Erzin Su Kemerleri Efsanesi Hatay
ERZİN SU KEMERLERİ NASIL OLUŞTU ?
Erzin Su Kemerleri ile İlgili Notlar
"Hatay ilinin Erzin ilçesinde, Osmaniye, Hatay İl sınırını çizen Kısık Boğazı adı verilmiş olan doğal bir coğrafi bölge vardır. Kısık Boğazı'nın kuzeyinde şimdiki adı Toprakkale, Osmanlılar zamanındaki adı Kınık Kalesi olan Roma döneminde de kullanılan bir kale bulunur. Yöredeki geçitleri koruyan bu kalenin İskenderun tarafına düşen Kısık geçidinin biraz daha güneyinde de Antik bir Seleukos ve Roma şehri olan Epiphaneia bulunur. Bu antik kent bu gün yanlış olarak İsos Kenti olarak bilinmektedir. Hâlbuki gerçek İsos Kenti, bu kentten yaklaşık 12 km daha güneyde ve Dörtyol ilçesi sınırlarında Aygaz Dolum Tesislerinin bitişiğindeki Kinet Höyüğü denilen höyük ve civarındadır. Kurtkulağından gelip Payas'a ulaşan Antik Roma yolu da bu höyüğün içinden geçmektedir.
Kısaca efsanemizin konusu olan tarihi su kemerlerinizi de bulunduğu bu kent, Seleukoslar zamanında kurulmuş olan Epiphaneia kentidir. Epiphaneia, Antakya ve Samandağ şehirlerini de kuran ve Antakta’yı devletinin başkenti yapan Selevkoslar devletinin kurucusu Antiochus Seleukos’un karısının adıdır. Antiochus Seleukos, eskiden de var olan bu kente karısEpiphaneia’nın adını vererek imar etmiştir.
Bu kent Romalılar zamanında daha da bir önem kazanmış, bir vakitler Tarsus Valisi olan Romalı meşhur hatip Çicero'nun, Amanoslardaki eşkıyalar ile yaptığı çatışmalarda askeri üs olarak kullanılmıştır. Bu günkü Lecelik adı verilen volkanik taşlarla dolu bbölge de olan bu kentteki kalıntıların pek çoğu ve muhtemelen su kemerleri de Romalılar zamanında yapılmıştır. Kente su taşıyan su kemerleri Amanosların eteklerindeki su kaynaklarından alıp bu kente kadar uzanmaktadır. Hatta bu su kemerleri Epiphaneia 'dan deniz kıyısındaki Burnaz denilen yerde bulunan Ceneviz liman şehrine, bir iddiaya göre de Ayas' a kadar uzatılmıştır.
Bu efsanenin içeriği bir çok yönden Ferhat ile Şirin hikâyesine benzer.
1981 Şubatında Dörtyol 'un Rabat köyünde derlenip o yıllarda AÜDTCF de öğretim görevlisi Yr. Doç. Hasan Özdemir' e derlenip tarafımdan teslim edilen efsane şu şekildedir."
EFSANENİN METNİ
Şehrin su ihtiyacını karşılamak isteyen şehrin kralı bir gün dellallar çıkarıp, dağlardaki suyu şehre kim çabuk getirir ise kızını ona vereceğini, üstelik veziri de yapacağını, bir sürü de hediye vereceğini ilan eder.
Bunun üzerine üç kişi bu yarışmayı kazanmak, kralın kızını almak, kralın veziri olmak ve diğer hediyeleri de kazanmak için işe koyulurlar.
Bu üç adaydan biri künkler ile suyu getirmeye çabalar. Fakat suları belli bir yerden sonra yukarıya çıkaramadığı için bu işi başaramaz. Diğer biri ise kanal açarak getirmeye çabalar fakat o da eğimli bükümlü yerlerden sonra yükseltilerden suları aşıramaz. Üçüncü aday ise suyu getirmek için üzerinden sular akan su kemerlerinizi yapıp şehre kadar getirmiştir.
Bu arada biri gidip suların önünü açıp su kemerlerinin üzerinden suyu akıtmayı başlar. Usta da kemerin üzerine çıkmış su geliyor mu gelmiyor mu diye gözlemeye başlamıştır.
En sonunda gürül gürül gelen suların sesi de gelmeye başlar. Herkes alkışlamaya, suların gelmesinden dolayı sevinçle çığlıkları atmaya başlar.
Bunun üzerine kralın adamları su kemerlerini yapan ustanın yanına gelerek kralın vaad ettiğ hediyeleri ve diğer müjdeleri haber vermeye gelirler. Suları kente getiren usta da hem gürül gürül gelen suları gözlemekte hem de kemerin üstünde sevinçle hoplamaktadır. Uzaktaki gözcüler bağrışarak suların geldiğini haber vermekte, Usta da sevinçle suları beklemektedir. Bu arada kralın vaat ettiği hediyeler de gelmiştir. Kemelerin üzerinde suların gelmesini bekleyen usta elinde balyoz ile hediyelere bakarken suların hızla geldiğini fark etmekte geç kalır. Şiddetle akan sular bacaklarına çarpar ve heybetli kemerlerin üzerinden aniden yere düşer. Elindeki balyoz da ( kuhken ) boynunun üstüne gelir.
Her kes yanına yetişir ama kemerler sayesinde suyu şehre kadar getirmeyi başarmış olan Usta, kralın kızını alamadan ölmüştür.
Derleme Tarihi: Şubat 1981
Yer: Hatay, Dörtyol, Rabat köyü.
Derlenen kişi: Ahmet Yıldız, oduncu, çiftçi, yaş 67, az çok okuma yazma bilir.
Derleyen: Şahamettin Kuzucular
DERLEME HAKKINDA NOTLAR VE DERLEMENİN KÜNYESİ
Bu Efsane ile Hatay Dörtyol’da derlenen diğer bir çok efsane AÜ DTCF, Dr. Hasan Özdemir. Halk Bilim Dersi ödevi ve arşivi için derlenmiştir. Derlenen bu efsaneler on yıl sonra tarafımdan Kadir Aslan’a verilmiştir. Kadir Aslan, derlediğim efsanelere ilaveten kendi derlediği efsaneleri, efsane sayılamayacak başka yazılar, kıssalar, fıkralar, anılar vb yi Dörtyol Belediyesi sponsorluğunda Dörtyol Efsaneleri adı ile bastırmıştır.
İLGİLİ LİNKLER - BAŞLIKLARA TKLAYIN
Hatay Efsaneleri Asar Dede Efsanesi
Hatay Efsaneleri Harbiye Şelalesi ve Defne Ağacı Nasıl Oluştu.
Yarıkkaya Hz Ali ve Yarıkkaya İskenderun Efsaneleri
HATAY EFSANELERİ: MUSA AĞACI EFSANESİ
Hatay Efsaneleri ) Karabıyık Dede Yatırı ( Dörtyol Rabat Köyü)
Hatay Efsaneleri Asar Dede Efsanesi
Hatay Erzin'deki Su Kemerleri Efsanesi
Hatay Efsaneleri Asi Nehri ve Lokman Hekim Efsanesi
HATAY EFSANELERİ ANTAKYA VE SELEUCİA PİERİA KENTLERİN KURULMASI
