Nâme Nedir Türk Şiirinde Name Konusu

Nâme Nedir Türk Şiirinde Name Konusu

Osmanlıca yazılışı: name nâme :  نامه

Nâme, Farsça kökenlidir. Sözlüklerdeki anlamları Mektub. Risale. Kitap. Şekillerindedir.

Name sözcüğü  başka kelimler ile tamlamalar kurmuştur. Saki-name, sur-name, muhabbet-name, name-i muhabbet, name-i seher, ramazan-name, sitayiş-name, hâr-name, ışk-name Sâkînâme,

Şehnâme, gazavatnâme, Hırrenâme, Zenannâme , deh-name, çeng-name, zafer-name, buyrukname, fetih-name, camansb-name, çengi-name, ruz-name, vs….

Mektup,  manası ile düşündüğümüz zaman eski devrilerde mektupların getirilip götürülmesi bambaşka ve detaylı konulardır. [1]Lakin eski devrilerde mektupların götürülmesi, sayrı, ulak, güvercin,[2] elçi vb olduğu ve çok çeşitli diğer şekillerde de yapıldığı bilinmektedir.  ( bkz Kebûter ve Kebk Nedir Şiirimizde Güvercin )

Âşık sevgilinin haline göre manalar çıkartmakta nameyi okumaktadır. Eski devrilerde fiziki manada gerçekten gönderilen mektupların içine, saç telinin konulması, gül yaprağının konulması, mektubun ucunun kıvrık olması, iple, bağlanması, mühürlenmesi, sarıkta görülmesi, kafa derisine yazılıp gönderilmesi [3] vb her biri başka manalara gelen detaylar olmaktadır.

Ayrıca türk şiirinde haberler getirip götüren çok sayıda soyut haberci de vardır.  Haberci kuşlar, bad-ı saba, esen yel, bulut vb sılaya, sevgiliye haber götüren ve getiren, name bırakan unsurladır. Rüzgâr ve yel, sıladan veya sevgiliden koku ve selam getirir. Bulutlar göz yaşı taşır, kuşlar ise sevgilinin yurdundan haber getirip götürür.  

Divân şairleri için mektup çok geniş anlamlardadır. Sevgilin yanaklarındaki tür, sevgilinin bakışı, saç, zülüfleri, gamzesi,  gülüşü,  âşık için bir mektuptur.

Di'ı elinden kimlere sunsun şikayet namesin
Gormez oldu Aşki-i divane divan yolların       Aşkı

Gönlüm gibi ey nâme gidüb yârda kaldun
Baş üzre yerün var ham-ı destârda kaldun  [1]      Naili Kadim 

Bir name yazmışım dilden kan ile
Götür o canana ver bad-ı saba
Ağlatmasın beni yar efkarına
Meksetme yetişir er bad-ı saba   Artvin Türküleri

Bugün yine yârdan bir name geldi
Okudum namesin dil ateşlendi      Erzurumlu Aşık Sümmani

KAYNAKÇA

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/gizli-mektup-name-destar-ajan-mektubu/100830

[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/muhabere-nedir-guvercinle-haberlesme-ulak-tatari-posta-menzil/111603

[3] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/muhabere-nedir-guvercinle-haberlesme-ulak-tatari-posta-menzil/111603