Ahmet Mithat Efendi Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri

Dürdane Hanım Roman Özeti Ahmet Mithat EFENDİ

Felatun Bey İle Rakım Efendi Hakkında Konu Özet İnceleme Ahmet Mithat Efendi

Ahmet Mithat Efendi Jön Türk Romanı Konusu Hakkında Özeti

Pariste Bir Türk Konusu Özeti ve Ahmet Mithat Efendi Hakkında

Henüz On Yedi Yaşında Ahmet Mithat Efendİ

Ahmet Mithat Efendi ve Müşahedât Hakkında Özet ve İnceleme

Ahmet Mithat Efendi'nin Esrar-ı Cinayet Romanı ve Özeti

Ahmet Mithat Efendi Dünyaya İkinci Geliş yâhut İstanbul’da Neler Olmuş

Ahmet Mithat Efendi Çengi Romanı Hakkında İnceleme ve Özet

Mithat Efendi Hasan Mellâh Hakkında Konu ve Özeti

ROMANIN YAZIMI BASIMI KONUSU İÇERİĞİ YAZARI HAKKINDA 

Ahmet Mithat Efendi ,  Namık Kemal’in Vatan Yahut Silistre oyununun yarattığı infial üzerine, Genç Osmanlılar cemiyetine dâhil olmadığı halde Genç Osmanlılar ve  Ebüzziya Tevfik  ile birlikte 1873’te Rodos'a sürülmüş bu romanını da Rodos’ta sürgünde iken yazmıştı. 38 ay süren sürgün sırasında “ Hasan Mellâh  ”, “ Hüseyin Fellah” , Felatun Bey İle Rakım Efendi ve “Dünyaya Yeniden Geliş ya da İstanbul’da Neler Olmuş” gibi önemli eserlerini yazmış, [1]Ahmet Mithat Efendi bu romanında yanlış batılılaşma meselesini işlemişti.

Felâtun Bey ile Râkım Efendi  1873 veya 1874 yıllarında bitmiş ilk baskısı da 1875 te yapılmıştı. 

Ahmet Mithat Efendi ‘nin roman ve hikâyeleri teknik olarak zayıf kalmış olmakla birlikte halkın zevkine hitap etmeyi bilen ticari manada başarılı eserlerdir. Ahmet Mithat Efendi ‘nin bu romanda bu hususiyetleri taşıyan ama konusu yönünden halka bir şeyler vermeyi de amaçlayan bir romanıdır. Felatun Bey İle Rakım Efendi romanı birçok yönden A. Mithat Efendi’nin en çok değer verilen romanlarından birisi olmaktadır.

Roman aynı yaşta aynı okullarda büyüyen birisi zengin diğeri fakir; birisi Alafranga diğeri Alaturka yaşayan iki insan üzerinden yanlış batılılaşmanın sakıncalarını irdelemektedir.  Bu roman bir yandan  Batı uygarlığını şekil olarak izleyen zenginlerin uçuruma düşünşünü, diğer yandan kendine sahip çıkmayı bilen yoksul bir Osmanlı gencinin yükselişini konu edinmektedir.

Roman Alafranga yaşayan zengin mirasyedi Felatun Bey’in sürekli düşüşü, fakir ama örnek bir Osmanlı efendisi olan Rakım Bey’in devamlı yükselişi arasındaki tezat ile konusunu netleştirir.

 Alafranga hayatı temsil eden Felatun Bey'in karşısına erdemli ve ideal bir Osmanlı genci tipi olan Rakım Efendi'yi, koyan roman romantizmde gözüken ak ve kara zıtlığını andıran keskin bir anlayışı ifade etmektedir. Bu nedenle de bu roman, devrindeki diğer romancıların da heves ettikleri gibi Namık Kemal’in (İntibah - CEZMİ )  Romantik bir anlayışa uygun yazılmış denilebilir. 

Henüz meddah anlatımcılığının hissedildiği bir şekilde anlatılmış olan romanda A. M. Efendi sık sık vakayı bölmekte, okurla sohbet etmekte konu hakkında fikirlerin öne sürerek vakayı duraksatmaktadır.  A. M. Efendi ‘nin olay akışını keserek okura bilgi vermesi onun diğer romanlarında da sık sık karşılanan bir durumdur.   

Felatun Bey, alafranga özentileri olan, züppe bir tipi temsil ederken,  Osmanlı Beyefendisi olarak örnek gösterilen Rakım Efendi ise Ahmet Mithat Efend’inin ideal olarak sunduğu birisi olmaktadır. Rakım Efendi yeniliklere açık, çalışkan, gerçekçi, yazarın idealize ettiği bir Osmanlı beyefendisidir.

Roman, batılılaşma bizim toplumumuzun ve kültürümüzün nasıl etkilediği sorunu üzerine kurulmuştur.  Roman hayata zengin başlayan batılı özentisi Felatun Bey’in tükenişi,  fakirken zenginleşen, Rakım Efendi'nin yükselişi üzerine kurulmuştur.

ROMANDAKİ ANA KARAKTERLER

Rakım Efendi:  ağırbaşlı, çalışkan, vaktini boşa harcamayan karşılıklı çıkarlara dayalı ilikiler kurmayan Fransızca, Arapça ve Farsça’yı anadili gibi bilen bir Osmanlı gencidir.  Rakım Efendi kültürlü, bilgili, batılılaşmayı doğru anlamış, hoş görülü eğlenmeyi de seven ve ölçüsünü de bilen bir tiptir. Ahlaklı, iyi huylu tam bir Osmanlı beyefendisidir.

Felatun Bey: kendini Eflatun gibi çok bilgili, kültürlü biri olarak görmekte ve böyle de görünmeye çalışmaktadır. Alafranga hayata özenen, parasını sağda solda çarçur eden batılılaşmayı çok yanlış anlayan Fransız ve İtalyan kadınları ile mirasını tüketmiş akılsız ve ahmak bir mirasyedidir. 

Romanın Özeti:

Felatun Bey ile Rakım Efendi aynı yaşta ve aynı okullarda eğitim görmüş iki yakın arkadaştır. Rakım Efendi Küçük yaşta anasız babasız kalmış olan yoksul bir delikanlıdır.  Onu çamaşırcılık yaparak dadısı büyütmüştür.  

Felatun Bey ‘in babası olan Mustafa Meraki Efendi alafranga hayat düşkün bir adamdır.  Alafranga hayranı olduğu için kendine alafranga bir ev y yaptırmış evine de bakıcı olarak Rum  asıllı bir kadın almıştır. 45 yaşındaki Maraki Bey’in 27 yaşlarında Felatun adlı bir oğlu,15 yaşlarında Mihriban adlı bir kızı vardır.  Mustafa Merakı Efendi çocuklarına iyi bir eğitim vermek yerine kılığa kıyafete, gösterişe alafranga hayata özentili olarak yetiştirmiştir. Nitekim oğlu Felatun Bey de babası gibi birisi olup çıkmıştır.  

Felatun Bey kendini tıpkı Eflatun gibi çok bilgili olmakla övünen kültürlü biri olarak görünmek istemektedir. Yeni çıkan ilmi eserleri arayıp bulmakta, bu kitapların üzerine adını yazdırarak kütüphanesine koymaktadır. Fakat o, aldığı bu kitapları hiç de okumamıştır.

“Felatun Bey işe gitmektedir ama “Cuma günleri eş dost ziyareti, Cumartesini cumanın yorgunluğunu atarak, Pazartesi alafranga yerlere gider, pazarın yorgunluğunu Pazartesi atarak geçirirdi.  Salı günü havayı iyiyse görür Beyoğlu’na gider, Çarşamba günü kaleme gitse bile 9’dan 3’e kadar hafta içi ne yaptığını anlatırdı. Çarşamba akşamı iki şaklaban arkadaşla gelir, sabahlardı ve perşembeyi uyuyarak geçirirdi. Böylece yine Cuma gelirdi “

Rakım Efendi ise çalışkan, kendini bilen, vaktini boşa harcamayan bir insandır, İnsanlarla sağlam dostluklar kurmakta eşini dostunu çok iyi seçmektedir.  Rakım Efendi de gezip eğlenmeyi, içki âlemlerine dahi girip çıkmayı bilen biridir. Ama her şeyi ölçülü tutmakta Fransızca, Arapça ve Farsça’yı da anadili gibi çok iyi bilmektedir. Asmalımescit semtinde oturan bir İngiliz ailenin de dikkatini çekmiş bu evin kızlarına da özel ders vermektedir Rakım Efendi,  ders verdiği bu İngiliz ailesinin kızlarından Josefino’nun kendisine âşık olduğunu dahi fark edemez.  Çükü evlerine hizmetçi olarak gelen Canan'a âşık olmuştur.

Felatun Bey’e göre, alafranga giyinmek, lüks yaşamak, eğlenceden eğlenceye koşmak en önemli şeylerdir.  Felatun Bey, Fransızcayı yarım yamalak öğrenmiş ama gördüğü herkese birkaç kelimeden ibaret Fransızca konuşma özentisi içindedir.  Yabancı ülkelerden gelmiş insanlar ile dolaşmaktan,  zevk almakta, belli bir iş de yapmadan yaşmaktadır.  Bütün zamanı yabancı elbiseler satan mağazaları dolaşmak,  elbiseleri üzerinde denemek eş dost ziyaretleri yapmak ile geçmektedir.

Babası Mustafa Meraki Efendi, Felatun Bey’e bir dairede iş bulmuş ancak, Felatun Bey içine düştüğü alafranga hayat hastalığından başını alıp işine bakmamaktadır.

Babası ölünce 16. 000 liradan oluşan büyük bir miras kalmıştır. Ama bu esnalarda İtalyan bir aktris olan Polini’ye âşık olmuş mirasını da ona harcamaya başlamıştır.  Felatun Bey’in ilişkileri karşılıklı çıkarlara dayanmamaktadır.

 Kısa sürede bütün mirasını tükettiği gibi,  5.000 lira borca girer.  Neyse ki imdadına yetişen baba dostları düştüğü bu durumdan onu kurtarmışlardır.

Babasın kıymetli dostları, ona İstanbul dışında bir iş bulmuşlar Felatun Bey’de büyük bir utanç ve pişmanlıkla İstanbul’dan ayrılır.

Çok çalışarak Fransızca öğrenir, kendisine iyi bir iş bulur, yabancılara Türkçe dersleri verir. Evine cariye olarak aldığı Canan'ı eğitir, yetiştirir ve sonunda onu severek onunla evlenir. Mutlu bir evlilikleri olur.

 KAYNAKÇA

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/ahmet-mithat-efendi-hayati-edebi-kisiligi-eserleri/74521