Sebâ-ı Seyyale Nedir

 

 

Sebâ ve Seyyale Nedir ve Kökenleri

 

Osmanlıca yazılışı: seb’a :  سبعه

Osmanlıca yazılışı: seyyale – seyyâle :   سياله

 

Seb’â ve Seyyâlenin Kökenleri Sözlük Anlamları

 

Seb’a   سبعه  Arapça kökenlidir ve yedi rakamı anlamına gelir.

 

Sayyâl veya seyyâl  سيّال   Arapça kökenlidir ve Arapçada "çok akıcı" manasına gelen sözcükler türeten “ syl” kökünden türemiştir. Bu nedenle seyl, sel, seyyâl, sâyil( akan), seyir, seyrân sözcükleri ile aynı kökten gelmektedir.  

 

Seyyale – seyyâle  سياله ise akan, akıntı, akıp giden, akıcı sıvı anlamlarındadır. Şu halde

sebâ- yı seyyâle, yedi akan, yedi akıntı, yedi sel gibi anlamalara gelmiş olur.

 

 

Sebâ-ı Seyyale Nedir

 

Divan şairlerine göre yedi akıntından kasıt ise yedi kadeh veya yedi kadeh dolusu şaraptır. Esasında sebâ-yı seyyalenin anlamca tam karşılığı ateş-i seyyale olmaktadır.  ( bkz ATEŞ-I SIRKE -ATEŞ-I SEYYALE - ATEŞ-I TER - NEDIR )

 

Divan şairleri sebâ- yı seyyâle tamlamasını seb’a seyyâre  ye karşılık bir anlam oyunu kurabilmek için uydurmuşlardır.  Seb’a –ı seyyale anlam olarak ateş-i seyyale kavramının eş anlamlısı olmaktadır. Ateş-i seyyale ise:   kırmızı şarap, akıcı ateş, ateş suyu, kaynar su, dahası kaynatan su  anlamlarındadır. Ancak Tahir ‘ül Mevlevi’ye göre( Tahir Olgun)  “ateş-i seyyale mutlak olarak şaraptır. Seba-ı seyyale ise yedinci kadeh” [1]anlamına gelmektedir. Her anlamında da şarabın kastedildiği malumdur.

 

Divan şairlerine göre şarap, insanı ısıtan, üşümekten men eden, neşelendiren, neşe ve enerji veren bir sıvı olduğu için ateşe benzetilmiştir. Üstelik şarap gam ve kederi yok eden bir içkidir. Bu nedenle feleğin verdiği zulümden de o kurtarır.

 

Seb’â yı seyyale sun sâki kanın bir keşfine

Zahid-i murtaz erişmez çekse bin yıl yıl erbain Ahmet Paşa

 

Ey saki bana yedinci kadehi getir ki o zahid bin yıl boyunca kırk günlük çileye girse yedinci kadehin verdiği zevke erişemez.

 

Saki bu sene bastı şita hârik-i âde
Meclise gerek ateş-i seyyale ziyade    ( Vasıf)

 

Ey saki, bu yıl kış erken bastırdı ve soğuk olacağa benzer, O yüzden meclise her zamankinden daha çok şarap lazımdır.

 

Yandır yine o şule-i seyyâleyi sâki

Efsürdeği-i hâtır- ı gam- gîn çözülsün  Neylî

 

KAYNAKÇA

 

[1] Tahir Olgun’dan alıntı ile A. Talat Onay, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, MEB, 1996, s. 428