Rû Nedir Çehre Yüz

Rû Nedir Çehre Yüz

Osmanlıca yazılışı: rû [y] : [ی] رو

Rû veya ( rûy ) sözcğ Farsça kökenlidir. Osmanlıca ve Türkçeye de Farsçadan girmiştir. Sözcüklerdeki anlamları Yüz, çehre, cihet sebep anlamlarına gelir. Farsçadaki dîdâr sözcüğü ile de eş anlamlıdır. Ancak didar sözcüğü daha ziyade sevgilinin güzel yüzü manasını kapsamaktadır.

Rû sözcüğü ile pek çok tamlama ve terkip yapılır. Terkip kurulurken de Rû ‘dan sonra – y-, yi sesleri türer.

rû-yi derya: denizin yüzü.

rû-yi hûb: güzel yüz.

rû-yi lâle-reng: kırmızı, sıhhatli yüz, lâle renkli,

rû-yi nigâr: sevgilinin yüzü; pembe taneli bir cins üzüm; bir çeşit zambak.

rû-yi zemîn: Yeryüzü, Dünya.

rû-yi zerd: sarı, solgun yüz.

rû-yi zerd-i sefalet: sefaletin sarı yüzü.

rû-yi zişt: çirkin yüz.

hod-ru: Kendiliğinden olan

gül-rû : gül yüzlü

peri- ru: peri yüzlü,

meh - rû: Ay yüzlü olan

varak-ı rûy-ı tâze: Taze yaprakların yüzü

rû-yi ırak : Türk müziğinde bir mürekkep makamıdır..

rû-yi aşîrân: Türk müziğinin en az beş, altı asırlık mürekkep makamı olup zamanımıza kalmış numunesi yoktur.

rû-yi hicaz: müz. Türk müziğinin yeni mürekkep makamlarından biri.

R’u sözcüğü gerek sevgilinin yüzü, gerekse diğer nesnelerin yüzü, çehresi; gerekse sözlüklerdeki manaları, kurulan terkip ve tamlamaları ile manalarında eski edebiyatta ve şiirde oldukça sık geçmektedir.

Bâgda dîdeme sanmañ gül-i hod-rû görinür

Kanda baksam o gül-i `ârız-ı hoş-bû görinür   AHMET NÂMÎ (17. Yy)

Dolâb-ı gülşeni rû sanma bir karâra döner

Döner o gül varak-ı rûy-ı tâze hâra döner SA’İD-GİRAY-1

Éşitdüm bir cefâ-kâra o meh-rû mübtelâ olmış

Bi-hamdi ’llâh benüm gibi o dahı mübtelâ olmış  Ahi Benli Hasan

Hoy-kerde-rû iderse o gül-berg-i ter zuhûr

Gözden be-cây-i eşk ider âb-i güher zuhur    ARPAEMÎNİ-ZÂDE MUSTAFA SÂMÎ

Kim nazar etdi hemân ey büt-i gül-rû sana

Âşık-ı zâr oldu çün bülbül-i hoş-gû sana     Meşhuri d. Selânik

Ol perî-rû âşıka râm olsa da mâni‘ değil

Gündüzün olmazsa ahşam olsa da mâni' değil    Nedim