Sahnenin Dışındakiler Hakkında ve Özeti Ahmet Hamdi Tanpınar

ROMAN VE ESER HAKKINDA

Sahnenin Dışındakiler Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste ve Huzur’la beraber  oluşturduğu  nehir roman serisinden biridir.  Yazarın bu üç romanı da Milli mücadele yıllarında geçer.

Sahne’nin Dışındakiler adlı romanı  ilk kez  1950 yılında Yeni İstanbul gazetesinde[1], tefrika edildikten sonra ve yazarın ölümünden on bir yıl sonra 1973 yılında basılmıştır. Roman sahnenin dışında kalan İstanbul’dakiler ile  Anadolu’da süren Kurtuluş Savaşı  yıllarını anlatmaktadır.  Sahne’nin dışında kalan İstanbul’daki aydınların  ve işgal altında  yaşayan halkın, değişik kesimlerdeki insanların  farklılaşan hayatları ve   mücadeleye dâhil olanların durumu gözler önüne serilmektedir.

Bu eserinde Tanpınar, Millî Mücadele dönemi İstanbul’unu yaşanan olayları, siyasi meseleleri etraflıca ortaya koymayı amaçlamıştır.  Eserin  adı olan Sahnenin dışı İstanbul; sahnenin içi ise Kurtuluş Savaşının cereyan ettiği Anadolu ve  kuva-yı milliyeciler olmaktadır.

Eser MEB tarafından Yüz Temel Eser Listesine dâhil edilmiş  okurlara tavsiye edilmiştir.

ESERDEN İNCİLER

“ Kendilerinden kudretlerinin üstünde şeyler isteyenler, kendilerini olduğu gibi kabul etmeyenlerdir.”

“Bütün hayat üstüme yığılmış gibiydi. Hayat, insanındı. Fakat insan, Ya Rabbim insan ne kadar zayıftı. Kime dokunmak istesem, kuru bir dal gibi elimde kalıyordu.”

“Birkaç defa kendime, acaba sarhoş muyum, sualini sormuştum. Hayır değildim, zaten çok az içmiştim. Sadece tiksiniyordum.
İnsandan tiksiniyordum, tabiattan tiksiniyordum, eşyadan tiksiniyordum. Dışarıda lapa lapa yağmaya başlayan kardan tiksiniyordum. Varlığın türlü yüzlerinden tiksiniyordum.”

Kahramanlar:

• Cemal: Eserin başkahramanıdır. Üniversite öğrencisi olan bu gencin gözüyle İstanbul’un işgal yılları anlatılmaktadır Cemal, eserin diğer önemli kahramanı Sabiha’yı sevmekte­dir.

• Sabiha: Sabiha, modernleşmekte olan Türk kadınını simgeler. Eserde kadın hakları konusundaki mücadelesiyle dikkat çeker. Tiyatro ile ilgilenmektedir. Romanın sonunda sahneye çıkan ilk Türk kadını olur.

• İhsan: Avrupa’da eğitim görmüş, kültürlü ve çevresinde etkin bir insandır. Tarih öğretmenliği yapar. Asıl etkin rolü. İstanbul’da Millî Mücadeleyi planlayanlardan olmasıdır.

• Süleyman Bey: Sabiha’nın babasıdır. Arzu ve istekleri uğruna bütün servetini ve yakınlarını feda etmiş, Rusların İstanbul’a açtığı eğlence merkezlerine dadanmış bir kahra­mandır.

• Diğer Kahramanlar: Nasır Paşa, Kudret Bey, Muhlis Bey, Muhtar, Tevfik Bey…

Cemal,1920 Eylülünde.  6 yıllık bir aradan sonra üniversite eği­timi için  İstanbul’a gelir. Akrabası Behçet Bey’in evi­ne gidecektir.  Fakat işgal edilmiş İstanbul’un  halini görünce ümitsizliğe kapılır. İşgal altında olan şehrin her ye­rinde, İngiliz, Fransız ve İtalyan askerleri vardır Cemal çocukluğunda yaşadığı mahalleye de gidip,  eski semtinin halini görünce daha derin bir üzüntüye kapılmıştır. Birçok tarihî yapı yıkılmıştır. Mahal­lesini çok merak ettiği için oradaki evlerini görmeye karar verir. Elagöz Mehmet Efendi Mahallesi’ne geldiğinde, çocukluk yıllarına dönerek bu mahallede tanıdığı insanları ve yaşadığı olayları anımsar.

Altı yıl öncesinde Vefa Lisesi’nde okumakta, komşularının kızı  Sabiha’yı içten içe sevmektedir. Sabiha’nın yanı sıra  başta İhsan olmak üzere, Süleyman Bey, Kudret Bey ve Muhlis Bey gibi pek çok insanı hatırlar. Sabiha’nın babası, karısına ait tüm mirası, zevki ve eğlence ile  tüketmiş, ailenin hayatını mahvetmiştir

İhsan’la olan ilişkilerinin de detaylarını hatırlar.  O yıllarda Avrupa’dan yeni dönmüş olan İhsan’la, edebiyat, sanat ve tarihle ilgili sohbetler etmişler, İhsan, bir süre sonra onların derslerine de girmeye başlamıştır.   O yılarda Türkçülük akımı modadır.  Osmanlı Devletinin  durumu, ülkenin geleceği gibi konularda, kültürü ve  bilgisi sebebiyle İhsan’a hayrandır.

Bir süre sonra, mahallenin sa­kinlerinden Kudret Bey’in İtalya’daki konsolosluk görevine devlet son vermiş   Kudret Bey de, mahalleye dönmüştür. Kudret Bey, Sabiha ve Cemal’in ha­yatında etkin bir rol oynamaya başlar.

Sabiha, bu günlerde  İhsan’ın yönlendirmeleri yüzünden  batılı kadınlar gibi özgür olmak istemekte, Cemal ise, İhsan’la Sabiha arasındaki yakınlıktan ra­hatsız olmaya başladığından Kudret Bey’e yakınlık duymaya başlamıştır. Kudret Bey, mutsuz bir evlilik yaşamış modern bir kadınla evlenmek istemektedir.  Kudret Bey, Sakine Hanım aracılığı ile bir kadınla tanışır ama hüsrana uğrar.  Bu günlerde, Sabiha ise ye­ni tanıştığı Matmazel Coroline’in kadın haklan ile ilgili fikirle­rinden etkilenmeye başlamıştır. Sabiha aktörlük ve tiyatro ile ilgilenmeye başlar. Sabiha’nın babası Süleyman, kızı Sabiha’yı bu yüzden so­kak ortasında döverek,  Sabiha’ nın aklından bu  fikirleri atmasını istemiştir. O esnada, Ce­mal’in babasının tayini Anadolu’ya çıkar. Cemal, Sabiha’dan ayrılmak zorunda kalmıştır.

Cemal, bugünleri hatırladıktan sonra Sabiha’yı aramaya başlar.  Sabiha’yı altı yıldır, görmemiştir. Sabiha’dan haber alacağını umarak İhsan’ın evine gider.  İhsan çok değişmiştir. İhsan’ın evinde Muhsin Bey ve birkaç kişi vardır. Bu ortamlarda İ ittihat ve Terakki  yanlıları ile padişah taraftarları arasındaki  tartışmanın içine girmiştir.

Cemal böylece İhsan ve Muhlis Beylerin içinde bulunduğu ittihat ve terakki örgütüne   katılır.  Bu örgüt bilgi taşımak,  insan kaçırıp Anadolu’ya sevk etmek gibi pek çok faaliyette bulunmaktadır.  Cemal’e düşen  görev ise Damat Nasır Paşa’nın hatıratını yazdırmak ve bunu İhsan’a teslim etmektir.  Cemal onun hatıralarını yazacaktır. Bu hatıraları yazdığında devleti sömürenler, düşmanla iş bir­liği yapanlar büyük darbe alacaktır.

Herkesin savaş nedeniyle  ger­gindir. Şehrin manzarası değişmiş, Savaşın yenilgi ile sonuçlan­ması üzerine pek çok kavim İstanbul’a doluşmuştur

Bu görev için Nasır Paşa’nın evini ziyarete  başlar.  O evde pek çok insanla tanışır.  Nasır Paşa’nın evinde, İstanbul’unun iç yüzünü görmektedir. Cemal ise aslında, Muhtar diye harp zengini biri ile evlendiğini duyduğu Sabiha’yı  aramaktadır.  Paşanın evinde karşılaştığı Sakine Hanım ve Tevfik Beyden, Sabiha’ya dair bilgiler toplar.  Sabiha’nın annesi ölmüştür ve babası Süleyman Bey kendini içkiye ve eğlenceye vurmuştur.  Damadı Muhtar da Süleyman Beyi mümkün olduğunca sömürmektedir. Sabiha, Muhtar isimli acayip bir adamla evlenmiştir. Muhtar, kirli işlerle uğraşan, ahlaksız bir insandır.

Sabiha’nın mutsuz  olduğunu öğrenen  Cemal, gerekirse yardım edebilmek için Sabiha’yı aramasına rağmen Sabiha’yı bulamaz.  Sabiha’ya ulaşamadıkça ve İstanbul’da ciddi bir eylem yapamadıkça umutlarını yitirmeye başlar. Bu arada Muhtar ile  Süleyman Bey Sabiha yüzünden gerginlikler yaşamaya başlamıştır.

Bu arada  Nasır Pa­şa ile  ilişkileri devam etmektedir. Fakat yazılanlar bazı kesimleri rahatsız etmektedir. Nasır Paşanın morali çok bozuk­tur. Cemal’le beraber geçmişine ait tüm belge ve fotoğrafları yakar.

Cemal bir gün bir gün Sabiha’ya yolda rastlar.  Sabiha, Cemal’in İstanbul’a geldiğini önceden öğrenmiş, fakat Muhtar’dan korktuğu için gelememiştir. Bir akşam, Cemal pansiyonda iken Sabiha gelir. Korku içindedir. Muhtar’ın kendisinin peşinde olduğunu söyler. Sabiha’nın içkiye alışmış olduğunu ve çok değiştiğini fark eder. Sabiha, ağlamaya başlar. Hayat onu çok yıpratmıştır. Sabiha ertesi gün Cemal daha uyanmadan ona bir not bırakarak gitmiştir.

Bir sabah, Cemal, kapısında bir zarf görür. Üzerinde Sabiha’nın resmi vardır. Altında ‘Sah­neye çıkacak ilk Türk kadını’ yazılıdır. Cemal, , Muhlis Bey’in yanına gider. Orada, daha kötü bir haber alır. Nasır Paşa öldürülmüştür. Şüpheli olarak da İhsan tutuklanmıştır. Cinayeti kimin işlediği muallâkta kalsa da İhsan’ın  büyük idealleri boşa çıkmıştır. ‘Sahnenin Dışı’ dakiler de  Anadolu gibi oldukça  zor durumdadır.

 Ahmet Hamdi Tanpınar Hakkındaki Yazılarımız

Ahmet Hamdi Tanpınar Hayatı ve Edebi Kişiliği

Saatleri Ayarlama Enstitüsü Özeti Ahmet Hamdi Tanpınar

BEŞ ŞEHİR ÖZETİ AHMET HAMDİ TANPINAR,

Sahnenin Dışındakiler Hakkında ve Özeti Ahmet Hamdi Tanpınar

Beş Şehir Hakkında Bilgiler Ahmet Hamdi Tanpınar

Mahur Beste Hakkında Konu Özet Analiz Ahmet Hamdi Tanpınar

Ahmet Hamdi Tanpınar Tüm Şiirleri için tıklayın

https://edebiyatvesanatakademisi.com/category/ahmet-hamdi-tanpinar-siirleri/402

 KAYNAKÇA

[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Sahnenin_D%C4%B1%C5%9F%C4%B1ndakiler