OPERET
Fransızca: Operette ( küçük opera)
İtalyanca: Operetta
Seyirciyi eğlendirmek maksatlı konusunu gülünç olaylardan, toplumsal veya siyasi yergilerden alan müzikli oyun. Şarkılı ve müzikli bölümlerin bir birini izlediği daha ziyade halk zevkine uygun müzikli tiyatro. Olayları gülünç ve toplumsal, siyasal yergi öğeleri içererek anlatan müzikal sahne oyunu.
En pratik tarifi ile operet komedi oyun türünün müzikal tiyatroya uyarlanmış, operanın aksine halk için hazırlanmış güldürücü veya yergi konulu müzikli tiyatrodur. Operet için dramların müzikal hale getirilmiş hali de denilebilir. Başka bir deyişle dram gibi hayatın hem acıklı hem de gülünç yanlarını birlikte ele alan daha ziyade halka ve orta tabakanın zevkine hitap eden müzikal tiyatrodur. [1]
OPERA OPERET AYRIMLARI
Tiyatro , bereket tanrısı Dionysos'un adına yapılan hasat şenliklerinde ortaya çıkmış, tragedya türü, soylular ; komedi türü ise halk için şekillenen oyunlar olmuşlardı. Grek, Minos ve Miken uygarlıklarında ortaya çıkan tragedya efsaneleri, mitleri, acıklı, hüzünlü olayları kral ve soylular için oyunlaştıran bir tür haline gelirken, köleleri ve ahaliyi güldürüversin diye de komedilerin oluştuğu anlaşılmaktadır.[2] 16. Yy dan itibaren ise tragedya ve komediyi birleştiren veya bir birlerine yaklaştıran dramlar ortaya çıkmıştır. Bu açıdan bakılınca opera; tragedyaların müzikal şekli, operetleri ise komedi ve dramların halk için düzenlenen müzikal tiyatro şekli olarak görmek gerekir.
Opera ve operetin tüm farkları da bu ayrımdan oluşur denilebilir. Çünkü, operalar; konuları, kostümleri, dekorları, sahne düzeni gibi açılardan yüksek zümrenin zevkine uygun oldukça gösterişli hazırlanan bir müzikaldir. Operalardaki hiçbir şey basit, sıradan veya avama mahsus değildir. Operetler ise bu yönleri daha ziyade avama mahsus bir müzikli tiyatrodur.
Operetin Tarihçesi
Operet, operaya göre daha sıradan, halk zevkine hitap edecek basitlikte daha kısa ve daha hafif konuları içeren müzikal tiyatro türü olarak ilk kez Fransa’da Jacques Offenbach tarafından ortaya konulmuştur. İlk kez 1863 yılında temsil edilen Güzel Helen (La Belle Helene) adlı operet ilk örneklerden sayılır. Operet, İkinci İmparatorluk boyunca Paris ve Fransa’da operet oldukça yaygınlaşır. [3] Emmanuel Chabrier, Edmond Audran" gibi besteciler operetlerin Fransa’da yaygınlaşmasına önemli katkıları olan bestekârlardır.
Operetler Avusturya ve Almanya daha farklı bir yolda ilerlemiş Almanca yazılmış opertler daha duygusal, daha romantik konuları da işlemiştir. . Johann Strauss’un getirdiği ve ilk temsilleri Viyana’da yapılan Alman yorumu Franz von Suppé, Oscar Straus, Carl Zeller, Karl Millöcker ghibi sanatçıların katkıları ile bir hayli görmüştür.
İngilizler ise opereti “ comic opera” anlayışı ile algılamış “Gilbert-ve-Sullivan” ikilisi Kraliçe Viktorya döneminde İngiltere'de, ABD'de çok tutulan 14 tane "comic opera" hazırlamışlardır.[4]
Türkiye’de Operet
Türkiye’de sahnelenen ilk operetler Tanzimat döneminde yapılmıştır. Fransız, Alman, İtalyan, tiyatro kumpanyalarının İstanbul’da ve İzmir’de büyük ilgi görmesi üzerine azınlıklar tarafından ilk operet kumpanyaları hazırlanmış azınlık tiyatroları sayesinde ilk operet örnekleri sahnelenmiştir. İlk yerli opereti besteleyen kişi ise Dikran Çuhacıyan’dır. Kaptanzade Ali Rıza Bey, Muhlis Sebahattin Ezgi, Cemal Reşit Rey[5] gibi sanatçılarımız liberettolara beste yapan sanatçılarımızdır.
Operetler, I. ve II. Dünya savaşlarından sonra gözden düşmüşler operetlerin yerine daha da hafif konulu müzikli tiyatro türleri yerleşmiştir.
KAYNAKÇA
[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/muzikli-tiyatro-opera-operet-bale-revu-skec/73945
[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/tiyatronun-ortaya-cikisi-ve-gelisimi/75272
[3] https://tr.wikipedia.org/wiki/Operet
[4] https://tr.wikipedia.org/wiki/Operet
[5] Meydan Larousse, Operet Maddesi, c. 17, s. 8856