Aydın Arıt (d. 1928, İstanbul - ö. 9 Aralık 2003, Göztepe, İstanbul),  tiyatro oyunu, roman yazarı ve roman çevirmen

 

Petrol mühendisi Ahmet Arıt ve Kamuran Hanım'ın oğludur.  1928'de İstanbul'da dünyaya geldi. Ailesi, 1878 Osmanlı Rus Savaşından sonra  Türkiye'ye yerleşmiş olan  Abhaz-Adıge kökenli bir ailedir. [1] Şair babasını küçük yaşta kaybetmiş annesi Kamuran Hanım’ın  başka biriyle evlenmesi sonrasında halasının yanında büyümüştür. [2] Yazar Fikret Arıt  yazarın amcasıdır. Kız kardeşi Ömür Arıt da tiyatrocudur. [3]

 

Robert Koleji'ndeki eğitimini tamamlayamadı.  Amerika'ya gitti ve orada bir Türk şilebine gemici olarak katılıp ve iki yıl boyunca dünyayı dolaştı. Afrika'da geçici körlük yaşadı, 1951'de yeniden görmemeye başlayınca Türkiye'ye döndü. [4]

 

Garsonluk, işçilik, büfecilik, gazetecilik gibi işlerde çalıştı. Aydın Arıt’ın, Ömür hanımla evlendi. [5]Bir süre sansür kurulunda çevirmenlik yaptı ve  filmlere altyazı hazırladı. [6] Küçük hikâyeler ve radyo oyunları ile yazmaya başladı.

 

1958'de Yeni İstanbul Gazetesi'nde önce Son Penaltı isimli öyküsü, ardından “Siyamlı İkizler” adlı romanı tefrika halinde yayınlandı.  “Sapıklar” isimli romanı 1959'da basıldı. Polisiye türünden roman çevirileri yaptı.  Martin Beck adlı polisiye çevirisi 1977-78 yıllarında Milliyet Yayınları'nda çıktı. Ayrıca Çin Masallarından tercümeler de yaptı.  

 

1960'lardan sonra oyun yazarlığına yöneldi.  Tek perdelik Bal Sineği oyunu ilk defa 3 Ekim 1965'te Ankara Oda Tiyatrosu'nda sahnelendi. Bu oyunu 1988'de ise aynı adla TV filmi oldu. 1966'da TRT Radyo Oyunu Yarışması'nda” İşlerde Bozukluk” adlı eseri ile  ile birincilik ödülünü aldı.  Beberuhiler adlı eseri ile  de  mansiyon kazandı. Beberuhiler oyununu “Aya Bir Yolcu “ adıyla iki perdelik sahne oyununa dönüştürdü. Bu oyun 4 Şubat 1967'den itibaren Bursa Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu'nda sahnelenmeye başladı. [7]Arıt'ın Uçamayan Kuşlar Tutulur isimli oyunu ile Ankara Sanatseverler Derneği'nin en iyi oyun yazarı ödülünü aldı.

 

Kuş adlı oyunu, 1970'te TRT Sanat Ödülleri Yarışması'nda başarı ödülü kazandı.

 

Daha çok tiyatro oyunları ile tanındı. Oyunlarında çarpık aile ilişkileri ve sırları üzerinde  farklı ve çarpıcı konular işledi.  Eugen Ionescu ve Samuel Beckett’in izlerinden giden absürd tiyatroya özenen bir tutum gösterdi.

 

Oyunları

• Bal Sineği
• Turistik Oyun (radyo oyunu)
• İşlerde Bozukluk (radyo oyunu)
• Aya Bir Yolcu (Beberuhiler isimli radyo oyunundan)
• Uçamayan Kuşlar Tutulur
• Beşgen
• Güneşi Parlatanların Gölgesinde
• Sansür Var!
• Son Gün
• Bir Sorumlu Aranıyor, Tüm Ülke Taranıyor
• Anarşist Avcıları
• Gözlüklünün Maceraları
• Bekri Bira İçmezdi
• Akbaba
• Limonluk Arısı
• Ar Güveysi
• Kuş (çocuk oyunu - TV)
• Masal Masal Matitas (çocuk oyunu)
• Bostan (çocuk oyunu - radyo)

 

Romanları

• Siyamlı İkizler (1958'de tefrika olarak, 2006'da kitap olarak yayınlandı)
• Sapıklar (1959, yeniden basımı 2005)
• Gemi (2004'te ölümünden sonra yayınlandı)

Çevirileri

• Martin Beck serisi
• Kanaldaki Ölü
• Duman Olan Adam
• Oteldeki Cinayet
• Kayıp İtfaiye Aranası
• Gülen Polis
• Balkonda Bir Adam Vardı

Çin Masalları

• İyi Geceler
• Oduncunun Dileği
• Papatya Masalı

Ödülleri

•  1966 - TRT Radyo Oyunu Yarışması
•  İşlerde Bozukluk - birincilik
•   Beberuhiler - mansiyon
•  1970 - TRT Sanat Ödülleri Yarışması Başarı Ödülü - Kuş
•  1974 - Ankara Sanatseverler Derneği En İyi Oyun Yazarı Ödülü - Uçamayan Kuşlar Tutulur

KAYNAKÇA

 

[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ayd%C4%B1n_Ar%C4%B1t

[2] Bir Düş Gezgini Aydın Arıt", Aziz Erhan, Yeni Tiyatro Dergisi, Sayı:1 - Eylül-Ekim 2007

[3] https://www.aydinlikgazete.com/aydin-arit-tiyatrosu-makale,60140.html

[4] Aydın Arıt'la Yeniden Buluşurken", Sema Göktaş, Yeni Tiyatro Dergisi, Sayı:1 - Eylül-Ekim 2007

[5] https://www.evrensel.net/haber/113586/aydin-arit-anisina-tiyatro-kuruldu

[6] Aydın Arıt'la Yeniden Buluşurken", Sema Göktaş, Yeni Tiyatro Dergisi, Sayı:1 - Eylül-Ekim 2007

[7] Aydın Arıt'la Yeniden Buluşurken", Sema Göktaş, Yeni Tiyatro Dergisi, Sayı:1 - Eylül-Ekim 2007