Hatay Erzin Su Kemerleri Efsanesi

 

 

 

 

"Hatay ilinin Erzin ilçesinde, Osmaniye , Hatay İl sınırını çizen Kısık Boğazı adı verilmiş olan doğal bir coğrafi bölge vardır. Kısık Boğazı'nın kuzeyinde şimdiki adı Toprakkale, Osmanlılar zamanındaki adı Kınık Kalesi olan Roma döneminde de kullanılan bir kale bulunur. Yöredeki geçitleri koruyan bu kalenin İskenderun tarafına düşen Kısık geçidinin biraz daha güneyinde de Antik bir Selevkos ve Roma şehri bulunur. Bu antik kent bu gün yanlış olarak İsos Kenti olarak bilinmektedir. Halbuki gerçek İsos Kenti, bu kentten yaklaşık 12 km daha güneyde ve Dörtyol ilçesi sınırlarında Aygaz Dolum Tesislerinin bitişiğindeki Kinet Höyüğü denilen höyük ve civarındadır. Kurtkulağından gelip Payas'a ulaşan Antik Roma yolu da bu höyüğün içinden geçmektedir.

 

Kısaca efsanemizin konusu olan tarihi su kemerlerinizi de bulunduğu bu kent, Selevkoslar zamanında kurulmuş olan Epiphaneia kentidir. Bu kent Romalılar zamanında daha da bir önem kazanmış, bir vakitler Romalı meşhur hatip Çicero'nun da vali olarak görev yaptığı bu kent, Amanoslardaki eşkıya lar ile yapılan çatışmaların askeri üssü olarak kullanılmıştır. Bu günkü Lecelik adı verilen volkanik taşlarla dolu bir bölge de olan bu kentteki kalıntıların pek çoğu, muhtemelen su Kemerleri de Romalılar zamanında yapılmıştır. Kente su taşıyan su kemerleri Amanoslardaki su kaynaklarından alıp bu kente kadar, hatta Epiphaneia 'dan Burnaz deniz kıyısında bulunan Ceneviz liman şehrine, bir iddiaya göre Ayas' a kadar uzatılmıştır.

Bu efsanenin içeriği bir çok yönden Ferhat ile Şirin hikayesine benzer. 

 

1981 Şubatında Dörtyol 'un Rabat köyünde derlenip o yıllarda AÜDTCF de öğretim görevlisi Yr. Doç. Hasan Özdemir' e derlenip tarafımdan teslim edilen efsane şu şekildedir."

 

 

Şehrin su ihtiyacını karşılamak isteyen şehrin kralı bir gün dellalar çıkarıp, dağlardaki suyu şehre kim çabuk getirir ise kızını ona vereceğini, üstelik ona da veziri yapacağını ilan eder.

Bunun üzerine üç kişi bu yarışmayı kazanmak, kralın kızını almak, vezir olmak ve verilecek ödülü hak etmek için işe koyulur.

Bu üç adaydan biri künkler ile suyu getirmeye çabalar. Fakat suları belli bir yerden sonra yukarıya çıkaramadığı için bu işini başaramaz. Diğer biri ise kanal açarak getirmeye çabalar fakat o da eğimli bükümlü yerlerden sonra yükseltilerden suları aşıramaz. Üçüncü aday ise suyu getirmek için üzerinden sular akan su kemerlerinizi yapıp  şehre kadar getirmiştir.

Bu arada biri gidip suların önünü açıp su kemerlerinin üzerinden suyu akıtmayı başlar. Usta da kemerin üzerine çıkmış su geliyor mu gelmiyor mu diye gözlemeye başlamıştır. 

 

En sonunda  gürül gürül gelen  suların sesi de gelmeye başlar. Herkes  alkışlamaya, suların gelmesinden dolayı sevinçle çığlıkları atmaya başlar.

 

Bunun üzerine kralın adamları su kemerlerini yapan ustanın yanına gelerek kralın vaad ettiğ hediyeleri ve diğer mücdeleri haber vermeye gelirler. Suları kente getiren usta da hem gürül gürül gelen suları gözlemekte hem de kemerin üstünde  sevinçle hoplamaktadır. Usta gelen hediyeleri görüp çok sevinirken ardından gelen suların ve heyecanının yüzünden  ve beş altı metre yükseklikteki kemerin üzerinden elindeki balyoz ile boynunun üstüne  düşer.

 

 

Her kes koşup yanına geldiğinde Ustanın ölmüş olduğu görülür. 

Su kemerlerinin ustası Kemerleri şehre kadar uzatmayı başarmış suyu da getirmiş ama muradına yetemeden de ölmüştür.

 

 

Derleyen: Şahamettin Kuzucular

Yer:Hatay, Dörtyol,  Rabat köyü. 

Derleme Tarihi: Şubat 1981

Derlenen kişi: Ahmet Yıldız, oduncu, çiftçi, yaş 67, az çok okuma yazma bilir.