temasını vurgulamak, izleyiciyi etkilemek ve tiradı yapan karakterin duygularını açığa vurmasını sağlamak için yapılır.  

Tiradlarda şiirsel, sanatsal ve edebi bir dil vardır.

Tirad Örneği: Hamlet i William Shakespeare

Var olmak mı, yok olmak mı, bütün sorun bu!

Düşüncemizin katlanması mı güzel,

Zalim kaderin yumruklarına, oklarına,

Yoksa diretip bela denizlerine karşı

Dur, yeter! demesi mi?

Ölmek, uyumak sadece! Düşünün ki uyumakla yalnız

Bitebilir bütün acıları yüreğin,

Çektiği bütün kahırlar insanoğlunun.

Uyumak, ama düş görebilirsin uykuda, o kötü!

Çünkü o ölüm uykularında,

Sıyrıldığımız zaman yaşamak kaygısından,

Ne düşler görebilir insan, düşünmeli bunu.

Bu düşüncedir uzun yaşamayı cehennem eden.

Kim dayanabilir zamanın kırbacına?

Zorbanın kahrına, gururunun çiğnenmesine,

Sevgisinin kepaze edilmesine,

Kanunların bu kadar yavaş

Yüzsüzlüğün bu kadar çabuk yürümesine.

Kötülere kul olmasına iyi insanın

Bir bıçak saplayıp göğsüne kurtulmak varken?

Kim ister bütün bunlara katlanmak

Ağır bir hayatın altında inleyip terlemek.

Ölümden sonraki bir şeyden korkmasa,

O kimsenin gidip de dönmediği bilinmez dünya

Ürkütmese yüreğini?

Bilmediğimiz belalara atılmaktansa

Çektiklerine razı etmese insanı?

Bilinç böyle korkak ediyor hepimizi:

Düşüncenin soluk ışığı bulandırıyor

Yürekten gelenin doğal rengini.

Ve nice büyük, yiğitçe atılışlar

Yollarını değiştirip bu yüzden,

Bir iş, bir eylem olma gücünü yitiriyorlar.

Tragedya Trajedi Nedir ve Özellikleri

TiyatroTragedyalardan Dramlara Kadar Tarihi

Açlık Tragedyası

KAYNAKÇA

[1] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/tirad

[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/tragedya-trajedi-nedir-ve-ozellikleri/75748