Levni Silsilename
02.11.2014
Silsilename Osman Gazi
SİLSİLENAME
Silsile-nâme, Batılıların ” genalogie” diye tanımladıkları, Türkçede ise soyağacı ya da şecere olarak adlandırılan “ Nesebnâme “ diye de bahsedilen, sülâlelerin ( soyun ) kimlerle akraba olduklarını gösteren bir nev’i şemadır.[1]
Levni, 17. yüzyılın sonuna doğru Edirne'de doğmuş olduğu sanılan ve asıl adı Abdülcelil Çelebi olan ve Osmanlı tarihinin en başarılı minyatürcüsüdür. Levni, kendinden önceki ustaların pek çok üslup özelliğine bağlı kalırken, kişilerin ve nesnelerin yakınlık ve uzaklığına göre yerlerini belli etmeye çalışan doğulu ilk minyatürcü olmuş, minyatürlerinde, yaşadığı dönemin eğlence sahnelerini ve sosyal hayatını başarı ile yansıtmıştır.[2]Aynı zamanda şair olan[3] Levni , sade, doğal, yalın bir şekilde minyatürler yapmış kendisine özgü bir minyatür tarzı geliştirmiştir. Yaptığı resimler yaşadığı devrin sosyal hayatı hakkında hemen her detayı veren belgesel niteliği taşımıştır. Divan edebiyatındaki silsilenameler minyatürlü olarak hazırlanmış bu tarzda yazılmış olan eserlerinin en güzelini ise Levni, hazırlamıştır.
Levni’nin en önemli eseri birçok resimlerinin bir araya toplandığı Silsilename veya Padişahlar Albümü olarak adlandırılan bu eserdir. Eserde Sultan Osman’dan III. Ahmed’e kadar gelen padişahların minyatürleri yer alır. Bu eser (Topkapı Sarayı Müzesi Ktp. No. A 3109) no da kayıtlıdır. Bu eser ve içindeki minyatürler Levni tarafından hazırlanmıştır. Osman Gazi’den Sultan 3. Ahmed’e kadar tüm Osmanlı padişahlarının portrelerinin yer aldığı esere, daha sonraki padişahlar kendi portrelerini de eklettirmişlerdir. Bu yüzden bu Albümde, Levni’ye ait olmayan üç minyatür de yer almaktadır. Kebir Musavver Silsilenamesi olarak adlandırılan eseri de Levni’nin Surnameden sonraki en önemli eseridir.
Levni’ nin minyatürleri bakımından en zengin kitap, şair Seyyid Vehbi’nin Sürname-i Vehbi adlı Surnamesidir. [4] Levni, Silsilename adlı bu eserinde 23 Osmanlı padişahının portrelerini yapmıştır.Kebir Musavver Silsilename’ deki portreler, bu yüzyıllar boyunca yapılan padişah portreleri serilerine örnek oluşturmuştur. Sultan I. Abdülhamid döneminden (1774-1789) itibaren yapılan büyük boyutlu yağlıboya soy ağaçlarında da yerine göre boy portre ya da büst portrelere örnek model olarak kullanılmıştır.
Levni’nin Silsilename adlı eserinde I. Osman’dan III. Ahmed’e kadar tüm 42 Osmanlı padişahının portresi yapılmıştır.[5]
Levni Osmanlı padişahlarını, Nakkaş Osman’ın portrelerinde olduğu gibi, bağdaş kurmuş otururken, resmetmiştir. Onun bu tutumunu Nakkaş Osman’dan aldığı ve geleneği devam ettirmeyi düşünmüş olmasından kaynaklanıyor olması yüzünden olmalıdır.
Buna rağmen özgün olmayı seven bir minyatürcü olan Levni padişahları alışılmış çizgilerde ve geleneksel anlayış içinde resmetmesine rağmen bu tasvirlerinde de yenilikçi ve kendine özgü özellikleri sürdürmeyi bilmiştir. [6]
Minyatürlerinde padişah tasvirlerine hacim kazanmış ve oldukça iri yapılı bir görünümle yapmayı tercih etmiştir.
Kebir Musavver Silsilenamesi adlı eserinde 23 sultanın resmini nakşeden Levni, Sultan III. Murat döneminde hazırlanmış ve metni Seyit Lokman tarafından yazılmış bir Kıyafetü’l-Osmaniye kopyasına eklenen III. Ahmet ve II. Mustafa portreleri ile Topkapı Sarayı Müzesi Hazine Kitaplığındaki H. 2164 numaralı albümde yer alan kırk iki adet boy portre çalışması Topkapı sarayında muhafaza edilmektedir. (Ersoy, 1991:13 İrepoğlu, 1999b:237-243, Atıl,1999:31-37).[7]
Levni bu portrelerinde Sultan 2. Mustafa’nın portresine imzasını atmış, [8] Sultan 3. Ahmed’in portresini ise diğerlerinden farklı yapmıştır. Ozenle çalışılan bu portrede Sultan koltuk biçimli bir tahtta oturur. Arkasında saygılı bir biçimde duran oğlu yer alır. Sanatçı bu portredeki nakışlar, süslemelerle hünerini gösterdiği gibi, dönemin giysileri ve süslemelerindeki beğenisini de yansıtır.[9]
Bu albümdeki Genç Osman, Acem Şahı Hazinedarı Kıymetli Civani, Frenk Kadını, Frenk Erkeği, Feraceli Kadın, isimli minyatürleri de oldukça ilgi çekicidir.
Albümde yer alan figürler, üstte köşbentlerle çerçevelenmiş ve çoğunun isim veya meslekleri aynı yaprak üzerine yazılmıştır. Resimlerin etrafı gümüş veya altın serpme (zerefşan) üzerine halkâr ile bezelidir. Sanatçı, imzasını resimlerin alt köşesine, çoğunlukla bir bitkinin tam altına, nesih hatla atmıştır.
“Portrelerin giysilerine, başlıklarına ve saç biçimlerine ayrı bir özen gösterilmiştir. Tek figürlü minyatürlerin bazılarında İran’ın erken dönem minyatürlerinin zayıf bir etkisi görülmektedir. Ancak renklendirme, vücut duruşları ve giyimler Batı üslubu etkisiyle Türk özelliği göstermektedir.” [10]
Sisilename II. Murat
LEVNİ İLE İLGİLİ LİNKLERİMİZ.
Levni Hayatı Minyatürleri ve Şairliği
KAYNAKÇA
· [1] https://www.kunfeyekun.org/forum/kf/silsile-name-nedir.31744/
· [2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/levni-hayati-minyaturleri-ve-sairligi/78661
· [3] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/levni-ve-matrakci-nasuh/112347
· [4] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/vehbi-nin-surnamesi-ve-levni/80592
· [5] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/levni-hayati-minyaturleri-ve-sairligi/78661
· [6] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/levni-hayati-minyaturleri-ve-sairligi/78661
· [7] Serkan İLDEN, LEVNİ İMZALI İNSAN RESİMLERİNDE FİGÜR ANLAYIŞI, https://www.turkishstudies.net/makaleler/150540462
· [8] https://www.kunfeyekun.org/forum/kf/silsile-name-nedir.31744/
· [9] https://www.kunfeyekun.org/forum/kf/silsile-name-nedir.31744/
· [10] Serkan İLDEN, LEVNİ İMZALI İNSAN RESİMLERİNDE FİGÜR ANLAYIŞI, https://www.turkishstudies.net/makaleler/15054046
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın