Mehmet Seyda Hayatı ve Şiirleri

15 Ağustos'ta  1919 İstanbul,13 Temmuz 1986'da İstanbul, Romancı ve yazar

 

15 Ağustos'ta  1919 yılında İstanbul'da doğan Mehmet Seyda,  İstanbullu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmişti. Dedesi Hacı Ömer Sâkıp Bey ile babası Mahmut Kâmil Bey, eczacı ve kimyagerdir. Babası Mahmut Kâmil Bey, dedesinden devraldığı eczaneyi ve eczanecilik işini Afyon ve Uşak gibi illerde de sürdürmüş bazen de hastanelerde resmî olarak çalışmış bir adamdır.

 

Mehmet Seyda, ailevî sebepler ve babasının sık sık yer değiştirmesi nedeni ile ilköğrenimini her yılını Uşak, İstanbul ve Antalya’da tamamlar. Babası o yıllarda Çorum’da iş yaptığı için ortaöğretime 1932'de Çorum’da başlamış Kırıkkale Askerî Sanayi Lisesi'ne devam etmeye başlamış liseyi ise

İstanbul Pertevniyal Lisesine gitmiştir. Ancak lise ikinci sınıftayken, 1936'da öğrenimi bırakmak zorunda kalmış ve çok genç yaşta çalışma hayatına atılmıştır. ( Şirin, Mustafa Ruhi (1987). "Kendi Kaleminden Mehmet Seyda'nın Yaşam Öyküsü". Çocuk Edebiyatı Yıllığı (Ed. Mustafa Ruhi Şirin). İstanbul: Gökyüzü Yay. s. 677-679.)

 

Çalışma Hayatı

 

Bir süre Ereğli Kömür İşletmesi Muhaberat Servisinde evrak-kayıt memuru olarak çalışır. Fakat 18 Ekim 1937 tarihine kadar, İstanbul’da sıkıntılı günler geçirir. 1 Aralık 1940 tarihinde şef muavinliğine terfi eder ama bu defa da askerliğini tamamlamak amacıyla 1941'de bu işten ayrılır. Askerliğini II. Dünya Savaşı yıllarında 1941-1944 tamamlar. 1 Ekim 1945-31 Aralık 1949 tarihleri arasında Etibank Divriği Demir Madenleri İşletmesinde muhaberat servisi şefliği, Maden Tetkik Arama Enstitüsü Soma Sondaj Ekibinde puantör, Halk Bankası Merzifon Ajansında şef muavinliği, Ülke gazetesi Zonguldak havalisi muhabirliği görevlerini yürütür. 1951 ve 1960 tarihleri arasında İstanbul Belediyesi Hesap işleri Kontrol Kurulu Müdürlüğünde kontrolör olarak görev yapmıştır. Ancak  “Eğlence yerleri kapı kontrol memurluğu”, gibi vazifelerde bulunduğu bu memuriyet görevinden eski sabıkları nedeni ile 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra atılır. İşsiz kaldıktan sonra, bir yıl; Kudret, Haber, Son Havadis gibi gazetelerde fıkra yazarlığı yapmıştır.[1]

Son olarak da Basın İlan Kurumu'nda çalışır. Ancak bu defa da bu işinden istifa ederek ayrıldığı bu kuruluşta 1975 yılına kadar aralıklı olarak on yıl daha kontrol bürosu memurluğu, kontrol bürosu etüt ve istatistik memurluğu, kontrol bürosu şef yardımcılığı görevlerinde bulunur. 30 Haziran 1975 tarihinde emekliye ayrılmış ve ömrünün son yıllarını felçli olarak geçirmiştir.

 

EDEBİ HAYATI

 

Memur olarak Anadolu’nun birçok yerlerini dolaştı. Buralarda geçen günlerini, gözlemlerini eserlerinde yansıttı. Mehmet Şeyda, ilk şiirlerini henüz on dört yaşındayken 1933 yılında yazmaya başlamıştı. Yirmi yaşlarında öyküye yöneldi. Tolstoy’dan esinlenerek yazdığı ilk öyküsü  olan "Mum" adlı hikâyesini  S.Toprak' takma adıyla yazmış ve bu öyküsü  1936yılında yayımlanmıştı. . Kendi adıyla yayınlanan ilk öyküsü Yeni Adam dergisinde 1937’de çıkan Alınyazısı adlı öyküsüdür.[2]

 

 İlk öyküsü Yücel dergisinde yayımlanan Mehmet Seyda  bu sıralarda şiirler de yazıyordu. İlk hikâyelerinde takma isimler kullanan yazar, hikâyelerini Yücel, Yeni Edebiyat, Küllük, Yeni Ses, Yeni Adam, Yedigün dergilerinde yayımlar.[3] Çok sayıda ve ilginç takma adlar kullanan Mehmet Seyda’nın takma adlarından biri de James Sulivan’dır.[4]

 

1941 yılına kadar edebiyat dergilerinde şiirleri ve öyküleri yayılmandı. Mehmet Seyda, 1949'dan sonra Zafer, Akşam, Gece Postası, Tercüman ve Cumhuriyet gazetelerinde Necdet Ası ve Özkan Çeliker [5]takma isimleriyle yazılar yazdı. Gerçek adını ilk kez Alın Yazısı öyküsünde kullandı.

Biyografiler de yazan Mehmet Seyda Hasan İzzettin Dinamo’nun hayatını kaleme alarak Hasan İzzetin Dinamo’nun özellikle çocukluk yılları hakkında bilgiler veren en önemli kaynakçayı oluşturmuştur. [6] Gururlu Peri adlı eseri İlköğretim okulları için “Yüz Temel Eser” listesinde tavsiye edilen eserler arasına alınmıştır.

1958 yılından itibaren Yelken, Varlık, Yeditepe, Forum, Dost, Yeni Dergi, Papürüs, Yeni Ufuklar, Yeni Edebiyat dergilerinde hikâye ve eleştiri yazan Mehmet Seyda, bol ödüllü yazarlarımız arasındadır. Aldığı ödülleri:  1958'de Ne Ekersen ile Yunus Nadi, 1964'te Bir Gün Büyüyecek ’sinle Doğan Kardeş Çocuk Romanı Armağanı, Başgöz Etme Zaman’ıyla Sait Faik Hikâye Armağanı, 1968'de İhtiyar Gençlik'le May Edebiyat Ödülü, 1970'te Yanartaş'ta TRT Roman Başarı Armağanı, İçe Dönük ve Atak ile de Türk Dil Kurumu Roman Ödülü'nü kazanmıştır.

 

 Mehmet Seyda 13 Temmuz 1986'da İstanbul'da öldü. Mezarı Sahra-yı Cedid Mezarlığı’ndadır. [7]

EDEBİ YÖNLERİ

 

Şiir, hikâye, roman, çocuk romanı, mizah ve magazin öyküleri, polisiye roman, deneme, gazete fıkrası, makale, radyo oyunu gibi değişik türlerde eserler veren Mehmet Seyda , yazılarında Necdet Ası, Ömer Sakıp, Mim-Sin, S. Toprak, M. S., S. Çeliker, James Sullivan takma adlarını da kullanmıştır.

 

Edebi hayatına şiirleri ile başlamıştır. Anıları ve yaptığı röportajlarında şiirle 1932 yılında ve Çorum’da ilgilenmeye başladığın 1941'de asker olduktan sonra şiiri bıraktığını belirtmiştir. Yetişme çağlarında Gençlik Kitabevi çevresinde Nâzım Hikmet’i, Hasan Basri Alp’i ve Hasan Ali Ediz’i tanışma fırsatı bulmuş özellikle romancı da Suat Derviş’ten etkilenmiştir. Romancı ve hikâyeci olarak boy göstermesinde Suat Derviş’in rolü büyüktür.

 

Bazı eserlerinde kömür bölgesi olan Zonguldak ve çevresin! İşledi. Bir zamanlar Ereğli kömür işletmelerinde çalışmış olmasından dolayı kömür madenlerinde çalışan insanların hayatlarını ve yaşadıklarını dile getirdi. Realist bir yaklaşımla kendi öz yaşamından aldığı birikimleri öykülerinde kullanmıştı.  Kimi eserlerinde ise kahramanların derin ruhsal çözümlemelerine yer verdi.  Kendi yaşamından aldığı materyalleri eserlerinde kullanan yazar, işçi, memur, öğretmen, işsizler ve ev hanımlarının hayatlarından edindiği izlenimleri eserlerinde başarıyla anlattı. Roman ve hikâye alanında kenidni gösteren yazarın deneme ve şiir türlerinde de çalışmaları bulunmaktadır.

Yrd.Doc.Dr. Cem Şems TÜMER  yazar hakkında "`Mehmet Seyda`(Çeliker),Hayatı ve Eserleri Üzerine Monografik Bir Çalışma", Atatürk Ünv., Sosyal Bilimler Enstitüsü  EĞİTİM FAKÜLTESİ, bir  Doktora Tezi hazırlamıştır. Yazarın  Gururlu Peri " adlı eseri MEB 100 Temel Eser arasına alınmıştır. 

Eserleri

Roman:

Yaş Ağaç (1958), Ne Ekersen (1958), Cinsel Oyun (1960), Bir Gün Büyüyeceksin (1966), Köroğlu (1969), Sultan Döşeği (1969), Nemrut Mustafa (1970), Süeda Hanımın Ortanca Kızı (1970), Yanartaş (1970), İhtiyar Gençlik (1971), İçe Dönük ve Atak (1973.

Hikâyeleri:

 

Beyaz Duvar (1962), Zonguldak Hikâyeleri (1962), Başgöz Etme Zamanı (1963), Oyuncakçı Dükkânı (1964), Garnizonda Bir Olay (1968), Anahtarcı Salih (1969), Kör Şeytan (1974), Bana Karşı Ben (1976), Düşleme Oyunu (1979), Kapatma (1980)

Çocuk kitapları:

 

Cumhuriyet Öncesi Yazarlarından Çocuk Hikâyeleri (İki cilt / 1978), Düşleme Oyunu (1979), Bastıbacak Ermiş (1979), Del' Ali (1980)

Deneme/İnceleme/Eleştiri:

 

Bir Açıdan (1963)

Konuşma/Röportaj/Mektup:

Çocukluk Yılları (1980)

Biyografi

Edebiyat Dostları Mehmet Seyda “Hasan İzettin Dinamo’nun Çocukluk Yılları “ TDK Yayınları 1980
(1970) 

Ödülleri:

 

• 1958 Yunus Nadi Ödülü / Ne Ekersen ile
• 1964 Doğan Kardeş Çocuk Romanı Armağanı / Bir Gün Büyüyeceksin ile
• 1964 Sait Faik Hikaye Armağanı / Başgöz Etme Zamanı ile
• 1968 May Edebiyat Ödülü / İhtiyar Gençlik ile
• 1970 TRT Roman Başarı Armağanı / Yanartaş ile
• 1974 Türk Dil Kurumu Roman Ödülü / İçe Dönük ve Atak ile
• https://mehmet-seyda-kimdir.cix1.com/
• https://www.estanbul.com/mehmet-seyda-264907.html

 

ROMANCILAR İLE İLGİLİ BAŞLIKLAR VE LİNKLERİ

• Emine Işınsu Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Nezihe Meriç Hayatı Edebi Yönü Eserleri
• Yusuf Atılgan Hayatı ve Şiirleri
• Mehmet Seyda Hayatı ve Şiirleri
• Bekir Büyükarkın Hayatı ve Romancılığı
• Turhan Tan Hayatı ve Romancılığı
• Enver Behnan Şapolyo Hayatı ve Eserleri
• Aziz Nesin Hayatı Mizahi Yönleri ve Eserleri
• Attilla İlhan'ın Romancılık Anlayışı
• Oktay Akbal Hayatı Roman ve Öykücülüğü
• Tarık Buğra Hayatı Romancılığı ve Öykücülüğü
• Tarık Dursun K. Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Necati Cumalı Hayatı ve Romancılığı
• Orhan Hançerlioğlu Hayatı ve Eserleri
• lhan Tarus Hayatı ve Romancılığı
• Talip Apaydın'ın Hayatı Edebi Kişiliği ve Romancılığı
• Kemal Tahir Hayatı ve Romancılığı

KAYNAKÇA 

 

[1] Tümer, Cem Şems (2008). Mehmet Seyda (Çeliker) Hayat/Eser. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.

[2]  Adnan Özyalçıner, Mehmet Seyda’nın Dönüşü, https://www.aksam.com.tr/13 Eylül 2013 Cuma -

[3]  Tümer, Cem Şems (2008). Mehmet Seyda (Çeliker) Hayat/Eser. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yay

[4]  Adnan Özyalçıner, Mehmet Seyda’nın Dönüşü, https://www.aksam.com.tr/13 Eylül 2013 Cuma -

[5]  https://www.siirakademisi.com/index.php?/site/oykucu_hayat/112

[6] ŞAHAMETTİN KUZUCULAR, HASAN İZZETTİN DİNAMO HAYATI EDEBİ YÖNÜ, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=33372

[7] https://yazarmezar.com/mezar-sayfa-185.html

 

Edebiyat Dil bilim, Kültür, Folklor, Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, ve Araştırmalarınız bize başvurarak bu sitede Paylaşabilirsiniz.

 BAŞVURU İÇİN : ESA, İLETİŞİM  veya [email protected]