Hatay Dörtyol Rabat Köyü Karabıyık Dede Efsanesi

 KARABIYIK DEDE  VE YATIRI VE EFSANELERİ  (  Hatay Dörtyol Rabat Köyü ) 

 

Karabıyık Dede, Hatay’ın Dörtyol ilçesine 5 km mesafede ve Güneydoğu istikametinde bir yatır yeridir. Yatırın olduğu yer Hassa’ya doğru giden antik bir yolak üzerinde hemen dağ eteğindedir. [1]Yatırın olduğu alan yüksek ihtimalle Selevkos ve Roma çağından kalma eski bir antik kent harabeleri içinde yer almaktadır.

 

Yatırın güney ve doğusuna düşen bitişik arazilerde çok miktarda antik vazo kırıkları, parçaları vb bulmak bu gün dahi mümkündür. Yatırın kendisi de bu harabelerin içinde yer almaktadır. Civarında birçok devasa yer altı küplerinin bu gün dahi bulunduğu, kazı yapılmadığı halde birçok yapı yıkıntısının da halen görülebildiği harabelerin birkaç yüz metre doğusunda bazıları üç bölmeli yarım kubbe şeklinde ve toprak altında kalan Selevkoslara ait olması kuvvetle muhtemel olan onlarca oda mezarları da vardır. Bu mezarlar köylüler tarafından açılmıştır ve bazı mezarlarda halen kemikler ve kırık seramik ölü hediyesi parçaları bulmak da olasıdır.

 

Yatırın doğu istikametinde ve yatırdan Gürlevik denilen yaylaya ve Hassa tarafına giden yolak üzerinde, yatırdan beş yüz metre yükseklikte ve altı yedi km uzaklıkta kitabesinden MS 1260 lı yıllarda Ermeniler tarafından tamir edildiği yazılı olan Mancınık Kalesi bulunmaktadır.

 

Karabıyık Dede’nin yatırının olduğu bölgenin Hıristiyanlar tarafından da kutsal bir yer olduğuna, esasında orasının bir mabet veya kilise kalıntısı olduğuna dair bilgi kırıntıları da bulunmaktadır. Hatta yatırın yanında yenilerde yazılmış olan levha da Karabıyık Dede’nin  yatırının olduğu yerin bir Papaz’a ait olabileceğine dair ibareler de bulunur.

Karabıyık Dede yatırı hakkında 1872 tarihli Adana Vilâyeti Salnâmesi’nde “ Ribat (Rabat) Köyü’nde Eizze-i Kirâm’dan [Ulu Velîlerden] biri “[2] şeklinde bir ibare bulunmuştur.

 

Karabıyık Dede, Dörtyol ve Payas ilçelerinde yaygın olarak bilinen yerli halk tarafından yaşadıklarına inanılan, velilerden evliyalardan, üçlerden, yedilerden,  kırklardan, gayb erenlerinden sayılan üç veya yedi kardeşten biri olarak bilinir.

Yöredeki daha yaygın inanış Karabıyık Dede’nin, Asar ve Hösem Dede ile beraber üç kardeş oldukları inancı daha çoktur.

Karabıyık Dede’nin antik harabeler içindeki bu türbesi halkın kutsal saydığı bir mekândır.  Karabıyık Dedenin kardeşeleri olarak bilinen Asar Dede, üç gülle atarak Fransızları kovalayan bir ermiş olarak bilinir. ( bkz  i Asar Dede Efsanesi  ) [3]Diğer kardeşi Hösem Dede ise hiç su sızdırmadan kevgirle su taşıyabildiğine inanılan bir velidir. Dağların zirvelerinde yaşayan bu veli bir gün ovaya inmiş, düzde bir kadının çıplak ayak bileğini görünce kevgirinden su damlamış, bu nedenle de niyetini bozduğu için bir daha ovaya inmeyerek Amanosların zirvelerinde yaşamıştır. Hösem Dede,  kardeşi Asar Dede ile bu dağlara ve bu dağların baktığı ovalara yâdları yabanları sokmayan bir veli olarak bilinmektedir.

 

Dörtyol’da yaşadıklarına inanılan yei Evliya’nın isimleri de şunlardır:  Asar Dede, Kömbe Dede, Hösem Dede, Cennet Ana, Ali Baba, Karabıyık Dede, Gavuklu Dede. Bazıları bu yedi evliyanın da kardeş olduğu inancındadır.

 

Asar Dede ile Hösem Dede’nin kardeşi olan Karabıyık Dede’nin yatırı konum olarak dağın ova ile birleştiği bir rakımda yer almaktadır.  Daha yukarısında Asar Dede’nin en yukarılarda ise Hösem Dede’nin yatırları bulunur.

 

 Yerleşim yerlerine en yakın konumda olduğu için Karabıyık Dede’nin yatırı en çok ziyaret edilen yatırdır. Diğer kardeşlerinin yerleri daha yükseklerde olduğundan onların ziyaretçileri daha azdır. Karabıyık Dede’nin yatırında dualar edilmekte ve adaklar adanmaktadır. Bu türbeye gidenler yatırdan şifalar umar. Bu nedenlerle yatırın yakınındaki ağaçlara ve çalılara kesilen adaklar ve yapılan dualar kabul edilsin diye çaputlar da bağlanır.  Özellikle ruh ve akıl hastaları Karabıyık Dede’den şifa ummakta şifa bulmak için de son yıllarda yapılan türbenin içinde uyunmaktadır. Eğer uyuyanlar rüyalarında Karabıyık Dede’yi görürlerse şifa bulacaklar demektir.  

 

Yaşadığı zamanlarda diğer kardeşleri gibi kerametler gösterdiğine inanılan Karabıyık Dede’nin ne tür kerametler gösterdiğine dair bir bilgi tarafımızdan tespit edilememiştir. Buna mukabil Karabıyık Dede’nin öldükten sonra da kerametlerinin devam ettiğine dair  inançlar devam eder.  

 

 

 

---