Âşık Feymani Osman TAŞKAYA Kadirli

Aşık Feymani

Âşık Feymani Kimdir Osman TAŞKAYA Kadir

2 Mayıs 1942'de  (o zamanlar Kadirli, Adana iline bağlıdır.) Osmaniye'nin Kadirli ilçesi Azaplı köyünde doğmuştur.  Babası Mehmet, Van'ın Gevaş İlçesi'nin Avşar köyü Hallac aşiretinden, annesi Hüsne ise Kayseri'nin Pınarbaşı İlçesi'nin Avşar oymağı Potuklu köyü ve Avşar aşiretindendir. [1] Asıl ası Osman'dır. Yani, Osman Taşkaya, anne ve baba tarafından da Avşar kökenli bir Avşar aşığıdır. 

Osmaniye Valiliği tarafından Feymani ile yapılan bir söyleşiden de anlaşılacağı üzere, Feymani çocukluğunu koyunlarını ve danalarını otlatmakla geçirmiştir.

Karacaoğlan, Dadaloğlu, Aşık Ferrahi gibi ve pek çok diğer halk ozanının yetiştiği, bozlak ve barak havaları ile varsağı ve koşmaların diyarında yetişen Feymani “âşıklığa ne zaman başladınız” sorusuna kendisi ile yapılan bir röportajda şu cevabı vermiştir. “Çok küçüktüm. Karacaoğlan türkülerini söylerdim. Öyle büyüdüm. Yörede bu gelenek zaten çok yaygındı. Hikâye anlatılırdı, türküler söylenirdi. Ben öyle büyüdüm. Karacaoğlan şiirleri söylenirdi hep. Babadan dededen duyar öğrenirdi herkes. Yazılı bir şey yoktu, kulaktan kulağa geçerdi. Karacaoğlan’ın bütün şiirlerini ezberleyen âşık olur derlerdi. Karacaoğlan’ın 500 şiirinin 300 tanesini rahat ezbere okuyordum.” [2]

Yirmi yaşına gelince askere gitmiş 1962 de askere gitmiş, 1964 ‘te askerliğini bitirerek köyüne dönmüştür. Askerlik dönüşünden sonra şiirlerini söylemeye cesareti artar  ve fırsat bulduğu yerlerde şiirlerini seslendirmeye başlar. İlk olarak kendini Çoban Osman olarak tanıtır. Çünkü askere gidene kadar yaptığı iş budur. O yüzden o yıllarda  bu sıfatı veya mahlası kullanmayı uygun görmüştür.

1964 ten itibaren katıldığı etkinlikler ve şölenlerden sonra ismini tanıtmaya başlar. 1965' yılına kadar katıldığı etkinlerde ve şiirlerinde kendisini  “Çoban Osman” olarak tanıtan Ozan, 1965 yılından itibaren de Feymani mahlasını kullanmaya başlar. Feymani mahlasını almasını  kendi dilinden şöyle ifade etmektedir..  “1965'in ilkbahar ve yaz aylarında birkaç kez rüyamda Nurani yüzlü bir zatı görmüştüm. Bana hep Feymani diye seslenmişti. Bu yüzden bu adı mahlas olarak aldım ".[3] Bilindiği gibi rüyadan sonra aşık olma ve mahlas alama geleneği diğer pek çok halk ozanımızda rastlanılan bir motiftir. Feymani bu mahlasını rüyasına dayalı olarak aldığın ifade etmişse de rüyasında bade içtiği iddiasında bulunmamaktadır.  Feymani bu röportajında Feymani mahlası ile söylediği ilk şiirini de söyler:

“Âşıkların mektebinde okudum,
Hocam bana İlmi Ledün öğretti.
Gönül tezgâhında kumaş dokudum,
Sevda nakışını kadın öğretti. 

Her neye baktımsa gizli hakikat
Bir noktadan hâsıl olmuş kâinat.
Yediler marifet, kırklar tarikat,
Üçler muhabbetin tadın öğretti

Feymani âlimin elinde devran,
Arifler bu ilme oldular hayran
Gönülden gönüle eyledim seyran.[4]

Babası Van'dan 1914 yılında Kadirli'ye göç eden bir çiftçidir. Kadirli’nin Azaplı köyüne yerleşir. Babası İki kez evlenmiş ama her iki eşi de vefat etmiştir.[5] Aşık Feymani'nin anası Hüsne'nin aşireti Avşarlar yazı Kayseri'de, kışı ise Çukurova'da geçiren iskan dışı Avşarlardır.  Osman'ın babası Hüsne Hanım'la evlenir. Âşık Feymani dünyaya geldiğinde Türkmen geleneklerine uygun olarak kendisine dedesinin adı olan “Osman “ konulmuştur. [6]"Küçük yaşta mecazi dediğimiz aşka tutuldum. Bu aşk 15 yaşıma kadar devam etti. Çoban Osman mahlasıyla şiir yazar, türkü söylerdim. 1972 yılında evlendim. Üçü oğlan, biri kız olmak üzere dört çocuğum oldu. Halen Azaplı köyü'nde oturuyorum'' [7]

Âşık Feymani, 1966 yılında başlatılan Türkiye Âşıklar Bayramı'na 1968'den itibaren katılmaya başlamıştır.

Konya Âşıklar Bayramında çeşitli yıllarda çeşitli dallarda birçok ödüle sahip olmuştur. 1968 yılından itibaren şöhret bulmaya başlayan Feymani ülke genelinde ve Çukurova’da düzenlene pek çok etkinliğe davet edilmiş veya iştirak etmiştir. Yunus Emre Şenlikleri, Kars’ta Murat Çobanoğlu adına düzenlenen şenliklere, Türkmenistan’a Karacaoğlan adına düzenlenen sempozyumlara vb katılmıştır.  Bu sayede Çukurova Yöresinde ve Türkiye genelinde tanınmış ozanlardan birisi haline gelmiştir.  

Ozanın yayınlanmış şiirleri dışında birkaç kitap haline gelebilecek yayınlanmamış şiirleri de vardır. Şairin hayatı ve şiirleri hakkında üniversitelerde Lisans ve Doçentlik Tezleri hazırlanmış şiirleri ve hayatı incelenmiştir. “Çukurova’nın yaşayan Turaçlarından “ kabul edilen Aşığın adına, Osmaniye İlinde “1997’den buyana, her yılın kasım ayında Osmaniye Belediyesi, OFAD ve Kültür Bakanlığı’nın ortaklaşa düzenlediği “Âşık Feymânî Şenlikleri” yapılmaktadır. [8]

Şair Osmaniye Belediyesi ve OŞYAD tarafından defalarca taltif edilmiş ve plaketlere ödüllendirilmiştir.[9] Şair ile yapılmış birçok röportaj vardır. Âşık Feymani'nin birçok türküsü TRT repertuarına alınmıştır. Şuanda yaşı yetmişin  üzerinde olan   Halk ozanımız Osmaniye'nin Kadirli ilçesi Azaplı köyündeki evinde yaşamaktadır.

EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ŞİİRLERİNDEKİ KONULAR

Feymani çok yönlü ve pek çok konuda şiirler söylemiş bir ozandır. İlk şiirlerinde baskın olan aşk teması gün geçtikçe farklı alanlara yönelmiştir. Sosyal hayata dair tespitlere, deneyimlere, tabiat, eğitim, cehalet, tasavvuf gibi konulara doğru açılan Feymani’nin şiirlerinde son zamanlarına doğru tasavvuf, nasihat ve eğitim başlıca temalar olarak karşımıza çıkar.  

Çalışanlar yükselirmiş,
Bunu bana törem demiş,
İlk emir de, “Oku” imiş,
İyi insan olalım gel. [10]

Şiirlerinde taşlamalara yatkınlığı ile de dikkati çeken şairin şiirlerinde geleneksel Âşık şiirimizin bütün özellikleri vardır. “Âşık Feymânî, âşık tarzı içinde yer alan türlerin tamamına yakınında usta malı eserler vermiştir. Feymânî bir âşık olarak milletine tercümandır. Milletin uyanması için devamlı çaba içindedir. Şiirlerinde dile getirdiği tavsiyelerin millî ve manevî değerler çerçevesinde olduğu görülür (Saygın, 1996).”[11]

Âşık Feymani’nin âşıklık geleneğinde en büyük etkileri Karacaoğlan’dan almıştır. Karacaoğlan’ın şiirleri ile yetişen Feymani, Karacaoğlan’a ait 300 şiiri daha çocukken ezbere bildiğini kendisi ifade etmektedir.  Bunun yanı sıra yöre âşıklarının şiirlerini de öğrenmiştir. Feyman’nin tesirinde kaldığı diğer bir ozan da kendisi gibi bir Avşar Ozanı olan Dadaloğlu’dur.

Feymânî’yim Afşarlıktan bıkmadın,
Başın verdin amma tören yıkmadın,
Bir dostun evine girdin çıkmadın,
Özlüce’de oldun sır Dadaloğlu. (Taşkaya, 2002: 110)[12]

Feymani’nin şiirlerinin birçoğu didaktik nitelik taşır, zamanındaki birçok olaya temas eden şiirlerinde Çukurova yöresine has ağız özelliklerini ve yöresel kelimeleri kullanmayı seven bir âşıktır.  Onun şiirlerindeki diğer bir husus şiirlerinin doğadan aldığı izlenimler gözlemler ve betimlemelerle süslemiş olmasıdır. Karacaoğlan’dan öğrendiği renkli tasvirler onun şiirlerine de yansımıştır. Bu bakımdan şiirlerinde ördekler, turnalar, dağlar, göller, yaylalar çiçekler, kağnılar, kervanlar vb sık görülen nesnelerdir.

Dadaloğlu ve Karacaoğlan  etkisinin bariz olduğu deyişlerinde Aşiretler Türkmenler, göç, yayla gibi kelimler şiirlerinde sık sık karşımıza çıkar. Cahillik âlimlik eğitimin önemi toplumsal düzenin bozukluğu, geri kalmışlık şiirlerinde görülen diğer temalardır. Kırsal hayatın özelliklerini yansıtan şairin şiirlerinde ülke olarak ilerlemek, insan olarak medeni ve eğitimli olmak düşünceleri hâkimdir.

Geleneklere bağlı olan şairin şiirlerinde geleneklerden kopmadan bozulmadan ilerlemek arzusu göze çarpar.

Ozan vardı, baskı vardı, kam vardı,
Böyleydi gelenek göreneğimiz.
Dede Korkut toy toylardı, soylardı,
Böyleydi gelenek göreneğimiz. [13]

Aşık Feymani,  halen yaşayan ( 2020) ve doğduğu yerde hayatını sürdüren bir ozanımızdır. 

ESERLERİ VEYA HAKKINDA BASILAN KİTAPLAR

·         Aşık Feymani, “Ahu Gözlüm “Kültür Bakanlığı,  1987  

·         Yrd Doç. Dr Erman Artun , Aşık Feymani Hayatı ve Şiirleri” Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, ( doçentlik tezi)  

·         “Çukurova Âşıklık Geleneği ve Âşık Feymani “Adana Valiliği 1996

·          “Aşık Feymani ve Sevgi Şehri “ Kadirli Belediyesi, 2002

·         “Gönül Sarayı “ Aşık Feymani, Kadirli KAVAK Vakfı,

HAKINDA BİBLİYOGRAFYA

·         ARTUN, Erman. (1996). Günümüzde Adana Âşıklık Geleneği (1966-1996) ve Âşık

·         Feymânî. Adana: Adana Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.

·         ÂŞIK FEYMÂNÎ. (1989). Ahu Gözlüm. Kültür Bakanlığı Yayını.

·         ÂŞIK FEYMÂNÎ. (2006). Gönül Sarayı. Ankara: Kadirli Eğitim ve Kültür Vakfı Yayın.

·         GÜRÜNLÜ ÂŞIK GÜLHANİ: (1983). Allah İçin. Ankara: Diyanet Başkanlığı Yayınları.

·         NASRATTINOĞLU, İrfan Ünver. (1999). Çukurovalı Halk Ozanlarında Cumhuriyet, Atatürk, Vatan ve Millet Sevgisi. III. Uluslar Arası Çukurova Halk Kültürü

·         Bilgi Şöleni (Sempozyumu). Adana Valiliği Yayını. s.506-530.

·         SAYGIN, Veli. (1996). Yaşayan Çukurovalı Âşıklardan Feymânî -Hayatı, Şiirleri, Sanatı

·         ve Saz Şiiri İçindeki Yeri-. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk

·         Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

·         TAŞKAYA, Serdarhan Musa. (2002). Sevgi Şehri Âşık Feymânî. Kadirli: Kadirli Belediyesi Yayını.

·         YARDIMCI, Mehmet. (1999). Başlangıcından Günümüze Halk Şiiri Âşık Şiiri Tekke Şiiri.

·         (2. Baskı). Ankara: Ürün Yayınları.

·         Serdarhan Musa TAŞKAYA, İbrahim COŞKUN, TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ • 259

·         Feyzi Halıcı, Aşık Feymani (Osman TAŞKAYA), .turkuler.com/ozan/asikfey.asp, Son Erişim, 23-06-2013

·         https://www.osmaniye.gov.tr/?/blog/roportajlar/-sik-feymani-siklik-bir-gonul-sanatidir-

·         https://www.turkuler.com/ozan/asikfey.asp

·         https://www.antoloji.com/asik-feymani-osman-taskaya/hayati/

 Önemli Halk Ozanlarımız ( İlgilendiğiniz isme tıklayınız )

Kayıkçı Kul Mustafa ,  Katib , Erzurumlu Emrah ,  Erzurumlu Aşık Sümmani  ,  Divriğili Deli Derviş Feryadi ,  Aşık Yemini Derviş Muhammet ( Malatya- Arguvan) ,  Aşık Ferrahi ,  Kağızmanlı Hıfzı  ,  Musa Merdanoğlu  ,  Posoflu Aşık Müdami ,  Deliktaşlı Ruhsati , Âşık Zülali,  Âşık Şenlik,  Ercişli Emrah  ,  Âşık Ardanuçlu Efkari, Şarkışlalı Âşık  Şarkışlalı Talibi Çoşkun ,  Kaygusuz Abdal  ,  Kul Himmet Üstadım , Arapgirli Aşık Fehmi Gür,  Tokatlı Nuri …

KAYNAKÇA 

[1] Feyzi Halıcı, Aşık Feymani (Osman TAŞKAYA),p, Son Erişim, 23-06-2013

[2] osmaniye.gov.tr/?/blog/roportajlar/-sik-feymani-siklik-bir-gonul-sanatidir- Son Erişim, 23-06-2013

[3]  Feyzi Halıcı, Aşık Feymani (Osman TAŞKAYA), turkuler.com/ozan/asikfey.asp, Son Erişim, 23-06-2013

[4] https://www.osmaniye.gov.tr/?/blog/roportajlar/-sik-feymani-siklik-bir-gonul-sanatidir-

[5] Feyzi Halıcı, Aşık Feymani (Osman TAŞKAYA), .sp, Son Erişim, 23-06-2013

[6] Feyzi Halıcı, agy.

[7] Feyzi Halıcı, agy.

[8]  https://www.antoloji.com/asik-feymani-osman-taskaya/hayati/

[9] https://tr-tr.facebook.com/osmanfeymanivakfi, son erişim, 22-06 2013

[10] Artun, 1996: 334; Saygın, 1996: 191).

[11] SAYGIN, Veli. (1996). Yaşayan Çukurovalı Âşıklardan Feymânî -Hayatı, Şiirleri, Sanatı

[12] TAŞKAYA, Serdarhan Musa. (2002). Sevgi Şehri Âşık Feymânî. Kadirli: Kadirli Belediyesi Yayını.

[13] (Taşkaya, 2002: 119; Âşık Feymânî, 2006: 35)