Müsemmen Nedir ve Örneği

 Osmanlıca yazılışı: مثمن : Müsemmen

Müsemmen Arapça kökenli bir sözcüktür.  Arapça anlamları  ( smn ) kökünden gelmektedir.  Arapçada  Semaniye sekiz demektir.

Sözlüklerdeki anlamları: Sekiz renkli. Sekiz parçadan meydana gelen. Edb: Sekizer mısralı bentlerden müteşekkil nazım biçimi[1] anlamların dadır.

Müsemmen sözcüğü sözlüklerdeki bu anlamlarından hareketle edebiyatta terim bir anlam da kazanmıştır. Edebiyatta terim anlamı ile bir gazel veya kasidenin beyitlerine beytin ilk dizesi ile kafiyeli ve beytin vezni ile aynı vezinde altı dize ilave edilerek her bendi sekiz  dizeye yükselen nazım şekli anlamına gelir.

Bu bakımdan Müsemmen her bendinde yedi dize bulunan divan şiiri nazım biçimi olarak da tarif edilebilir. Müsemmen bir gazel veya kasideden bağımsız olarak yazılmış her bendi sekiz dizelik müstakil bir nazım şekli olabileceği gibi bir gazel veya kasideye altışar dize ilave edilerek de yapılabilir.

Kafiye şeması Muhammes , Müsebba Tesbi, gibi bir nazım biçimidir. Eğer bir gazel veya kasideye altı dize ulanarak yapılırsa  ilk bendi  gazel ve kasidenin matla beytine ulandığında ilk bendin tüm dizeleri aynı kafiyede olur. Matla'dan sonraki bendler ise diğer beyitlerin ilk dizelerine uyacağından kafiye şeması ilk ben de aaaaaaaa / sonraki bendleri ise bbbbbbba-ccccccca- şeklinde devam eder.

Mütekerrir ve Müzdeviç Müsemmenler

Müsemmenler yedinci ve sekizinci mısralarına göre mütekerrir veya müzdeviç olurlar. Eğer her bendinin sekizinci mısraları aynen tekrar edilmişse mütekerrir; aynen tekrar edilmemiş ise bunlara müzdeviç müsemmen denir.

Müsemmen’in Uyak  Şeması

aaaaaaaa- bbbbbbba-ccccccca-ddddddda-eeeeeeea

MÜSEMMEN ÖRNEKLERİ

Mütekerrir Müsemmen Örnegi

Ey dil ey dil niye bu rütbede pürgamsın sen 
Gerçi virane isen genc-i mutalsamsın sen 
Secde-ferma-yi melek zat-ı mükerremsin sen 
Bildiğin gibi değil cümleden akvamsın sen 
Ruhsun nefha-i Cibril ile tev'emsin sen 

Hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen 
Merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen 

Merteben ayn-ı müsemmadadır esma sanma 
Merci'in Halik-i eşyadadır eşya sanma 
Gördüğün emr-i muhakkakları rüya sanma 
Başkasın kendini suretle heyula sanma 
Keşf ile sabit olan ma'niyi da'va sanma 
Hakkına söylenen evsafı müdera sanma 

Hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen 
Merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen     Şeyh  Galip


MÜZDEVİÇ MÜSEMMEN ÖRNEĞİ

 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilünI

 Dîde lâle ‘ârızuñçün jâle-bâr olmış-durur
 Her müje hüsnüñ gülinsüz gözde hâr olmış-durur
 Sîne ‘ışkuñ âteşiyle pür-şerâr olmış-durur
 Cân firâk-ı la‘l-i nâbuñla figâr olmış-durur
 Dil hevâ-yı kâkülüñle bî-karâr olmış-durur
 ‘Akl u fikrüm turrân ile târumâr olmış-durur
 Ten gam-ı zülf ü hatuñla hâk-sâr olmış-durur
 Üstühân-ı ser mekân-ı mûr u mâr olmış-durur

IIII

 Çarh abdâluñdur ey meh dâglar seyyâresi
 Subh küşteñdür ki hûn-âlûdedür ruhsâresi
 Oldı Mirrîhi sipihrüñ gamzeñüñ mekkâresi
 Sîne-çâküñdür hilâl eksük degüldür yaresi
 Gül helâküñdür kulaguñca-durur her pâresi
 Bir leked-kûpuñ-durur sünbül ki gitmez karesi
 Oldugıyçün sâgar-ı bâde lebüñ âvâresi
 Bâd kabrinde habâbuñ türbe-dârı olmış-durur   EMRÎ ( D. Edirne

KAYNAKÇA

[1] https://www.luggat.com/m%C3%BCsemmen/1/1