Osmanzade Taib Divanı Diğer Eserleri

Resim alıntı: TDİA Osmanzâde Ahmed Tâib’in Ahmedü’l-âsâr adlı eserinin ilk iki sayfası (Süleymaniye Ktp., Âşir Efendi, nr. 421/1)

EDEBİ KİŞİLİĞİ VE DİVANI

Osmanzade Taib, hicivleri ve kasideleriyle tanınmış bir divan şairidir. Önceleri Hamdi mahlası ile yazan şair hicivleri yüzünden çok sıkıntılara düşmüş daha sonra hiciv yazmaktan pişman olup tövbe ederek, hiciv yazmayı bırakmıştır. Kaynaklara göre Taib mahlasını almasının nedeni de budur. Taib veya Tayyip tövbe eden anlamına gelmektedir. Şair bundan sonraki şiirlerini tövbe eden manasında Taib mahlası ile yazmağa başlamıştır. [1]

Osmanzade Taib , ayrıca tarih, ahlak ve hadis alanlarında eserler yazmış, tercümeler yapmıştır Başkalarına ait tanınmış eserleri yeniden yazıp, derli toplu bir hale getirmiştir. Nesirlerinde sade bir dil kullanan şair nazımda ise, yangın, pahalılık dolayısıyla halkın çektiği sıkıntıları dile getiren şiirler de yazmıştır.

Kaynaklara göre şairin bir divanı olduğu bellidir. Fakat divanı kaybolduğu için bugüne kadar elimize ulaşmamıştır. Şairin bazı şiirleri dağınık şekillerde devrin  şiir mecmualarında bulunmaktadır. [2] III. Ahmed'in fermanı ile Reis-i Şairan (Şairlerin Başı) unvanını almıştır. [3]  Nabi  'nin etkisinde kalan şair, orta düzeyli Divan şairlerinden sayılır.

Şairin mürettep bir divanının olduğu bilinmektedir. Fakat eserin mürettep bir nüshası henüz ele geçmemiştir.  Buna rağmen  şairin divanı hakkında kütüphanelerdeki farklı yazma nüshalar üzerine çalışmalar yapılmıştır. Bu farklı çalışmalarda kırk üç beyitlik bir miraciye, 59 beyitlik temmuziyye kasideleri, terkib-i bendler, 52 beyitlik hazaniyye kasidesi, tarihler, kıta ve rubailer bulunmaktadır (Sevgi 2004). [4]

Diğer Eserleri:

2) Münşeat: Özel mektuplarının bir araya getirilmesiyle meydana gelmiştir. Ariza, takrir, nevaziş-name, teşekkür-name, teselliyet-name ve niyaz-namelerin de bulunduğu 50 civarında mektuptan oluşmaktadır. Süslü ve sağlam nesrin örnekleri olan mektuplar 1124/1712’de toplanmış ve hazinedar ağasına sunulmuştur.

 3) Hadikat-ül-Müluk: Diğer ismi İcmal-i Tevarih-i al-i Osman olan eserde Osman Gaziden İkinci Mustafa Hana kadar olan padişahların hayatları anlatılmaktadır. Ariza, takrir, nevaziş-name, teşekkür-name, teselliyet-name ve niyaz-namelerin de bulunduğu 50 civarında mektuptan oluşmaktadır. Süslü ve sağlam nesrin örnekleri olan mektuplar 1124/1712’de toplanmış ve hazinedar ağasına sunulmuştur. [5]

4) Hadikat-ül-Vüzera: Eserde ilk Osmanlı vezirinden başlayarak Rami Mehmed Paşaya kadar 108 sadrazamın hayatı anlatılmaktadır. Şairin divanından sonraki en önemli eseri budur. Bu eser  Osmanlı vezirleri için yazılmış az sayıdadi kaynaklar içindedir.  Bu eser, eski harflerle basılmıştır.  Hadiketül-Vezüra, İstanbul: Cerîde-i Havâdis Matbaası, (Osmanlıca)

 5) Telhis-in-Nesayih, Sadrazam İbrahim Paşa’ya sunulan eser, Gelibolulu Âlî Mustafa Efendi’nin Câhız’ın Minhâcü’s-Sülûk’undan tercüme ettiği Mehâsinü’l-Âdâb’ın özetidir. Damad İbrahim Paşa’ya sunulmuştur. Padişahalar için gerekli olan davranışalar, şehzadeler ve vezirlere karşı muameleler, sır saklamaya dair hikmetler ve giyim kuşamla saray hizmetçilerine dair öğütler içerir. [6]

6) Ahlak-ı Ahmedi, Ahmed’e sunulan eser, Hüseyin Vâ'iz-i Kâşifî’nin Ahlâk-ı Muhsinî adlı eserinin tercümesidir. İbadet, ihlas, dua, şükür, sabır, tevekkül, haya ve iffete ait bazı kısımları çıkarılarak basılmıştır (İstanbul 1256). [7]

7) Hulasat-ül-Ahlak, , Sadrazam İbrahim Paşa’nın teşvikiyle kaleme alınan eser, Kınâlızâde Ali’nin Ahlâk-ı Alâî’sinin özeti mahiyetindedir. Eserde sanatkârane bir üslup kullanılmıştır (Yatman 1989: 14-15; Karahan 1993: 456). [8]

8) Ahmed-ül-asar fi Tercemeti Meşarık-ıl-Envar,: III. Ahmed’in emriyle kaleme alınan ve 1122/1710’da tamamlanan eser, Radıyüddîn es-Sâgânî’ninMeşârıkı’l-Envârı’n-Nebeviyye adlı 2246 hadisten oluşan eserinin tercümesidir. Tâ'ib, Ahlâk-ı Ahmedî adlı eserini Hüseyin Vâ’iz Kâşifî’nin Ahlâk-ı Muhsinî’sini çevirerek oluşturmuştur. Tâ'ib’in Hülâsatü’l-Ahlâk adlı eseri de Kınalızade Ali Çelebi’nin Ahlâk-ı Alâ’î’sinin bir özetidir. [9]

9) Simar-ül-Esmar: ( Zübdetü’l-Esmâr (ezhâr) fi’l-Hikâyât, Zübdetü’n-Nesâyih): Kınalızade’nin Hümâyûnnâme’sini Sımâru’l-Esmâr adıyla özetlemiştir. Kelile ve Dimne hikâyelerini içeren bu çeviri III. Ahmed’e sunulmuştur (Karahan 1993: 456; Yatman 1989: 15).

10) Hadis-i Erbain Şerhi,

11) . Telhîs-i Mehâsinü’l-Edeb: Sadrazam İbrahim Paşa’ya sunulan eser, Gelibolulu Âlî Mustafa Efendi’nin Câhız’ın Minhâcü’s-Sülûk’undan tercüme ettiği Mehâsinü’l-Âdâb’ın özetidir. Damad İbrahim Paşa’ya sunulmuştur. Padişahalar için gerekli olan davranışalar, şehzadeler ve vezirlere karşı muameleler, sır saklamaya dair hikmetler ve giyim kuşamla saray hizmetçilerine dair öğütler içerir.[10]

12) Sıhhat Abad.III. Ahmed'in hastalıktan kurtulması vesilesiyle 1120/1708 yılında kaleme alınan eser, kırk hadis şerhidir. Eserin dili nispeten sadedir. Hadisler önce mensur olarak açıklanmış sonra birer kıta ile nazma çekilmiştir (Karahan 1993: 455).

Osmanzade Taib Hayatı ve Şairliği

Osmanzade Ta'ib Divanı ve Diğer Eserleri

KAYNAKÇA 

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/osmanzade-taib-hayati-ve-sairligi/75581

[2] Büyül Larousse, ,  Osmanzade Ahmet Taip Maddesi, C17, Shf., 8950

[3] Mine Mengi (2008). "Osmanzâde Tâib". Eski Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları. ss. 235.

[4]  Sevgi, Ahmet (2004). “Reîs-i Şâirân Osman-zâde Tâib Divanı Üzerine”. Türk Edebiyatı. İstanbul: XXXII/369.

[5]  Doç. Dr. İbrahim Halil TUĞLUK, TÂ'İB, Osman-zâde Ahmed, https://edebimakale.blogspot.co.uk/2014/01

[6]  Doç. Dr. İbrahim Halil TUĞLUK, TÂ'İB, Osman-zâde Ahmed, https://edebimakale.blogspot.co.uk/2014/01

[7]  Doç. Dr. İbrahim Halil TUĞLUK, TÂ'İB, Osman-zâde Ahmed, https://edebimakale.blogspot.co.uk/2014/01

[8]  Karahan, Abdulkadir (1993). “Osmanzâde Tâib”. İslam Ansiklopedisi. C. 9. Ankara: MEB Yay. 453-456.

[9]  Doç. Dr. İbrahim Halil TUĞLUK, TÂ'İB, Osman-zâde Ahmed, https://edebimakale.blogspot.co.uk/2014/01

[10]  Doç. Dr. İbrahim Halil TUĞLUK, TÂ'İB, Osman-zâde Ahmed, https://edebimakale.blogspot.co.uk/2014/01