Düz veya Adi Koşma Nedir
Düz Koşma ( Adi Koşma)
Âşık şiirinde klasik şemaya uygun koşmaları ifade eden bir terimdir. Klasik koşma düzenindeki bu koşmalara adi koşma da denir.
Düz koşma âşık Edebiyatının en sık kullanılan koşma biçimidir. Bu koşma biçimi koşmaların klasik konularını işleyen 11’li hece ölçüsü ile yazılan kafiye şeması bakımlarından klasik koşma şemasına uygun söylenen koşmalardır.
Koşmalar genel olarak konularına, kafiye şemalarına, ölçülerine göre türlere ayrılır. Koşma türleri konularına göre şöyle ayrılırlar. :
a) Ağıt. Ölen bir kişinin ardından söylenen koşma türü
b) Güzelleme. İnsan ve tabiat güzelliğini işleyen, övgü maksadıyla yazılmış koşmadır.
c) Koçaklama. Savaş, kahramanlık, yiğitlik gibi konuları işler.
d) Taşlama. Bir kimseyi yermek veya toplumun bozuk yönlerini tenkit etmek maksadıyla yazılan koşmadır. ( bkz : Koşma Nedir Koşma Türleri Tüm Özellikleri ve Örnekleri )
Atasözlerinin yer aldığı, öğüt veren, talihten ve kaderden yakınan, karşılıklı konuşma biçiminde düzenlenmiş koşmalar da vardır
Koşmalar; aşk, üzüntü, çeşitli acılar, sevgiliye kavuşma isteği, ayrılıktan yakınma, tabiatla ilgili söylenmiş şiirlerdir. Düz koşmalar en az üç dörtlükten oluşur. Durak sistemi 4+4+3=11 ya da 6+5=11 şeklindedir. Düz koşmanın en önemli özelliği klasik koşma kafiyeleşiş biçimine sahip koşma türü olması ve 11 hece ölçüsüne sahip olmasıdır. İlk dörtlüğün birinci ve üçüncü mısraları bazen serbest, bazen birbiriyle kafiyeli olabilir. Diğer dörtlüklerinin ilk üç mısrası kendi arasında kafiyeli, son mısraları ise ilk dörtlüğün 2. ve 4. mısrası ile kafiyeli olur.
Düz Koşma’nın kafiye biçimİ : xaxa, bbba, ccca şeklindedir.
KOŞMA
Arz-ı halim eyle kaşı kemana
Acep canan bendesine küstü mü
Divane gönlümüz düştü gümana
Bizden Tanrı selamını kesti mi
Bunda konan göçer eğlenmez kervan
Devredip dönmede bu çarh-ı devran
Dilerim bulmasın derdine derman
Benden ayrı düşürenler dostumu
Aşkın kitabını destime aldım
Yitirdim kendimi hasrette kaldım
Efkar hanesine tekyeşin oldum
Bir külhana döşesinler postumu
Çare nedir kalem böyle çalınmış
Siyah zülfün gerdanına salınmış
Bölük bölük mah yüzüne bölünmüş
Mecnun bad-ı saba hilaf esti mi Mecnuni Ermeni Aşuğ- 17 yy
DÜZ KOŞMA ÖRNEĞİ
Ben aşıkum deyü laf etme gönül,
Dağlarda duman var sen nolacaksın.
Çağlar her dilince Hakk’ı çağırır,
Şat,Fırat,Ceyhun var sen n’olacaksın.
Emrah göçün çekmiş dar-ı fenadan,
Mansur'u kendine asmış semadan,
Arınmış Kuddusi hep masivadan,
Canına kıyan var sen n’olacaksın.
Çoklar aşk yoluna verdi serini,
Dağlar çekemezdi ah ü zarını.
Dahi öldürmedin nefsin birini,
Ruhsati Külhan var sen n’olacaksın. RUHSATİ
Koşma Nedir Koşma Türleri Tüm Özellikleri ve Örnekleri
YEDEKLİ KOŞMA Ne gözeldir bizim bahar çağımız
