Hatay Efsaneleri Asar Dede Efsanesi

 

 

 

 

Hatay Dörtyol da yatırı da bulunan Asar Dede' ye ait bir de efsane vardır. Yörede yaşayanların anlattıklarına göre Asar Dede'nin iki kardeşi vardır. Diğerleri de Evliya, Veli, Gayp erenlerinden ve üçleri oluşturan üç kardeştir. ( bazı rivayetlerde beş, bazılarında da yedi  kardeş gösterilir.) 

 

Hatay Dörtyol da bu üç, ( beş veya yedi ) kardeşin de ayrı ayrı yerlerde  yatırları bulunur. Bu yatırlar halk arasında kutsal yerler olarak kabul edilmekte, civarındaki çalılara çaput bağlanılmakta, yatırlarda adaklar kesilmekte, bu yatırların bazılarının yanında uyumanın yararlı olduğu düşünülmekte, ahali bu yatırların bazı hastalıklara iyi geldiğine, hamile kalmak isteyenlerin hamile kalmalarını sağladığına, orada edilen duaların kabul gördüğüne vb inanmaktadır.

 

Asar Dede'nin yatırı kardeşi olduğu kabul edilen Rabat'taki ( Dörtyol ilçesinin 5 km güney batısında bir köy) Karabıyık Dede Yatırından  doğu yönünde Amanosların biraz daha yükseğinde bir yatırdır.

 

 

Efsanelerin genelinde çok  çok daha eski dönemlerde oluştuğuna dair işaretler varsa da Hatay Dörtyol daki efsanelerin bazıları çok yakın dönemlerde oluşmuş efsaneler olduğu intibaını uyandırır. Asar Dede efsanesi de çok yakın tarihler ve yakın zamanlarda gerçekleşen olaylar üzerinde anlatılan bir efsanedir. Köylüler bu efsanenin gerçek olduğuna kesinkes inanmakta, Asar Dede yatırından fırlayan gülleleri görenlerin olduğunu savunmaktadırlar. 

 

Asar Dede efsanesi zamanını Dörtyol'un1918 Aralık ayından sonra Fransız İşgaline ugraması üzerine oluşmuş bir efsane özelliği taşımaktadır. Bu efsane özellikle bu tarihi ve Fransız işgali zamanını vererek başlar. 

 

Efsaneye konu olan olay 1918 yılı 17 Aralık'ta gemi ile İskenderun limanına çıkarma yapan Fransızların iki kola ayrılıp, bir kısmının yöredeki Ermeni taburları ile birleşip Sarıseki   Payas, Dörtyol sonra da batı yönünde Adanadan Pozantıya kadar, doğu yönünden de Haruniye ve Bahçe'ye kadar ilerlemesi  tüm Çukurova'yı işgal etmesine dayanır. Fakat  en fazla iki yüz üç yüz ama çoğunlukla 30, 40 kişilik gruplar halinde direnen çeteler, sürekli olarak Fransız karakollarını basmışlar,  ikmal yollarında Fransızların ikmal birliklerini talan etmişler, trenlerini devirip iaşelerini mallarını yağmalamışlar, zaman zaman tümenler düzeyinde üzerlerine gelen Fransız birliklerine baskınlar ve pusular kurup püskürtmüşlerdi. Pozantıdan Bahçe ve Haruniyeye kadar hemen her bölgedeki yüzlerce çete birlikleri ile yapılan gerilla savaşları karşısında en fazla iki yı dayanabilen Fransızlar yumuşak bir bahane ile1921 yılında Ankara Hükümeti ile yapılan anlaşma sonrasında Payas çayında güneye ve  nispeten sakin bir direniş gösteren Hatay'a sığınacak şekilde çekilmek zorunda kalmışlardı.

 

Efsanenin oluşum şekli teyyareler, mitralyözler, tanklar, zırhlı araçlar, toplar, savaş gemileri ile geldikleri halde on , on beş köydeki sadece eski tüfekler ile techiz olunmuş  beşer onar kişiden ibaret, her biri diğerinden habersiz çeteler ile baş edemeyip yöreden çekilmek zorunda kalışları gerçeğini Asar Dede nin kudretine dayandırmaktadır.

 

Efsane, 1981,yılında  Rabatlı Ahmet Yıldız (67, çitfçi, oduncu) Dede Anıl (68) tarafından şu şekilde anlatılmıştır.

 

 

Fransızlar, İskenderundan gelip Döryol'u işgal ettiklerinde, Asar Dede'nin olduğu yerden üç büyük gülle çıkmış ( ateş topu) Fransızların üzerine doğru düşmüştür. Bundan korkan Fransızlar Asar Dede'nin olduğu tarafa gelemedikleri gibi her gün korku ile yatıp kalkar olmuşlar.

Her gün Asar Dede'nin oradan çıkıp gelen çeteler de Fransızlara baskın yapıyor, karakollarını ve trendlerini yakıp yıkıyorlarmış. Fransızlar en çok da Asar Dede'nin oradan gelen çetelerden korkuyorlar, her gün gene gülle düşecek diye Asar Dedenin olduğu dağlara bakıyorlarmış. 

 

Aha bu gün gene gelecek aha yarın gene düşecek diye her gün korkuyla yatıp kalkan Fransızlar en sonunda Payas Çayı'nın ötesine geçerek kurtulmuşlar.