Kategoriler EDEBİYAT Edebiyat Terimleri MazmunlarLût Peygamber Sodom ve Gomore Lut Gölü

Lût Peygamber Sodom ve Gomore Lut Gölü

09.09.2018

Lut Gölü: Resim Alıntı: https://galeri.uludagsozluk.com/r/lut-g%C3%B6l%C3%BC-530477/

Lût Peygamber ( Sodom ve Gomore’nin Helakı – Lut Gölü’nün Oluşumu )

Osmanlıca yazılışı : - لوت

Arapça kökenli bu özel ismin sözlük anlamı: çıplak. tatlı yemekler, şeklindedir

Yazıda Lut peygamber kimdir, Lur Peygamberi'n hayatı; Lût Peygamber hakkında dini efsanevi, bilgiler, Kuranda geçen Lût ile ilgili ayetler, kıssalar; Tevrat'a göre Lut kıssaları, Lut Peygamber'in mucizeleri, Lut Peygamber'in eşi, çocukları kimlerdir; Lut Kavmi, Lut Kavminin helakı, Sedum, Sodom ve Gomore şehirleri ile halkı, Sodom ve Gomore'nin helak edilmesi, Sedum’un helak olması, Lut Gölü’nün ortaya çıkışı, konularına değinilecektir.

Hz Lût, Lût Kavmi, Sodom ve Gomore halkı Sedum halkı veya kavmi de denilen bir kavme gönderilen peygamberdir. Lût kavmi de Ad ve Semud kavimleri gibi peygamberleri tarafından lanet edilen ve Allah tarafından helak edilen üç kavimden biridir. Batı dünyasında Pompei şehrinin helak edilmesi Yunan ve Roma kaynaklarında benzer sebepler ile birlikte anılmış, fakat Tevrat Kuran ve İncil de Pompei şehrinin helakından hiç söz edilmemiştir.

Hz Lut, Lût kavminin hikâyesi, Kur'an-ı Kerim'in yirmi yedi ayetinde yer almıştır.[1] (Şuara/ 160-74,
Hicr/59-61, Hacc/42, Neml/56, Sadi 13, Kaf, /13 , Kamer / 37,Saffat, 133,137-138, Enbiya, 74, Hud, 77vs.)[2]

İbrahim peygamberin kardeşinin oğludur. Hz İbrahim Nemrud’un ülkesinde iken Lut Peygamber de onun yanındadır. “Bunun üzerine Lut ona inandı.” (Ankebut, 26)  Hz İbrahim Keldanilerin putlarını kırınca Nemrud’un devasa ateşine mancınık ile atılmış , “yalımları gökte uçan kuşları bile yakan” bu devasa ateşin içinde yedi gün kalan Hz. İbrahim bu ateşin içinden gül bahçesinden çıkar gibi çıkmıştır. ( BKZ Nemrud Kimdir ve Nemrud Kıssaları )   ( En-am sursi- 74-79. Ayetler - Enbiyâ sûresi:69) Bu mucizeden sonra Hz. İbrâhim ilk eşi Sâre, kardeşinin oğlu yeğeni Lût ve diğer inananları ile Nemrûd’un ülkesini terk edip, İlk önce Harran’a daha sonra ise Ürdün ve Şam’a [3] gider.( BKZ Hz İbrahim ve Kıssaları Edebiyatımızdaki İzleri )

Hz. İbrahim , Hz Lut , eşi Sare ve diğer inananları ile Müslüman kaynaklarında Sedum, Yahudi kaynaklarında Sodom olarak geçen şehrin yanında konaklarlar. Hz İbrahim, yeğeni Lut’u yanına alarak şehre gelirler. İkisi de Sedum ( Sodom) ahalisinin sapkınlıklarına şahit olmuştur. Bu ahali livata yapmakta ( kadın kadına, erkek erkeğe münasebette bulunmakta) , güvercinler ile kumar oynamakta, içki içmekte, def çalmakta vb dir.

Hz İbrahim Lût’u ( A.S) orada bırakıp “ Sen bu insanları doğru yola davet et “ diyerek onu orada bırakır. Sedum ( Sodom-’a yerleşen Lût, kendi adını alan Lut Gölü’nün yatağındaki ahaliye Hz İbrahim’in dinini telkin etmeye başlar.

Hıristiyan ve Musevi kaynaklarına göre Hz Lût’un dört tane çocuğu olmuştur. Bu çocuklarının Hıristiyan ve Yahudi kaynaklarındaki hali ile adları Ben-Ammi, Moab, Paltith’tir. Hz Lut’un kardeşinin adı Milcah ve erkek yeğenin adı ise Bethuel’dir.

Cebrail de gelerek ona Sedum Şehri ve civarındaki ahaliye peygamber olduğunu müjdeler. Böylece Hz Lût da amcası gibi Peygamber olmuştur. “Lut’a da hüküm ve ilim verdik. (Enbiya, 74); “Lut’u rahmetimizin içine aldık; doğrusu o Salihlerdendi.” (Ankebut, 75)

Sedum halkı tıpkı Keldaniler gibi Putlara tapmaktadır. Üstelik Sedum şehri ( Sodm ve Gomore halkı ) ve civarındaki halklarda pek çok sapkınlık da vardır. “Doğrusu siz âlemlerde hiç kimsenin sizden önce yapmadığı bir hayasızlığı yapıyorsunuz?” Bu kavim de genç erkeklerle münasebette bulunmak, toplantılarda toplu olarak zina etmek, soygunculuk, hırsızlık, zina gibi kötü alışkanlıklar da vardır. Hz Lut, Sodom ve Gomore halkını doğru yola getirmek için mücadele etmeye başlar.

Lut Peygamber’in Mucizeleri

Lut Peygamber Sodom halkını ikna etmek için pek çok mucizeler de göstermiştir. İslami ve Yahudi kaynaklı rivayetlere göre, bulutsuz günde yağmur yağdırması istenmiş, gelen vahiy ile elleri ile göğü işaret etmiş, bulutsuz havadan yağmur yağdırmıştır.

Kurak bir senede koyunlar açlıktan ölürken otsuz bir dağda otlar yeşertmiş, kıtlıkta koyunları ölmeyince kırk kişi ona iman etmiştir. Taşlar ve kumlarla konuşur, ona atılan taşlar ona dokunmaz, üzerinde yattığı taşlar yün gibi yumuşarmış. Uzakları görür kaybolmuş çocukların olduğu yeri bilirmiş.

SODOM VE GOMORE’NİN HELAKI VE KURAN DAKİ BAHİSLER

Lut peygamber bu sapkın halkı Hz İbrahim’in dinine davet eder. Bunca mucizeler göstermesine rağmen çok az kişi ona iman etmiştir. “Kardeşleri Lut onlara: Allah’a karşı gelmekten sakınmaz mısınız? Doğrusu ben size gönderilmiş emîn, güvenilir bir peygamberim. Artık Allah’tan korkun ve bana itâat edin! Buna karşılık sizden bir ücret istemiyorum. Benim ücretim âlemlerin Rabbine âittir, dedi.” Şuarâ sûresi 161-164. Âyetler.

Lût orada bir kadınla da evlenir ve iki kızı da dünyaya gelir. İki kızını doğru yola sevk etmeyi başarsa bile karısını bile ikna edip doğru yola getirmeyi başaramaz. Sedum halkı Hz Lut’a inanmadığı gibi ona isyan da etmiş, üstelik Hz Lut’u, şehirden de atmaya kalkışmıştır. Hz Lut’un eşi bile sapkınlıklarını sürdüren Sodom halkından yana tavır almaktadır. Tüm çabaları sonuçsuz kalınca ve gördüğü eziyetlerden usandıktan sonra Hz Lut , “Rabbim! Beni ve ailemi, onların yapa geldikleri kötülüklerden kurtar.” (Şuara, 169) diyerek dua eder.

Bunun üzerine bir rivayete göre Cebrail (Meleği Cibril Şiirlerde Cebrail Tasavvuru ) , Mikâil ve Azrail diğer rivayetlere göre Cebrail ve yanındaki on iki Melek nur yüzlü genç delikanlı kılıklarına girerek önce Hz İbrahim’in yanına gelirler. Ona doğacak oğlu olan İshak’ın müjdesini de verdikten sonra Hz Lut’a itaat etmeyen Sedum Kavminin helak edileceğini haber verirler.

Melekler daha sonra güzel delikanlı kılığında Hz Lut’un evine gelirler. İsyankâr ve sapkınlar ile işbirliği içinde olan karısı hemen koşup giderek Sodom halkına olanları anlatır. Azgın ve sapkın Sodom halkı melek yüzlü delikanlıları görmek ve onlara dokunmak için Hz Lût’un evinin etrafına doluşur. Hatta delikanlıları kendilerine teslim edilmeleri için şiddet göstermeye başlarlar. Hz Lut, kapıları ve pencereleri kırarak içeri girmeye çalışan ahaliyi durdurmaya çabalar.[4] “Ey kavmim! İşte şunlar kızlarımdır (onlarla evlenin); sizin için onlar daha temizdir. Allah'tan korkun ve misafirlerimin önünde beni rezil etmeyin !” [5] [6]Fakat Sodom halkı bu sözlere itibar etmeyecektir.

Bunun üzerine Cebrail “ Ey Lut, bırak gelsinler. Sen, karını burada bırakarak sana inanlar ile çocuklarını da alıp bu şehirden git. Onların helak vakti gelmiştir.” der.

“Lut’tan kavmi, misâfir melekleri istediler! Hemen biz onların gözlerini kör ettik. (Anadan doğma gibi kör oldular) işte azâbımı ve tehditlerimin âkıbetini tadın dedik.” Kamer sûresi 37. Âyet

Hz Lut, gece olunca çocuklarını ve kendine inananları yanına alarak Sedum şehrinden ayrılıp Sa’r ( Tevrat’ta” Soar” şehrine gider. Sabahleyin Cebrâil aleyhisselam da Sodom halkını helak eder. “Celâlim hakkı için, bir sabah vakti devamlı bir azâb onları bastırıverdi.” Kur’ân-ı kerîm Kamer sûresi 38. âyet

“Nihâyet onları güneşin doğma vaktinde korkunç gürültü yakalayıverdi. Hemen şehirlerinin üstünü altına geçirdik ve üzerlerine de çamurdan pişmiş taş yağdırdık. Elbette bunda keskin anlayışlılar için ibret alâmetleri var.”   Hicr sûresi 73-74-75. Ayetler

Tevrat’a göre Soar Şehrine gelen Lut iki kızıyla kentten ayrılarak bir mağarada yaşamaya başlar. Büyük kızı bir oğlan doğurur ve ona Moav adını verir. ( Moavlılar'ın atası) Küçük kızı da bir oğlan doğurur ve adını Ben-Ammi koyarlar. ( Ammonlular'ın atası ) [7]

LÛT GÖLÜ’NÜN OLUŞUMU

Helak olan Sodom kavmi için de Lut’un karısı da vardı. Helak olan bu şehrin yerinden önce kaynar sular fışkırır, helak olmuş insanlar bu kaynar sularda da haşlanır. Bu kaynar sulardan da acı ve tuzlu bir göl olan Lût Gölü ortaya çıkar. Sodom halkının helak olduğu yıl Hz İshak’da dünyaya gelir.

EDEBİYATIMIZDA LÛT PEYGAMBER VE KISSALARI

Hz Lut ve kıssaları dini hikâyelerde hilyelerde edebiyatta sık sık yer almıştır.

Yakup Kadri’nin işgal yıllarında İstanbul’da oluşan Batı hayranlığını konu edinen Sodom ve Gomore adlı romanı da bu kıssaları hatırlatacak bir adla yazılmıştır. (Sodom ve Gomore Hakkında Konusu Özeti , Yakup Kadri - Lût Peygamber Sodom ve Gomore Lut Gölü )

Lût k avmi ki edip cürm ü günâh
Öldügünden güne gümrâh-ı tebâh      Yahya Bey

Dahı Lût ile Sâlih hazret-i Şu'ayb ile Hârûn.
Mükerrem Hızr u İlyâs ile Yûşa' hazret-i Mûsâ ...

İLGİLİ SAYFALAR VE LİNLERİMİZ

Haman Kimdir Haman Firavun ve Hz. Musa

Davud Peygamber Şiirlerde Hz. Davut

Eyyup Peygamber

Şuayb Peygamber

Şit Peygamber

Süleyman Peygamber Özellikleri Rivayetle

Salih Peygamber ve Semud Kavmi

Peygamberlik Oyunları Seccah İle Müseylem

Hz. Danyal ve Lokman Hekim

Davud Peygamber Şiirlerde Hz. Davut

Hızır Kimdir Şiirlerimizde Hz. Hızır Tasavvuru

Hatem Nedir Hz. Süleyman ve Yüzük

KAYNAKÇA

[1] https://www.dinimizislam.com/detay.asp?Aid=3772

[2] https://kurankissalari.tr.gg/HZ-.--LUT-.htm

[3] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/hz-ibrahim-ve-kissalari-edebiyatimizdaki-izleri/108556

[4] Ömer Faruk Harman, Lût, TDİA, cilt: 27; sayfa: 229

[5] Ibrahim Siddik Imamoglu, Büyük dini hikayeler, Osmanli yayinevi, Istanbul, 1980

[6] Ömer Faruk Harman, Lût, TDİA, cilt: 27; sayfa: 229

[7] Cengiz DUMAN, HZ.LUT VE HELAK OLAN KAVMİ, https://kurankissalari.tr.gg/HZ-.--LUT-.html, Tevrat; takvin babı, 30-38

Şahamettin Kuzucular

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da

Deniz Gümüş7 years ago

Edebiyat yazılarının normal üyelere kısıtlı olması çok can sıkıcı. Siz kusura bakmayın sizi tebrik ederim

Fahriye Kantarlı7 years ago

çok hoştu Kaleminiz daim ilhamınız bol olsun saygılar.

Bayram Kaya7 years ago

Derleme için teşekkürler. Derleme güzel bir araştırma çalışması yapmanın kaliteli bir emek sarfını ortaya koymuştur. Bize (okura) düşen de okuduğunu anlama, anlatılan olayı tarihsel bağlamıyla anlatabilmektir. 8 bin yıllık bir üretim tarih ve ittifaklar tarihi bilinci içinde konuya bakacağım. Kendi payıma yüzeysel okuduğumda anladığım kadarla hikayede vurgulanan eşcinsellik ve homoseksüelliğin ceza uygulamasına çarptırılmasıdır. Hikayede belli belirsiz söylem ve geçiştirmelerle çok önemli bir yan daha var. "Tevrat’a göre Soar Şehrine gelen Lut iki kızıyla kentten ayrılarak bir mağarada yaşamaya başlar. Büyük kızı bir oğlan doğurur ve ona Moav adını verir. ( Moavlılar'ın atası) Küçük kızı da bir oğlan doğurur ve adını Ben-Ammi koyarlar. ( Ammonlular'ın atası )" diye belirtilen ensest ilişki adeta hem pas geçilmiştir. Hem de pas geçişteki sessiz kalınma ile okurun şuur altına ensest ilişkinin kabul edilirliği sufle edilmiş gibidir! Sesiz kalınmakla sukut ikrardandır kabili bir zımninden anlatım olmuştur. İşte bana göre hikayenin bam teli bu iki anlatımdaki çelişkilerden kaynaklanıyor. Hikayenin erken dönem referansları içinde hikayenin anlatılan gibi değil de gerçek kaynaklarına gidiyorsunuz. Halbuki bu hikayedeki anlatımlarda konu edilen tarihsel gerçeklik ne eşcinselliklerdir, ne ensest ilişkidir. Bunu bu şekil "ahlaki sorun" değerine indirgeyen İsrail kaynaklı anlatıcıların handikaplarıdır. Erken dönem kaynakları böyle bir ahlaki sorun işlemez. Böyle bir ahlaki sorunu da yoktur. Bunlar Akado-Samuru kaynaklarında kendi gerçekliği içinde erken dönem süreçli olayların oluştuğu zamanların mantığına göre anlatılan yaşamsal gerçeklerdir. Yazılarımda bu tür çalışmaların içine girmekteyim. Henüz bir bölümünü yayınladığım "Tarih Yazımı" adlı yazı dizimde bu konular işlendi. Olayı bu tür dramatik çıkmaza çeviren Akado Samuru kaynaklarının 2000 sene sonra okunmuş olmasıdır. İki bin sene önceki şartlar ve yaşam şekli ortada olmadığı gibi o anlatımlar içindeki figürler de dinsel değerler şekline dönüşmüştü. Bunlar tamamen erken dönem yazınlarını, anlama ve anlatım bozukluğudur. Ki aynı zamanda da erken dönemdeki süreçlerin tarihi belgesini oluşurlar. Akado Samuru kaynaklarında bırakın eşcinselliği keçinin insana ; insanın da keçiye tecavüzü olan mühür kazıtları var. Bırakın İsrail ve Arap kaynaklarını günümüz tarihçileri bile bunu bir sapkınlık olarak anlarlar. Oysa bu ne hayvana tecavüzdür. Ne de hayvanın insana tecavüzüdür. Ceylanı emziren bir insan ile ceylandan emen bir insan dahi böylesi bir tarih bilmezlik nedenle bozuk anlamaya kaçıyorlarsa da gerçek olup bitenlerde böyle bir anlamanın esamisi bile yoktur. Hatta Gılgamış destanındaki Gılgamış'ın balta ile sevişip baltadan bir kadınla sevişmekten zevk alır gibi zevk aldım demesi, insana dönüşen kurbağa, bal kabağı vs. gerçeği bilmemekten ötürü nasıl bozuk anlamalara neden oluyorsa , Sodom ve Gomore eşcinselliği de aynı bozuk anlamanın bozuk anlatımıdırlar. Yeri olmadığı için konuyu detaylandıramıyorum Tarih bilmemenin yanılmasıdır bunlar. Erken dönemde cinsellik sosyal bir kurum ve kutsal 50 "Me "içinde sayılırlar. Kurumsal bir kutsal görev düzeni içinde etnik yapılara ittifak yaptıran bir kurum faaliyetleri bilinmeden bunları anlamak anlatmak çok zor. Okuduğunu tarihi gerçeklik içinde okuyup anlayamazsak Burak Eldem gibi 2012 kıyameti anlatan yazıları yazarsınız. İsrail tarihi yazılmadan çok önceki zamanların gerçekliğine göre yazılmış ve hikâyeleştirilmiş olan erken dönemin tarihi gerçekliği 2000 sene sonrasının gelişmiş iliği içinde okuyup ta okunanın "anlaşılamamasını" anlama ve anlatım yapan hikayelere dönüşmüştü. Babil sürgünü sırasında Babil kütüphanesinde okunan bu kaynakları İsrail din adamlarının yazmalarından oluşan hikayelerine göre İsrail kaynakları bu tarihsel aktarımları alıp aktarımlardaki ne anlama geldiğini bilmedikleri ana figürlerin anlatımını, bir ahlak sorunu gibi kendi zamanlarına göre filtre etmişlerdi. İslami Arap kaynaklar da Tevrat'tan aldıklarını kendi gelenek görenek ve güncel mantıklarına göre ikinci bir kez filtreye tabii tutmuşlardı. Ana kaynak olan erken dönem süreçlerinin bilinemez olmasından dolayı içinde geçen eşcinsel tema ya da ensest tema figürleri, her anlatıcı toplumun anlayış kurallarına göre "figürler" yeniden anlatılmıştır. Bu anlatımlar ikinci bir filtre uygulamaları olmakla tarihsel olanı anlaşılmaz kılmışlardır. Şimdilik bu kadarcık bir okur yorumlaması yeterlidir sanırım. Saygılarımla...

Esa Resmi Hesap7 years ago

Bu kategorideki yazılar; edebiyat tarihimizde bahsi geçen, terim, mazmun, mitolojik, efsanevi, menkıbevi, dini, destansı, tarihi, kurmaca vb olay, olgu, hayali, yarı tarihi, dini , efsanevi kişiler vb ile kuramlar, edebi türler, araçlar, gereçler vb ler hakkında her detayı ile bilgi vermek amaçlıdır. Esasında her bir yazı inşa edilmekte olan, mevcuttakilerin en kapsamlısı olacak olan edebiyat bilgileri ansiklopedisinin parçalarıdır. Bu tip yazıların derleme olması, kaynakça kanıtlarını taşıması, edebi örneklerde geçtiği hali ile verilmesi elzemdir. Dolayısı ile derleme, analiz , yorum ve örneklemelere dayanması da çok mühimdir. Yazıda Lut , Lut Kavmi, Lut neslinin devamı ile ilgili ensest, homoseksüellik ile ilgili noktaların sansüre uğratıldığı doğrudur. Günümüzdeki toplumsal dini, ahlaki nizam ile oluşabilecek tepkiler yüzünden bu filtre yapılmıştır. Arkaik toplumlar ve metinler hakkında yeterli birikime sahip değilim. buna rağmen, ensest, homoseksüel, insan hayvan, hayvan insan arasındaki cinsi münasebetlerin ilkel ve ilkçağ toplumların yaygın sosyal bir olgu olduğunu biliyoruz Habil ve Kabil in kız kardeşleri ile evlenmeleri, Lut'un çocuklarının Lut'un kızlarından dünyaya geldiği , Mısır Krallarının kendi kız kardeşleri ile evlenmeleri vb bunlara örnektir. Netice olarak günümüzdeki ahlak anlayışı 7 bin yıllık uygarlık tarihinde, dinler, filozoflar, değişen koşullar ve bilim sayesinde bu hale evrildiği kesin bir gerçektir. Kısaca bu günün büyük ayıpları ve günahları ilk çağların doğal yaşantısıdır. Kaldıki ilk çağlarda oluşan pek çok mitolojik, mitos, efsane ve hikayenin kitabi dinlere peygamber kıssaları olarak girdiği de malumdur. Nitekim yeryüzü şekilleri ( dağlar, nehirler, göller) dünya , yıldızlar , mevsimler, yağmurlar, nasıl oluştu ; kuraklık ve bereket niye olur vb sorularına ilkel ve hayali cevaplar bulan mitolojik, efsanevi vb tahayyülerinin kısmi değişimlere uğrayarak kitabi dinlere de girdiğini görüyoruz Nitekim Nuh Tufanı, Şeytan , Cennet, Cehennem, kurban etmek vb İlkel çağlardaki inanışlardan kutsal kitaplara geçmiş olanlarından bir kısmıdır. Nitekim çok tanrılı Sümer, Mısır, Asur, Akad, Elam , Yunan, Roma kültürlerindeki tanrılarının adlarının farklı, işlevlerinin benzer olduklarını , bu esatirlerin bazılarının kitabi dinlere bazı peygamberlerin menkıbeleri şeklinde yerleştiğini de anlıyoruz. Lut'un hikayesini yazarken de o nedenle Tevrat cephesinden de bakılmış, yazı mukayeseli bir yaklaşımla yazılmış, özellikle öykünün Lut Gölünün ortaya çıkışı ile ilgili yönüne bu nedenle dikkatler çekilmiştir. Kısaca Lut'un hikayesi de kökeni Mezopotamya uygarlıklarına dayanır. Örneğin, tıpkı Oğuz Kağan destanının Türk boylarını oluşturmasını anlattığı gibi Hz İbrahim'in kıssaları İbraniler ve Arapların nasıl ortaya çıktıklarını esasında iki milletin atasının da Hz İbrahim olduğunu özetler. Tammuz uyanmışsa kış bitniş bahar gelmiş demektir. Tammuz göğe çıkar ve gökyüzü fahişesi İnanna ile sevişince Tammuz'un menileri yağmurları oluşturur , dökülen o meniler tabiatı yeşertir.