Reddü’l- ’acüz'ale's-sadr Nedir
Sözlükte acüz “sözün son tarafı” anlamındadır. Sadr ise “baş taraf- en başı” demek olduğundan reddü’l-acüz ale’s-sadr “sözün sonunun başta tekrar edilmesi” manasındadır.
Edebiyatta ise terim anlamı ile daha ziyade şiirde kullanılmıştır. Bir dizenin son sözcüğünün ikinci dizenin başlangıç sözcüğü olarak belirlenmesi Reddü’l- ’acüz'ale's-sadr olarak adlandırılırmıştır.
Bir mısranın sonundaki sözcüğün ikinci mısranın ilk sözcüğü olarak kullanılmasının altı çeşidi vardır. Aynı kelime hem sadr hem de acüz olabileceği gibi bu kelime cinaslı da olabilir.
Haşv ve acüzde tekrarlanan kelimeler için de durum aynıdır. [1] Haşv eski edebiyattaki terim anlamı ile: şiirde veya yazıda lüzumsuz sözcük bulunması, aynı manaya gelen sözcükleri bir cümlede veya dizede kullanılması, aynı fikrin değişik kelimelerle söylenmesi gibi anlamlara gelmektedir.
Gazelin matla dizelerinden birinin maktada tekrarına da reddü'l-acüz ale's-sadr denilebilir. Nitekim iştikak da bu sanatı oluşturabilir. İştikak kelimesi edebiyatta terim anlamı ile “aynı kökten türemiş olan kelimeleri bir mısrada veya beyitte kullanma “, “ bir kökten türemiş olan kelimelerin bir dize, beyit, cümle veya bir ibarede bir arada bulundurma sanatı olarak tarif edilir. [2] ( Bkz : İştikak Nedir İştikak Söz Sanatı)
Sana zâhid eğer derse şarâb-ı dilgüşâdan geç
Şarâb-ı dil-güşâdan geçme ey dil sen riyadan geç Bağdatlı Ruhi
Dâğ-ı nevdir kurs-ı mah üzre kelef zanneyleme
Eyledi hüsnün sipihri dâğ-ber bâlâ-yı dâğ Laedri
Murad ederse müsebbib bir âdemin kârınYedi teşebbüsünü cüt ü cû eder esbâbMüsebbib ve esbab kelimeleri Arapçada aynı kökten gelmiş olan kelimlerdir.Elemin Kays'a kıyas etme dil-i mahzununYok idi aklı ne derdi var idi Mecnun'unbeytinin ilk dizesinde "Kays" ve "kıyas" kelimeleri aynî köktendir.
Vezin veya kafiye gereği ve aynı fikri değişik sözlerle yinelemek şeklinde haşve örnek verecek olursak:
Var mı hele söylenmedik söz
Kalmış mı meğer denilmedik söz Şeyh Galip
KAYNAKÇA
[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/hasv-doldurma-soz/90391
[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/istikak-nedir-istikak-soz-sanati/122136