Küçük Kara Balık Romanı Özeti Samed Behrengi Hakkında
Küçük Kara Balık Romanı
“- Sabahın bu vaktinde nereye gideceksin yavrucuğum?
- Derenin bittiği yeri merak ediyorum anne, bu aylardır kafamı kurcalayıp duruyor. Derenin bittiği yeri merak ediyorum. Bugüne kadar bu soruya net bir karşılık bulamadım. Geceleri uyku uyuyamıyorum. Kararımı verdim, gidip derenin nerede bittiğini öğrenmek, orada neler var, başka yerlerde neler var görmek, bilmek istiyorum.”
Küçük Kara Balık adlı roman, İranlı Azeri asıllı yazar Samed Behrengi'nin dünya çocuk edebiyatına kazandırdığı başyapıt bir eseridir. Behrengi, “Küçük Kara Balık” adlı eserini 1967 yılında yazmış [1]ve eser, Farshid Mesghali’nin yapmış olduğu çizimler ile yayımlamış, eser daha sonra pek çok dünya diline ve Türkçeye’de çevrilmiştir. Ülkemizdeki ilk baskısı ise 1975 yılında yapılmıştır.
Eser çocuklar için yazılan bir masal kitabı olmanın ötesinde, adalet, eşitlik, sorgulama ve direnme gibi temaları işlemekteki başarısı ile dikkat çekmiş; bu temalar siyasi açıdan endişe verici bulunduğu için, kitap 12 Eylül Darbesi ile Türkiye'de yasaklanmış, İran'da da halen okunması yasaklı kitaplar listesindedir. [2]
Bu masal kitapları Samed Behrengi'nin ölümüne de neden olmuş, daha 29 yaşında iken Aras Irmağının karşı kıyısında ölü olarak bulunmuş,[3]boğularak öldüğü söylense de Şahlık idaresi ve İran Gizli Servisi Savak tarafından öldürüldüğü [4] kuşkusu hiç bir zaman dillerden düşmemiştir. Her türlü baskıya ve totaliter rejime karşı özgürlükçü fikirler savunan yazarın bu düşünceleri Mantık ’ut Tayr’ın kurgusu ve iletilerinden esinlenilerek yazmış olduğu masallarda karşımıza çıkmaktadır.
Küçük Kara Balık, Samed Behrengi'nin en ünlü iki kitabından biridir. Yazarın yazmış olduğu “Bir Şeftali Bin Şeftali” adlı eseri de en az “Küçük Kara Balık” kadar sevilmiş, Yazarın bu kitapları ı dünyanın birçok diline çevrilmiştir. Yazar bu kitaplarında gizliden gizliye daha doğrusu alegorik bir yöntemle Şahlığa ve Humeyni rejimi gibi baskıcı idarelere ve diktatörlüğe muhalif bir tutum göstermiş olduğu için İran hükümetleri tarafından dışlanmış bir yazardır. Buna mukabil ülkesinde dışlanan yazar ülkesi dışında ise takdirleri toplamış, masal ve gençlik kitabı olarak önerilen “Küçük Kara Balık” 6. Bratislava ve Bolonga Dünya Çocuk Kitapları Fuarlarında ödül almış ve kitabın Farshid Mesghali tarafından yapılmış olan çiizmleri 1974 yılında illüstrasyon dalında Hans Christian Andersen ödülüne değer görülmüştür.[5]
Küçük Kara Balık adlı romanın kurgusal olay düzeni İran Edebiyatının klasiklerinden olan Attar ve Gülşehri’ nin Mantıku't Tayr’ın [6]günümüzdeki versiyonu şeklindedir. Mantıku't Tayr da[7] hemcinslerini doğruluğa ulaştırmaya çalışan önder Hüdhüd kuşu iken, bu romanda ise Kara Balık’tır.
Türkiye'de ilk basımı 1975 yılında yapılmış ama 1980 12 Eylül İhtilalından hemen sonra "Dünyanın en devrimci balığı" olarak tanıtılmış olduğu için yasaklı eserler listesine alınmıştır.
Konu
Denizin derin sularında yaşayan yaşlı bir balık çocukları ve torunlarına bir ırmakta yaşayan küçük karabalığın öykülerini anlatmaktadır. Küçük Kara Balık, çevresindeki tüm baskılara, tutucu düşüncelere karşı denize ve özgürlüğe ulaşmak çabasındadır. Balık karşılaştığı zorluklara karşı direnmekte yaşamı pahasına amacına ulaşmak istemekte, onu engellemeye çalışan bütün balıklara da yol göstericisi olmaktadı
Küçük Kara Balık Kitabının Özeti [8]
Üçüncü cemrenin ilk akşamıydı diye başlıyordu. Çok fazla zevk almıştım bu kitaptan. Küçük Kara Balık Hikâyesinden şimdi anladıklarımı yazmaya başlıyorum.
Önceden Küçük bir Kara Balık varmış. Küçük Kara Balık annesi ile uyuyorlarmış. Küçük Kara Balık annesini dürterek uyandırmış. Uyandırdıktan sonra Küçük Kara Balık annesine; yuvasına uzak olan bir dereye gitmek istiyordu. O dereye önceden bir sürü balık gitmiş ancak başaramamış, ölmüşlerdi. Çünkü orada çok tehlikeli olan Kepçeli Kuş varmış. Küçük Kara Balık dereye gitmeden önce ona bir balık; Küçük Kara Balık’a armağan ettiği bir uçak vermişti. Küçük Kara Balık o bıçağı almıştı. Balık, Küçük Kara Balık’a demiş ki;
- Ben senin gibi akıllı olanlara yaptığım bıçaklardan veririm. Demiş.
Küçük Kara Balık bıçağı alarak balığa teşekkür etmiş. Küçük Kara Balık, hemen yoluna devam etmiş. Bu kitabın içinde ise balık olarak Küçük Kara Balık, annesi, akrabaları, Kepçeli Kuş, Kurbağa ve Deniz Atı vardı. Küçük Kara Balık bir başka denize gitmişti. O denizde bir sürü balık vardı. Balıklar yeni bir balık geldi diye bağırıyorlardı. Herkes çok sevinçliydi. Daha sonra, Küçük Kara Balık’a sen buraya neden geldin diye sordular. Küçük Kara Balık;
- Ben dereye gideceğim. Demişti.
Daha sonra herkes Küçük Kara Balık ile birlikte o dereye gideceklerdi. Herkes yola çıkmıştı. Babalıklar ve Küçük Kara Balıkla birlikte yola devam ederken Kepçeli Kuşa rastlamışlardı. Kepçeli Kuşun çok tehlikeli olduğunu biliyorlardı. Kepçeli kuşun Kepçesi çok kötüydü doğrusu. Herkes çok korkuyordu. Kepçeli Kuş herkesi yutmuştu çünkü. Küçük Kara Balık’ı da yutmuştu. Küçük Kara Balık yanında olan bıçağı çıkararak Kepçeli Kuşun, en hassas olan tarafına batırmıştı ve Kepçeli Kuş o anda ölmüştü. Küçük Kara Balık daha o yaştayken Kepçeli Kuştan kurtulmuştu.
Samed Behrengi
İranlı azeri yazar (Tebriz 1939 - Aras 1968). 1939'da İran Azerbaycan'ı Tebriz kentinde Çerendab mahallesinde dünyaya gelen Babasının adı İzzet, annesinin adı Sâra olan bir Azerbaycan Türküdür. İlk okulu bitirdikten sonra Tebriz'deki "Debîristân-i Terbiyet" ve "Dânişserâ-yi âlî" adlı öğretmen okullarında okumuş İlkokul öğretmenidir. [9] Öğretmenlik yaparken Tebriz Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümünde gece derslerine devam etmiş, Azeri halk edebiyatını inceleyerek derlemeler yapmıştır. Alegorik masal ve öyküler yazdı. Halk masallarını toplayarak Azerî Türkçesi ve Farsça yeniden kaleme almış eserlerinde toplumsal ve siyasi eleştiriye ağırlık vermesi nedeniyle İran gizli polisi Savak'ça izlenmiş, 29 yaşında iken Aras ırmağında boğlarak öldürülmesinden dolayı Şahlık idaresinin İstihbarat örgütü olan Savak sorumlu tutulmuştur.
Mezarı Tebriz'dedir.[10]
Kaynaklar
[1] https://www.birdolapkitap.com/2012/10/12/kucuk-kara-balik/
[2] https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%BC%C3%A7%C3%BCk_Kara_Bal%C4%B1k
[3] https://www.imge.com.tr/product_info.php?products_id=27779
[4] https://www.kitapyurdu.com/kitap/kucuk-kara-balik/89122.html
[5] https://www.imge.com.tr/product_info.php?products_id=27779
[6] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/mantiku-t-tayr-hakkinda-alintilar-attar-ve-gulsehri/74459
[7] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/gulsehri-mantiku-t-tayr-mesnevisi/76287
[8] ÖZET ALINTI: https://www.ezberim.biz/kitap-ozetleri-tavsiyeler/103625-kucuk-kara-balik-kitabinin-ozeti/
[9] https://www.okyanusegitim.com/index.php?action=education&post=56
[10] https://www.kitapyurdu.com/kitap/kucuk-kara-balik/89122.html
