Nefes Değmek Nefese Uğramak Nedir
Nefes Değmek Nefese Uğramak
“Nefes Değmek” veya “Nefese Uğramak “ kültürümüze ait batıl itikatlardan biridir. Büyük ölçüde nazara uğramak, nazar değmesi, göz değmesi gibi istenmeyen, kötülük, afet uğursuzluk vb ye yol açan başa gelen kötü bir durum olarak görülmektedir.
Nefes değmesinin göz ve nazar değmesi ile çok yakın benzerlikleri vardır. Yahut da nazar değmesinin başka türü olabilecek bir şey olarak kabul edilir. Nefes değmesi hadisesine yol açan durumun iki yönü vardır. Nefes değme kötülüğüne uğrayan ve uğratan. Nefes değmeye uğrayan kişi nazara uğramış kişi gibi kötülüğe maruz kalan kişidir. Bu kişi, kıskanılan veya hasede uğrayan kişidir. Nefes değen kişi, saadeti, huzuru, güzelliği vb olumlu yönleri ile iyi durumda iken nazar ve nefes değdikten sonra olumlu özellikleri zarar gören mağdur kişidir. Mağdur eden ise, kem gözlü, kötü düşünen, kıskanç, haset, uğursuz, negatif enerjiler sevk eden bir kişidir. ( bkz Nazar Türleri Nazardan Korunma Yolları Nazar Duaları ve Nazarlıklar )
Göz değmesinde de olduğu gibi negatif hasletler taşıyan bu kişilerin birisini çok kıskandıklarında, birisini çekemediklerinde, haset ettiklerinde zarar verici bakışlar nazarlar etmesine nazar değmesi denir. Nefes değmesi ise gözleri ve konuşmaları olumsuz etki yaratan bu tip kişilerin konuşmalarından sonra kıskanılan mağdurun zarar görmesidir. ( bkz Göz Değmesi Nazar Nazarlık)
Günümüzde dahi birisine gıpta, beğeni, takdir ifade eden sözlerden sonra “maşallah “denmesinin nedeni budur. Maşallah denmesinin nedeni nefes değmesinin önüne geçmek için uyulan bir tedbirdir. Maşallah sözcüğü halk arasında nefes değmesine engel olacağına veya olduğuna inanılan çare olarak görülür. O bakımdan övücü, gıpta edici duygu ve sözlerden sonra “maşallah “ denmesi salık verilir. Çünkü nefes değmesi istenmeden de ortaya çıkabilmektedir.
Nefes değmesine maruz kalan kişinin başına hastalanmak, aniden düşüvermek, kötü şeylere duçar olmak, aniden olumsuz şeylerle karşı karşıya kalmak, kazaya uğramak, sakat kalmak, hatta ölmek gibi kötü sonuçlara uğrayabilir. Aniden ortaya çıkan bu tip durumların müsebbibi olarak da nazar ve nefes değmesine maruz kalmak olarak görülür. ( bkz Nazar Türleri Nazardan Korunma Yolları Nazar Duaları ve Nazarlıklar )
Nefes ve nazar değmesi şiirlerimize de giren mevzular olmaktadır. ( bkz Nazar Etmek Nedir ve Şiirlerimizde Nazar) Sevgilinin aşığa bakışı, aşığa nazar uğrama halleri verir. Nergis, ise nazara uğratan, bayıltan bir gözü sembolize eder.
Süzüp mestâne çeşmüñ ‘âşıka etdüñ nazar cânâ
Nigâh-ı iltifâtuñ etdi ol dîvâneyi şeydâ BEYÂNÎ -
Beyani’nin bu beytinde hem nazar hem de nefes değmesi birlikte ele alınmıştır
Ayine gibi herkese yüz vermesin ol mâh
Bir bağrı yanık aşığın uğrar nefesine Baki
Kim nazar etdi hemân ey büt-i gül-rû sana
Âşık-ı zâr oldu çün bülbül-i hoş-gû sana Meşhuri d. Selânik
Nergisüñ degmemek içün güle yavuz nazarı
Bâzûbend étdi sabâ şâh-ı güle ğoncaları Ahi Benli Hasan,
Her bir güli bir renge kodı nâmiye ammâ
Nergisde olan neşv ü nemâsında nazar var Edirneli Kâmî
Herkes alur behre nergis-zâr-ı çeşmünden senün
Gamze-i hışm u cefâ degdi bize Hakk-ı nazar Aşık Çelebi
