SANA ŞEHRİ YEMEN VE SANA ÂLİMLERİ

 İslam tarihi ve İslam medeniyeti coğrafyasında San’a ve San’an isimli biri şehir diğer köy olan iki meşhur yer vardır. Bunlardan birincisi İslam tarihinde ve edebiyatında  Âd kavmi ve bu kavmin hükümdarı Şeddâd ve Şeddad’ın  San’a ve Hadramud arasında cenneti taklit ederek yaptırdığı  İREM BAĞI ile alakalı olarak bildiğimiz San’â ‘dır. Sana bu günde Yemen’in en önemli yerlerinden birisidir. ( bkz ŞEDDÂD İLAHLIK İDDIASI AD KAVMI İREM VE ŞAM

Yemen Ad Kavmi ve Sana

Günümüzde de Yemen’in başkenti olmaya devam eden San’a şehri ilahlık iddiasında bulunan Şeddad adlı hükümdarı, Arabistan yarımadasında Mekke’den de önemli bir şehir olma mücadelesi, Ebrehe ve Fil vakası ile de karşımıza çıkmaktadır. ( bkz FIL VAKASI FÎL SÛRESI EBABIL KUŞLARI EBREHE ) Ad kavmi, söylencelere göre Nuh Aleyhisselam’ın oğullarından Sam'ın torunlarından Ad'ın neslinden gelmiştir.  Hud peygamber bu kavmi hidayete erdirmek üzere yollanmış ancak bu sapkın kavim doğru yola dönmemiş isyanları yüzünden kuvvetli bir rüzgârla helak  edilmiştir. Ad kavmi, İslam edebiyatında yüksek binaları, İrem Bağları, zenginlikleri ile kibre kapılan, Hud Peygambere asi, yüksek yerlere anıtlar inşa eden,  Şeddad’ın adı ile anılan büyük Şeddâdî binaları, [1]Samed, Samud, Sada ve Heba [2]adlı putlara tapan bir kavim olarak tanıtılır.

Ad kavmi ve Sana, eski tarihlerde sulama maksatlı yapılan ve yıkıldığı için insanları sular altında bırakan büyük barajı ile de anılır.

SANA ÂLİMLERİ

San’a şehri İslam tarihinde Şeyh-i San’an veya Şeyh-i San’ani olarak da bilinen meşhur şeyhi ile de eski literatürde geçer. Fakat Yemen’deki Sana şehri dışında günümüzde Suriye’nin İslam tarihinde ise Emevilerin başkenti olan Şam’ın yakınlarında da âlimleri ile meşhur San’an köyü vardır. Divan şairleri ve yazarları Yemen’deki Sana şehri ile Şam yakınlarındaki San’an köyünü aynı yer olarak anlamışlar ve zikretmişlerdir. Şam yakınlarındaki San’an köyü yetişen âlimleri ile meşhur bir köydür.

Şeyh Sanan olarak tanınan bir alim Hıristiyan kızına aşık olarak onun isteği ile şarap içen ve dervişlerinin bu hareketini tasvip etmemesi üzerine tarikatını dağıtan Abdülkadir Geylani’nin de şeyhi olan bir alim olarak meşhur olmuştur.  ( bkz Şeyh San’an ve kıssası )

Yemen’in Başkenti Sana

Yemen’deki Sana şehri,  günümüzde 2 milyondan fazla nüfusu ile Arabistan yarımadasındaki en kalabalık ve en önemli şehir merkezlerinden biridir. Ghumdan adlı eski bir kale etrafında şekillenen bu şehir Hz Ali zamanında fethedilerek Müslümanların eline geçmiş daha sonra da aralıklarla Zeydi İmamlarının hükümran olduğu bir şehir olmuştur. 1516 ‘da ise Yavuz Zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Günümüzde ise bağımsız bir devlettir.

Divan şairleri Sana ve Yemen’den daha ziyade, İrem bağı, Şeddad, Hud Peygamber, Ad kavmi , Ebrehe ve Fil vakası münasebetleri ile söz ederler

• Nitekim Bağ-ı İrem mühr-i Süleyman gibi hem
• Ruy-ı hubun pür-bahadır, la'l-i nabın bi-baha         Nâdiri
• Gördüm düşümde kûyuñı bâg-ı İrem gibi
• Cennet nasîb ola varup aña girem gibi        Ravzi ( Edincik- 16. Yy )

Cemâlini gören ey ravzanın gülistânıİrem sarâyını yâ sahn-ı gülsitânı n’ider” (Nesîmî).

• Bâde-nûşân gibi toğru yolumuzdan sapmazız
• Bünye-i şer'ine nisbetle binâ-yı Şeddâd   Nabi

KAYNAKÇA 

• [1] ŞEDDÂD İLAHLIK İDDIASI AD KAVMI İREM VE ŞAM, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=56357
• [2] İREM BAĞI NEDIR ŞIIRDE BAĞ-I İREM, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=56357