Basitname Nedir Basitname Gazel örnekleri

BASİTNAME

Osmanlıca yazılışı : Basit :  بسيط ...

Osmanlıca yazılışı name:  نامه

Basitname Divan edebiyatında genellikle Türk-i Bait şairleri diye adlandırılan şairlerin yazmış oldukları  yalın Türkçe ile yazılmış gazellere denmektedir. Bu tip gazellere   “Türkî-i basit gazel” de denir. ( BKZTürki-i Basit Mahallileşme Yerlileşme Düşüncesi Şairleri)

Bilindiği gibi gazel Arap edebiyatına mahsus  bir nazım biçimidir. Bu nazım biçimi Türk şiirinde oldukça sevilmiş, ancak gazelin şiir dili; süslü sanatlı, mazmunlar, mecazlar, telmihlerle dolu Arapça, Farsça Türkçe karışık, ağır bir dil olmuştur. Divan şiirinde en çok kullanılan nazım şekli olan y gazellerin pek büyük çoğunluğu bu şekilde yazılmıştır. Bu tarz gazeller halkın anlayamamağı ancak medreseliler anlayabileceği ve idrak edebileceği gazeller olmuşlardır. Buna mukabil bazı şairlerimiz halkın da anlayabileceği basitlikte ve sadelikte gazeller yazmışlar, bu tip gazellere de basitname demişlerdir.

Divan edebiyatında basitname olarak adlandırılabilecek şekilde gazel yazan şairleri iki gruba ayırmak mümkündür. Tatavlalı Mahremi , Aydınlı Visali ,  Adem Dede, Edirneli Nazmi    gibi şairlerin dahil olduğu Basitname grubu olarak da adlandırabileceğimiz gruptur. Diğer Grup ise Nabi,  Nedim veNecati Be ’in sanatkâranelikten de ödün vermeyen illaki çok sade ve Türkçe kelimeler kullanılsın iddiasında da olmayan, ama şiirde yerlileşme ve mahallileşmeye de önem vererek mümkün oldukça sade bir dille yazmaya meyleden ekoldür. [1] ( bkzEdirneli Nazmi Hayatı Edebi Kişiliği Türkî-i Basit )

Basitname Gazel Örnekleri

Düşdi bu gönlüm sana hey sevdüğüm

N'ola yakışsan bana hey sevdüğüm 

Çün seve geldi seve gider seni

Bu gönül önden sona hey sevdüğüm 

 

Ayruluk derdi bana bir bun durur

Kim döyer imdi buna hey sevdüğüm 

Turmadım uçmak diler gönlüm kuşı

Yüce köşkünden yana hey sevdüğüm 

 

Yüzüni gözler güzel bu yüzden ay

Giceler kalur tana hey sevdüğüm 

Ağzını öpmek ana ol kim senün

Söğme yok yire ana hey sevdüğüm     Edirneli Nazmi

 

BASİTNAME GAZEL

 

(mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün) 

 

Beni yâr ayrulık derdine salup 

Benüm n’eyler ki yendek âhum alup

 

Benüm derdüm görüp yendek güler yâr 

Ben ağlar yürürem kayguya talup 

 

Kılıçlar birle yendek ol efendim 

Kılıçlar ben kuluñı yire çalup 

 

Beni yâr işigine komaz oldı 

İti itler gibi engel çoğalup 

 

Elin alur kimesne olmamağın 

Bu Nazmi oñmadı ayakda kalup

Doç. Dr. M. Fatih KÖKSAL EDİRNELİ NAZMî’NİN YAYIMLANMAMIŞ TÜRKÎ-İ BASîT ŞİİRLERİ,https://dergipark.ulakbim. gov.tr/tubar/article/viewFile/5000

KAYNAKÇA

 [1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/turki-i-basit-mahallilesme-yerlilesme-dusuncesi-sairleri/75739