Kırlangıçlar Öyküsü Konusu Metni Yorumlar Sabahattin Ali

16.01.2020

Kırlangıçlar adlı öykü ünlü romancı ve öykücümüz, sosyal gerçekçi yazar Sabahattin Ali’nin ilk kez 1933 yılında yazdığı ve ilk kez 1935 yılında Varlık Dergisinde yayınlanan bir öyküsü olmaktadır. Kırlangıçlar adlı öyküsü ve ilk hikâye kitabı olan (Varlık, s. 40, 01.03.1935) Değirmen adlı kitabındaki öykülerinden birisi olarak 1936 yılında kitap içinde de yayımlanmıştır.

Kırlangıçlar adlı öyküsü Sabahattin Ali ‘nin diğer hikayelerinden farklı bir konu teknik özellik taşır. Sabahattin Ali bu öyküsünde siyasi ve soyal bir amaç gütmemiş alegorik bir yaklşaımla bir aşk öyküsünü işlemiştir. Fabl tekniğine dayalı teşhis ve intaklarla kurgulan öykü birisi dişi diğeri erkek iki kırlangıçın sonuçlanmamış mutlu sona erememiş ayrılık ile bitmiş fablımsı bir öyküsü olmaktadır. Bu nedenle kırlangıçlar adlı öyküsü Candarma Bekir, Bir Şaka , Bir Cinayetin Sebebi, Bir Firar , Katil Osman, Kafakağıdı , Çaydanlık gibi konusunu hapishanelerden alan veya mahpusların dramlarını anlatan öykülerine benzemez. Çilli , Çirkince, Dekolman “Cankurtaran” ve “ Böbrek “ hikayelerinde olduğu gibi de gerçek yuaşamından yahutta doktorların açgözlü oluşlarına değinmemiştir. Isıtmak İçin, Kazlar , Kamyon , Hanende Melek adlı öykülerinde de olduğu gibi gelir adaletsizliği, eşitsizlik, yoksulluk konuları üzerinde bozuk düzen eleştirisi de yapmamış, yazar bu öyküsünde sadece bir aşk konusunu işlemiştir.

Kırlangıçlar adlı öykü, bir birleri ile çok iyi anlaşan, ikisi de çoğunluk gibi yaşamayan, kırlangıç oldukları halde kırlangıçlardan farklı düşünen birisi erkek diğeri kadın iki kırlangıcın dünya görüşlerini hayata bakışlarını ve aşklarını anlatan bir öyküdür. Ortak zevklere ve bakış açılarına sahip olan bu iki kırlangıç iki yakın dost olmuşlar birbirlerini çok sevmişler ama düşünceleri ve hayat anlayışlarından ötürü diğerleri gibi ortak bir yuva ve yaşam kurma konusunu bir birlerine teklif edememişlerdir. Her iki kırlangıcın en büyük korkusu da bir gün bir birlerinden ayrılmaktır.

Nihayetinde diğerleri gibi yaşama kafa tutan özgür ruhlu bu kırlangıçların korktukları başlarına gelir ve ayrılırlar. Öyküdeki kırlangıçlar birisi kadın diğeri erkek iki insanı sembolize etmektedir. Öykünün sonu ise özel bir mesaj ile bitmektedir. Sanki anlatıcı bu sözler ile sevdiği ve ayrıldığı bir kadına parentezi içinde bir mesaj göndermiştir. Öykü, içinde gizli bir mesajı olan şu cümle ile biter.

“Ve ikisi de, böyle bir yaz geçirmemiş olan diğer kırlangıçlara tepeden baktılar . “ ( Çünkü azlıkta kalanlar çok olanlara nedense tepeden bakarlar.

Kırlangıçlar-Sabahattin Ali

Şehrin kıyısında, ufacık bir derenin kenarında, dalları suya sarkan ihtiyar bir söğüt ağacı vardır. İlkbaharın başlangıçlarında bu söğüdün dallarına bir dişi kırlangıç gelip kondu; derenin bir başından bir başına yıldırım gibi uçan, beyaz göğüslerini suya dokundurarak şeffaf kanatlı küçük böcekleri yakalayan diğer kırlangıçlara bakmaya başladı. Başını hafif hafif sallıyordu. Derin düşüncelere daldığı belliydi.

Söğüdün dalları hışırdadı. Bir erkek kırlangıç geldi, dişinin karşısındaki dala kondu.

Kırlangıçlar arasında pek teklif yoktur. Uzun uzadıya takdim filan edilmeden konuşmaya başladılar ve pek az sonra da ahbap oldular.

Evvela havadan, sudan bahsedildi. (İki kişi birbirlerini yeni tanıdıkları zaman havadan sudan bahsetmek adettir.) Fakat biraz sonra erkek bir iki dal ileri geldi, dişi daha az çekingen bir hal aldı.

Muhabbeti kaynattılar.

-Olur ya!- demeyin, iki kırlangıcın ilkbaharda, herkes dört tarafa koşup çalışırken bir söğüt dalında oturup yarenlik etmeleri gündelik işlerden değildir.

Bizim kırlangıçların ikisi de antika mahlûklardı, yani öteki kırlangıçlara benzemiyorlardı. (Başkalarına benzemeyenlere antika derler.) Evvela dişi kırlangıç lafı derin tarafından açtı:

-Siz hiç çalışmıyorsunuz?

Başka bir kırlangıç olsaydı hemen: -Ya siz neden burada oturuyorsunuz?- diye ikinci bir sorguya kalkışırdı. Fakat bizimki derin derin içini çekti ve sustu.

Ve dişi onun söylediği şeyleri anlıyormuş gibi başını salladı ve gözlerini aşağıda şıpırtıyla akan suya dikti.

Bir müddet daha sustular. Erkek birdenbire gözlerini dişiye dikerek söze başladı:

-Bakınız şunlara… Ve aşağıda birbirini çaprazlayarak uçan ve dokuma tezgâhının mekiklerine benzeyen kırlangıçları gösterdi. “Bakınız şunlara… “ Sabah akşam demeden, yaz kış demeden çalışıyorlar. Ben bunlara çok kere sordum: Neden böyle durmadan uğraşıyorsunuz, dedim, cevap vermediler. Omuzlarını silkip yanımdan uzaklaştılar.

Dişi:

-Birbirimize sen diye hitap etsek nasıl olur?- dedi. Erkek okkalı sözlerine cevap olmayan bu lafı beklememekle beraber, bu tekliften hoşlandı ve tekrar başladı:

-Adeta utanıyorum…- dedi, -Bütün kuşları sıraya dizseler biz herhalde sonuncu gelmeyiz. Kılığımız, kıyafetimiz düzgündür. Aklımız, şu sabahtan akşama kadar avaz avaz bağıran bülbülden herhalde üstündür. Kanadımızı bir vursak en hızlı güvercinden daha çok yol alırız. Hâlbuki bütün kuşların en zavallısı bizmişiz gibi hiç durmadan didiniyoruz. Şu budala serçe bile üç günlük ömrünü keyifle geçiriyor da, biz, arasından uçtuğumuz ağaçları bile fark etmiyoruz.

Biraz durdu, dişiye doğru yandan bir göz attı:

-Yarın öldüğümüz zaman birisi bize sorsa: ‘Dünyada neler gördünüz?’ dese herhalde verecek cevap bulamayız. Koşmaktan görmeye vaktimiz olmuyor ki…-

Dişi, gözlerinin içi buğulanarak

-Ah. Dedi. Tıpkı benim gibi düşünüyorsun

Erkek cevap verdi:

-Zaten seni burada tek başına görünce benim gibi düşündüğünü anlamıştım. Doğru değil mi ama? Şu dünyayı adamakıllı görmeden, dünyanın ne olduğunu adamakıllı anlamadan buradan gidecek olduktan sonra ne diye buraya geldik sanki? Yaşadığımızın farkına varmayacak olduktan sonra ne diye yaşıyoruz?

Dişi tasdik eder gibi başını salladı:

-Etrafımıza göz gezdirince- dedi, -ben de senin gibi, dört tarafa koşan kırlangıçlardan başka bir şey görmüyorum. Ben de bunlardan mıyım, diyorum, sonra da bunlardan değilim galiba, diyorum. Onlar da beni pek istemiyorlar. Ne yapayım, burada oturup etrafa bakıyorum. Siz de, şey, sen de gelmesen böyle yapayalnız bu yazı geçirecektim.-

Akşama doğru lafları daha derinleştirdiler… Sonra ayrıldılar. Ve her gün buluşmaya başladılar.

Aman yarabbi, neler konuşmuyorlardı!.. Eğer kırlangıçlarda kitap yazmak adet olsaydı, bunların yazacakları kitaplar muhakkak ki üniversitelerde okutulurdu.

Gitgide birbirlerine daha çok alıştılar. Çok kere dişi daha evvel gelir, gözlerini suya dikerek erkeği beklerdi.

Bir gün çiçeklerden, bir gün yıldızlardan, bir gün öteki kırlangıçlardan bahsederlerdi. Hep düşünceleri birbirine uygundu.

Yalnız her ikisinin de içinde gizliden gizliye büyüyen bir korku vardı: Bir gün gelip ayrılmak korkusu.

Hiçbirisi bu korkusunu ötekine söylemeye cesaret edemiyordu. Kim bilir, belki öbürünün yanlış anlayacağından çekiniyordu. (Çünkü içten duyulan şeyler hep yanlış anlaşılır.

İçlerinde bu ayrılık korkusu büyüdükçe bunu münasip bir şekilde diğerine söylemek için düşünmeye başladılar

Mesela:

-“Hiç ayrılmayalım, olmaz mı?” demek vardı, fakat bu pek geniş manalı ve müphemdi. Nasıl ayrılmayalım?

-Bir yuva kuralım! deseler, bu da pek bayağı kaçacaktı. Hem o zaman başka kırlangıçlara benzeyeceklerini sanıyorlardı.

Dünyanın geçiciliğinden, gökyüzünün sonsuzluğundan, sulardan ve diğer kuşların yaşayışlarından bahsederlerken, gözleri birbirine hasretle bakar ve: -Birbirimizden nasıl ayrılacağız? demek isterlerdi.

Tesadüfün pek merhametli olmadığını ve birbirine böyle yakın olanları bir ikinci defa karşı karşıya getirmediğini biliyorlardı. Fakat konuştukları dil, diğer kırlangıçların diliydi ve bu dilde, söylemek istedikleri şeyleri söylemekten utanıyorlardı. Bu dil, onların içindeki şeylere uygun değildi.

Yavaş yavaş gözlerine ve bakışlarına bir gamlılık çöktü. Dostluktan filan bahsederken, sesleri titriyor gibiydi yahut onlar böyle zannediyorlardı. Fakat böyle zamanlarda hemen birinden biri, bir kahkaha atar ve işi alaya bozardı: İçi burkulduğu halde… Nihayet günün birinde ikisi de bunun böyle sürüp gidemeyeceğini anladılar. İkisi de birbirlerine açılmaya karar verdiler.

Sabahleyin karşı karşıya gelince dişi söylemek istediği şeyleri gözleriyle anlatmak istedi. Tam bu sırada, üzerinde oturdukları söğütten sarı bir yaprak koptu, iki tarafa sallanarak aralarından geçti ve dişinin en manalı baktığı zamanda gözlerinin önünü kapattı.

Erkek bu bakışı göremedi.

Fakat her ikisi de sarı yaprağı gördüler

Erkek ağzını açtı:

-Senden hiç ayrılmak istemiyorum… Demek üzereydi ki, buvvv diye soğuk bir rüzgâr esti…

Dişi, erkeğin sözlerini işitemedi.

Fakat her ikisi soğuk rüzgârın sesini duydular.

Birbirlerinin gözlerine baktılar; artık yuva kurmak zamanının geçtiğini, sonbaharın geldiğini, ayrılacaklarını anladılar.

İkisi de içini çekti.

Tepelerinden birçok kırlangıçlar geçti: Sıcak yerlere dönüyorlardı.

Ayrıldılar… Ve bir daha birbirlerini görmediler.

Fakat ikisi de küçük derenin kenarındaki söğüdü ve orada geçirdikleri güzel ilkbaharı ve yazı unutmadılar.

Ve ikisi de, böyle bir yaz geçirmemiş olan diğer kırlangıçlara tepeden baktılar… (Çünkü azlıkta kalanlar çok olanlara nedense tepeden bakarlar.)