Hâb Nedir Anlamı Kökeni Şiirlerde Uyuyan Sevgili
hâb : خواب
Osmanlıca yazılışı hâb : خواب
Hâb kelimesi Farsça kökenlidir. Türkçe ve Osmanlıcaya da bu dilden girmiştir. Sözcüğün Türkçe karşılığı ise uyku, uykuya dalmak şeklindedir.
Hâb kelimesi ile çok sayıda terkip ve tamlama kurulmuştur.
hâb-ı âdem : (Yokluk) : ölüm uykusu.
hâb-ı câvîd: ebedî uyku- ölmüş olmak
hâb-ı ecel: ecel- ölüm uykusu.
hâb-ı gaflet: gaflet uykusu, uyku ile uyanıklık arası, uykuya dalmak üzere
hâb-ı girân: ağır uyku.
hâb-ı hargûş: çok hafifi uyku, tavşan uykusu, kuşkulu uyku; hileli uyku, uyurmuş gibi yapmak
hâb-ı nâz: naz uykusu, uykuda imiş gibi cilve yapmak
hâb-ı nûşîn: tatlı uyku, derin uyku
hâb-ı perişan: rahatsız uyku, perişan şekilde uyumaya çalışmak
hâb-ı pür-ıztırâb: ıstırablı uyku.
hâb-ı rahat: rahat uyku dinlenme uykusu.
hasret-i hâb: Uyku hasreti
niyyet-i hâb: Uykuya niyet etmek
Hâb kelimesi divan şiirinde çok sık karşımıza çıkar. Uyku anlamı gibi gerçek anlamı ile kullanılması yanı sıra uyuyan sevgili, sevgilinin uyuması ile alakalı pek çok hayal ile birlikte kullanılır. Şairin sevgili hayali nedeni ile uykuya dalamaması, sevgiliyi düşünmekten gözüne uyku girmemesi, hicran nedeni ile uyuyamamak, uykusuzluk nedeni ile harap olmak, sevgili ile ayrı kalmaktan dolayı göze uyku girmemesi mevzuları şiirlerimizde uyku ile alakalı en sık görülen durumlardır.
Çeşmümde hayâlün geleli hâb mı kaldı
Ya hicrün ile aglamadan âb mı kaldı Şeyhülislam Yahya
Füsûnı yâda gelür eyleyince niyyet-i hâb
O âhuvâne nigâh itdi çeşmi hasret-i hâb Enderunlu Vasıf
Dağıtdun hâb-ı nâz-ı yâri ey feryâd n'eylersin
Edüp fitneyle dünyâyı harâb-âbâd n'eylersin Şeyhülislâm Bahayi Mehmed Efend
Gözlerün şol mestdür kim hâb ana hâcet degül
Leblerün ol mül durur kim âb ana hâcet degül Cem Sultan
Baht uyansun çeşm-i mestün hâbdan bî-dâr kıl
Göz yumup açınca bâg-ı dehri nergis-zâr kıl Aşık Çelebi
Ben göz açmam hâbdan bîdârdır gönlümdeki
Gerçi ben mestem velî huşyârdır gönlümdeki Enderunlu Vasıf