Sedum Mahkemesi Hz Lut ve helak edilmiş olan eski adı Siddim Vadisi, günümüzdeki adı Ürdün ile Filistin arasındaki Lut Gölü olan ve yok olan Sodom ve Gomore şehirleri etrafında teşkil edilmiş bir konudur.  Kutsal kitaplarda "işledikleri günahlardan ötürü gökyüzünden yağan ateşle yok edildiği" anlatılan Sodom ve Gomore, “Ürdün ile Filistin arasında yer alan, İsrail’deki Şeria Irmağından Doğu Afrika'da Zambezi Irmağına kadar uzanan Büyük Rift Vadisinde “ yer alan bir kavme ait şehirler olmaktadır. Bu vadi içinde yer alan günümüzdeki Lut Gölünün de MÖ y. 1900'de meydana gelen bir deprem sonucu ortaya çıktığı sanılmaktadır. ( bkz LÛT PEYGAMBER SODOM VE GOMORE LUT GÖLÜ)

Arkeolojik bulgulara göre bu bölge MÖ 2000-1500 yılları arasında tarım yapmaya elverişli, içinde tatlı suları da olan sulak bir arazidir.  Bu bölge de oluşan büyük bir deprem sonrasında “ bölgenin jeolojik yapısı bütünüyle değişmiş, deprem sırasında yeraltındaki petrol ve doğalgaz kaynakları patlamıştır. Sodom kentinin adı, denizin güneybatı ucundaki Sodom Dağından gelir”.^[1]

Lut Gölünün oluşumu, ( Sedum ) Sodom ve Gomore şehirlerinin helaki veya hak ettikleri cezaya kavuşmaları kısaca Sedum Mahkemesi olarak anılan veya telmih edilen kıssanın özeti şu şekildedir.

 

SEDUM VE GOMORE’NİN YOKOLUŞU VE LUT GÖLÜNÜN ORTAYA ÇIKMASI

Hz Lut, İbrahim peygamberin kardeşinin oğludur. Dini metinlerde Hz Lut,  Hz İbrahim’in yeğeni olarak gösterilir.  Lut Peygamber, Keldanilerin putlarını kırarken ve Nemrud’un devasa ateşine mancınık ile atıldığında amcası Hz İbrahim’in yanında olmuştur. Hz İbrahim, Nemrud’un yedi gün devam eden devasa ateşi içinden gül bahçesinden çıkar gibi çıktıktan sonra ( BKZ Nemrûd Kimdir ve Nemrud Kıssaları)   ilk eşi Sâre, kardeşinin oğlu Lût ve diğer inananları yanına alıp  ile Nemrûd’un ülkesini terk etmiş ilk önce Harran’a daha sonra ise Ürdün ve Şam’a (  BKZ  Hz İbrahim ve Kıssaları Edebiyatımızdaki İzleri ) en sonunda da Sedum ( Sodom ) şehrine gelip yerleşmiştir.  

Sedum, ( Sodom) şehri mümbit bir ova da kurulu, son derece güzel, bolluk, bereket içinde, çok mamur, bağlar ve bahçeler içinde bir şehirdir. Ancak zenginlik ve bolluk bu şehirdeki kavmi sapkınlığa ve kötü alışkanlıklara sevk etmiştir.

Hz İbrahim ve yeğeni Lut, sapkın bir kavim oldukları için livata yapan ( kadın kadına, erkek erkeğe cinsi münasebet ) kumar oynayan, içki içen her türlü ahlaksızlık ile meşgul olan ve pıtlara tapan Sedum ( Sodom ve Gomore ) halkını sapkınlıklardan kurtarmaya uğraşır. Lut Peygamber Sodom halkını ikna etmek için pek çok mucizeler de gösterir. Bulutsuz günde yağmur yağdırmış, otsuz bir dağda otlar yeşertmiş, taşlar ve kumlarla konuşmuş, üzerine atılan taşlar ona dokunmamış,  üzerinde yattığı taşları yün gibi yumuşatmış,   kaybolmuş çocukların yerini uzaktan görerek bildirmiş vb olduğu halde kırık kişi dışında kimse ona inanmamıştır.

Ancak tüm bunlara rağmen “…hiç kimsenin yapmadığı hayâsızlıklar ”  yapan;  genç erkeklerle münasebette bulunan, toplu zinalar yapan,  soygunculuk, hırsızlık,  gibi kötü alışkanlıkları olan bu kavmi yola getirmek mümkün olmamıştır. 

Sedum halkı en sonunda karısını dahi doğru yola getirmeyen Lût’u şehirden de atmaya kalkışır
Bunun üzerine Cebrail, nur yüzlü genç delikanlı kılığına giren on iki melek alarak Hz İbrahim’in yanına gelir ve Hz Lut’a itaat etmeyen Sedum Kavminin helak edileceğini haber verir.   Azgın ve sapkın Sodom halkı Hz Lut’un evini basarak bu gençlerin kendilerine teslim edilmesini ister. Hz Lut, kapıları ve pencereleri kırarak içeri girmeye çalışan ahaliyi durdurmaya çabalar. Bunun üzerine Cebrail “ Ey Lut, sana inanlar ile çocuklarını da alıp bu şehirden git. Onların helak vakti gelmiştir.” der. Helak olan bu şehrin yerinden önce kaynar sular fışkırır, helak olmuş insanlar bu kaynar sularda da haşlanır. Sonra üzerlerine kara taşlar yağar,  Bu kaynar sulardan da acı ve tuzlu bir göl olan Lût Gölü ortaya çıkar.[2]

Lut Gölü hiçbir canlının yaşama imkânı olmayan tuzlu, asitli bir göldür.  Siddim Vadisi veya Rift Vadisi olarak anılan ova ise her tarafı kara taşlar ile dolu bir arazidir.  Bu vadideki kara taşların Sedum ahalisi üzerine yağan taşlar olduğu iddia edilir. Lut Gölü ise Sedum halkını kaynatan sular ve asitlerin kalıntısı olarak kabul edilir.

Sedum Mahkemesi eski edebiyatta yukarıda anlatılanlara telmih edilen bir konudur.

Lût k avmi ki edip cürm ü günâh
Öldügünden güne gümrâh-ı tebâh      Yahya Bey

Dahı Lût ile Sâlih hazret-i Şu'ayb ile Hârûn. 
Mükerrem Hızr u İlyâs ile Yûşa' hazret-i Mûsâ ...

Olma mahkûmu ol hükmün ki ana nispetle

Mutedildir hüccet-i mahkeme –i âl-i Sedum   Avni Bey

 

Çun Sedum olmuş idi karyesi levm-i Lut’un

Anların hâkimi pür  cevri de kâdî-i Sedum    Tuffe-i Vehbi

 

 

LÛT PEYGAMBER SODOM VE GOMORE LUT GÖLÜ

KAYNAKÇA 

 

[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Sodom_ve_Gomora

[2] LÛT PEYGAMBER SODOM VE GOMORE LUT GÖLÜ, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=42720