Ayaşlı ile Kiracıları Memduh Şevket Esendal’ın yayımladığı ilk romandır. Roman baskıya girmeden önce Vakit gazetesinde tefrika edilmiştir. Romanın baskısı ise  1934  yılında gerçekleşmiş; kitap olarak yayımlanmıştır.[1]

Eser,  yayımlandığı ilk yıllarda pek dikkat çekmemiş, gereken ilgi ile karşılaşmamıştır. Fakat 1942’de CHP Roman Yarışmasında beşincilik ödülü alınca eser birden dikkat çekmiş ve kamuoyu tarafından eserin önemi fark edilmeye başlanmıştır.[2] Eser, 1989’da TV dizisi olarak uyarlanmış ve yönetmen Tunca Yönder tarafından çekilmiş bu dizi, TRT’de yayımlanmıştır.[3]

 

Roman Esendal’ın  Milli Mücadele ve sonrasındaki yıllarda sık sık kaldığı pansiyonlardaki izlenimlerini ve gözlemlerini yansıtmaktadır. Bu bakımdan roman ile yazarın hayatından alınan yaşanmışlıkların büyük ilgisi vardır. Hatta bazı açılardan bu roman  yazarın “ otobiyografisinden bir hayli izler taşıyan  bir romandır. 

 

Roman Türkiye’nin  1930 yıllardan önceki veya o yıllardaki genel durumunu  Cumhuriyetin ilk yıllarındaki Ankara'dan ve pansiyonda kalan çok çeşitli kesitlerden gelen kişilerin çerçevesinde  anlatmaktaki başarısı ile önem kazanır. Eser dönem insanlarının şahsında ve onların hayatlarından verdiği kesitlerle  insanların içinde bulundukları çıkmazları, bürokrasinin çıkardığı zorlukları,  ortaya koymakta oldukça başarılı olmuştur. Eğitimleri,  yaptıkları işleri geldikleri toplum kesitleri, dünya görüşleri çok farklı insanları bir araya getiren Ayaşlının pansiyonu etrafında farklı insanların ilişkilerini ve hayatlarını  dönemin bütün özelliklerini yansıtmak amacıyla  ortaya koymaktadır. Eser bireylerin hayatlarından yola çıkarak  o yılların Türkiye’sinin sosyal manzarasını bir parçadan yola çıkarak bir bütünü anlatacak şekilde ortaya koymaktadır.

Eser, Milli Eğitim Bakanlığının 100 Temel Eser  listesinde yer almaktadır.[4] [5]

 

 

 

«M.Ş.E., hikayelerinde olduğu gibi, bu romanında da, alışılmışın dışında yepyeni bir teknik kullanmış; belli bir kişinin bir tek macerası yerine, bir çevre içindeki birçok kişilerin maceralarını hep bir arada yürüterek, o çevrenin kesitini vermiştir.» (Cevdet Kudret).

«Bu roman Cumhuriyetten hemen sonraki yılların Ankara’sında bir apartmanın ayrı yarı kiraya verilen dokuz odasında yaşayan türlü kişilerin bir mevsimlik toplu hayatlarının ve ayrı sürdükleri kaderlerinin gerçekçi gözle, sadelik ve içtenlikle, rahat, oyunsuz ve temiz bir dil kullanılarak anlatılmış hikayesidir.» (Konur Ertop).

«Başkent Ankara’nın kurtuluş yıllarında, bir evin türlü tabaka, meslek ve meşrepte kişilerini anlatan bu roman, hem bir sosyal yergi hem de töre romanı niteliğindedir. Bir alay orta halli kişinin serüvenlerini teker teker anlatan ve bu olayları hafif ilintilerle birbirine bağlayan bu roman çatısı itibariyle uzun bir hikâye gibi kurulmuştur.» (Ahmet Kabaklı).[6]

 

 

 

---