Müzikli Tiyatro :

İngilizce : Musical theatre.

Fransızca : Théâtre musical

 

TİYATRO ESERİ VE OYUNU

Tiyatro, kelimesi tiyatro, eseri, tiyatro oyunu ve tiyatro binası gibi üç anlamı karşılar. Tiyatro eseri,  yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan kurmaca bir vaka dizisinin sahnede oyuncular tarafından canlandırılması amaçlı yazılmış,  monologlar ve diyaloglar esasına göre tertip edilmiş halidir.  Müzikal tiyatrolar ise tiyatro eserleri ve oyunlarının beste müzik ve dans ile desteklenerek sahnede gösterime sunulmuş hali olmaktadır.

Tiyatro, bir sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilemesi amacıyla hazırlanmış edebi eser anlamındadır. Tiyatro eserinin diğer türlerden en önemli farkı; diğer edebi eserler okumak ve dinlemek için yazılmışken, tiyatro eseri sahnede oynansın diye yazılır.

Ancak bir oyun metninin sahnede canlandırılmış olmasına da tiyatro denir.  Tiyatro oyunu edebi bir eser iken dahi okunmaktan ziyade, sahnede oynanmak ve izlenmek için yazılır.  Tiyatro oyunu ise konuşma ve eyleme dayanan bir gösteri;” insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatıdır. “

Tiyatro oyunu sadece edebi metne değil oyunculuk, sahne düzeni, ışıklandırma, dekor, kostüm, müzik gibi unsurlara da yönelir. Oyunlarda maksat görsel , işitsel, sezgisel vb her yönden izleyiciyi etkilemek esastır.

Tiyatro metinlerine "oyun" metinleri yazan kişiye oyun yazarı (müellif) ve oyunu sahnede canlandıran kişilere ”oyuncu” (ya da daha genel olarak tiyatrocu) denir. Ayrıca eserin sahnelenmesinde görev alan sahne amiri, dekor ve kostüm sorumlusu, ışıkçı, suflör gibi diğer yardımcı elemanlar da vardır.

Tiyatro oyunları müzikli ve müziksiz oyunlar olarak iki ana gruba ayrılır. Müziksiz tiyatro oyunları: trajedi,  komedi, dram; müzikli tiyatro oyunları: opera, operet, komedi müzikal, bale, revü’dür.

 

MÜZİKLİ TİYATROLAR

Müzikli tiyatrolarda vaka ve oyunun teması, müzik, dans, hareket, jest, mimik ve tavırların oluşturduğu bir birliktelik ile canlandırılır.  Müziksiz tiyatrolarda oyun sadece konuşma, jest, mimik ve diğer hareketlerle sunulurken, müzikli oyunlarda  hareket, müzik ve diyalog eşit bir ağırlık içinde birleşmiş olur. Bu günkü anladığımız anlamı ile müzikal tiyatrolar 20. Yy başlarında geliştirilmiş, tiyatro oyunları, müzik, dans, şov ve revüler ile birlikte gösterime sunulmaya başlanmış, tiyatro oyunları oyun, müzik, dram ile birleşik bir hale getirilmiştir.

Esasında müziksiz tiyatro olarak gösterdiğimiz komedi ve trajediler de müzikli hale getirilebilmektedir. Örneğin antik trajediler müzik, dans ve koro eşliğinde sahnelenmişlerdir.

 Müzikli tiyatrolar, sahneden canlandırılacak tiyatro metninin müzik ve dans eşliğinde iç konuşmalar – monolog veya karışlıklı konuşmalar, jest, mimik ve canlı tavırlarla sahneleme işi olarak karşımıza çıkar. Bu tip tiyatrolarda olay dizileri arasına danslar ve besteler de dâhil olur.

MÜZİKLİ TİYATRO TÜRLERİ

Opera: 

“Konusunu tarihten, mitolojiden, efsanelerden veya önemli çağdaş olaylardan alan”   bazı kısımları bestelenmiş, dans, müzik hatta koronun da dâhil olarak sahnelendiği yüksek zümreye hitap eden gösterişli müzikalli oyunlardır. Başka bir deyişle eski tragedyalarının dans ve beste ile desteklenmiş, halidir. Operalar konu, dekor, kostüm gibi her yönden yüksek kemsin zevkine hitap eden bestelenmiş bir oyun olmaktadır. Opera, Rönesans döneminde tragedyaların beste, orkestra ve dans grupları ile destelenerek yeniden uyarlanmış halidir.

Operalar, 16 yüzyıldan itibaren tragedyaların yeniden düzenlenmiş orkestralı ve danslı halidir.

Operanın birçok kesiti bestelenmiş şekildedir.  Operalarda orkestra, dans topluluğu ve koro da bulunabilir. Hemen her şey ve orkestra şefinin idaresine verilmiştir. Oyun konuşmalar, dans gösterileri ve müzik eşliğinde canlandırılır. Opera da ele alınan temalar çoğunlukla  elit kesimin zevkine uygun olmaktadır. Bu nedenle tıpkı tragedyalarda olduğu gibi yüce, hüzünlü, acıklı elit kesimin hoşuna gidebilecek seçkin duygular ve olaylar ele alınır. Olaylar acıklı ve hislidir.. Operalar gösterişli dekor ve kıyafetler içinde sunulur.

Operaların bazı türleri halkın da izleyebileceği basitliğe indirilmiş, bazı operalarda gülünç konulara da yer verilmiştir. 

 

Operaların Sahnede Sunumu

Opera, orkestra veya müzik topluluğu eşliğinde sunulacak şekilde bir metinden oluşuyorsa bu oyunun, yazılı metnine "libretto" adı verilir. Oyunun birçok bölümü dramda olduğu gibi konuşmalarla canlandırılır.  Oyun kahramanlarının   orkestra eşliğinde söylediği,  kendi içinde bütünlüğü olan uzun şarkılara arya denir. Opera da üç beş kişiden oluşan oyuncuların duygu, düşünce ve konuşmalarını yansıtan kesitlerine Düet, terzet, kuartet, kentet gibi adlar verilir. Oyuncuların   sözlerini konuşurmuş gibi ama şarkı şeklinde söyledikleri kesitlere ise resitatif denilmektedir.

Operadaki orkestra kora şefinin idaresindedir. Opera korosu aryalar, düetler vb arasına serpiştirilmiş konuyu açıklayıcı veya konuyu yorumlayan ortak görüşü anlatan müzikli sözler olmaktadır. Opera 

Oyuna uvertür denilen bir giriş ile başlayabilir. Bazı operalar bale gösterileri ile de desteklenir. Bazı operalar ard arda gelen, üvertür,  diyalog, monolog, arya, düet ve resitatifler ile sunulurken bazı operalar kesintisiz olarak ve hep müzik eşliğinde olabilir.

 

Operet

Dramların müzikal hale getirilmiş hali de denilebilir. Başka bir deyişle dram gibi hayatın hem acıklı hem de gülünç yanlarını birlikte ele alan müzikal hale getirilmiş, daha ziyade halka ve orta tabakanın zevkine hitap eden müzikal tiyatrodur. Operetler, hayatın acıklı, hüzünlü, neşeli, gülünç tüm yönlerini ele alan bir müzikal oyun türüdür. Opera gibi  konu, kostüm dekor ve kişileri yönünden seçkin olmasına önem vermez. Opera seçkinler için hazırlanmış bir müzikal ikenm operet sıradan insanlar için hazırlanmıştır. Opera ağırlıklı olarak müzik, dans, beste ve orkestraya dayalı iken operetlerde diyalog ve monologlara daha çok önem verilir. Operada gösteriş ve hüzünlü duygular öne çıkarken, operetler bunları amaçlamaz.

Operetler müziksiz kısımları müziklerden daha çok tiyatro eserleridir. Opera, elit kesime, operet halka hitap eder. Operetlerde yergi, hiciv, şarkı, müzik, dans, acıklı ve eğlenceli konular iç içedir. Konuşmalar genellikle bestesizdir.

Operet, genel olarak sadece seçkinleri hedef alan operaya tepki olarak doğmuş Fransa’da Bizet'nin “Carmen”, Jacques Offenbach’ın halk için yaptığı müzikal eserleri  Mozart’ın  “Saraydan Kız Kaçırma “ ve “ Sihirli Flüt “ adlı eserlerinden sonra operanın halk versiyonu şeklinde ortaya çıkmaya başlamıştır.

Bale:

Birçok yönüyle operaya benzeyen, fakat sahnedeki bütün hareketleri ahenkli ve zengin dans figürleri halinde gösterilen baştan sona besteli bir tiyatro çeşididir.

Revü: Operetin daha hafif fakat hiciv, alay, tenkit dolu çeşididir.

Skeç: Beş-altı dakikaya sığdırılan tablolar halinde kısa, musikili oyunlardır. Bir çeşidi de radyo skeçleridir.

 

İLGİLİ YAZILARIMIZ

• Tiyatronun Ortaya Çıkışı ve Gelişimi
• Tiyatronun Tarihi Tragedyalardan Dramlara Kadar
• Melodram Nedir
• Komedi Tarihçesi Özellikleri ve Türleri
• Bale Tiyatrosu Dansı ve Tarihçesi
• Tragedya Trajedi Nedir ve Özellikleri
• Dram (tiyatro) Nedir ve Özellikleri
• Tiyatro Nedir Eseri Oyunu ve Unsurları