Kabak Atışmak Başta Kabak Patlatmak

09.12.2017

Kabak Atışmak Başta Kabak Patlatmak

Eski devirlerde, çarşı ve pazar esnafını İslamî din kurallarına göre denetleyen görevliler ile belediye memurlarına "muhtesip ve şahne" denilirdi. Bu kişiler, günümüzdeki anlamı ile belediye başkanlarının İnzibat (zabıta) memurlarıydı.

Bu görevliler çarşıyı pazarı dolaşır İslam ahlakı, örf ve adetlerine uymayan kişileri uyarmak veya onlara müdahale etmek için kahvehaneleri, meyhaneleri, nargile, afyon, esrar içilen yerleri denetlerlerdi. ( bkz Afyon İçmek Şiirlerde Efyun Haşhaş Mazmunu) Eski devrilerdeki meyhanelerde şaraplar, büyük su kabaklarına konulur, orta boy kabaklar sürahi olarak kullanılır, daha küçük kabaklar ise kadeh ve bardak olarak kullanılıyordu.   ( bkz Kabak Kadeh Gedu Nedir Kabak Hedef Kabak Asmak) ,

Kan yutup ırakdan kabağım gibi sürahi
Andıkça lebin buselerin kâse-i hamra     Ahmet paşa

Esrar ve afyon keseleri de genellikle kabak adı verilen Hindistan cevizlerinin kabuklarıydı. (Kabak Çekmek Nedir Beng Esrar İçmek ) Şahne adı verilen eski devrin inzibat memurları meyhaneleri basarak, "kabak veya gedu" denilen ve kurutulmuş su ve bal kabaklarından yapılan içleri su, rakı ve şarapla dolu kâseleri, sürahileri, maşrapa ve kadehleri sarhoşların başlarına fırlatırlardı. Ayyaşlar da aynı şekilde şahnelere bu şekilde karşılık verirler, kabaklar başlarda parçalanırdı. [1] Günümüz de de yaşayan “ kabak başına patladı “deyimi de buradan gelmektedir.

Kellemiz kızdı kedû –yı mey ettik de şikest
Zahidin biz dahi başında kabak patlattık            Sünbüzade Vehbi

Şahnelerin baskınları dışında, meyhanelerdeki ayyaşların da kavgası bu şekilde oluyordu. Çünkü meyhanelerde en çok bulunan nesne işte o kabaklardı. Bu savrulan kabaklar en çok da sarhoşları ayırmaya kalkışan kişiler ile kavgaya karışmayanların başında patladığından “ kabak başına patladı” deyimi işlenen bir cürümde suçu olmayanların mağdur olması manasında kullanılan bir deyim haline geldi.

Bilmem kimin başında ufanır yine kabak
Hep kırıp döktü şahne-i bed- hu, gedûları   Sabit

Ser-i ağyârda patlar kabak gavga-yı dilberde
Ol nazar olmaz aşkın başında devlet yok     Sabit [2]