KategorilerGÜZEL SANATLARMinyatür ve Gravür SanatıŞehinşahname ve Minyatürleri Seyyid Lokman ve Nakkaş Osman

Şehinşahname ve Minyatürleri Seyyid Lokman ve Nakkaş Osman

04.01.2015

   

 İstanbul Rasathan esi- şehinşahname       

Şehinşahname ve Minyatürleri Seyyid Lokman İle Nakkaş Osman

           

ŞEHİNŞAHNAME  NAKKAŞ OSMAN VE EKİBİ

 III. Murat ın sür namesi, 1582 de III. Murat’ın oğulları için düzenlenen ve 52 gün süren büyük at meydanı şenliklerini 437 minyatürle tasvir etmektedir.

Eser II. Selim ve III.  Murat zamanında  sarayın Şehnamecisi olan Seyyid Lokman [1] ve Nakkaş Osman’ın ekibi tarafından yazılmış olan bir tarih  ve minyatür kitabıdır.  Seyyid Lokman’ın kaleminden çıkan eser tezhip, müzehhep, hat ve minyatürcülerden oluşan Nakkaş Osman ve ekibi tarafından minyatürler ve bezemelerle de süslenmiş  bir  eserdir.

“Şehinşahname”  iki cilttir. Her iki cildinde  Nakkaş Osman’ın atölyesinde hazırlanmış olan toplam  95 minyatürle süslenmiştir.  Şehinşahname’nin I. cildi  1581  [2]II. Cildi ise 1592 tarihinde bitirilmiştir. Bu eser  toplam 25 sene saray Şehnamecisi olarak görev  yapan Seyyid Lokman ile  o yıllarda sarayın baş nakkaşı olan Nakkaş Osman ve ekiplerinin ortaklaşa çalışmaları sonucunda ortaya çıkmış olan, özellikle minyatürleri ile önem kazanmış bir  eserdir.

Seyyid Lokman’ın son Farsça Şahnamesi  olan bu eser Sultan 3. Murad’ın tahta çıkışın 1574 den, 1581 yılına kadar olan dönemi anlatan bir eserdir.  Bu eser Şehinşahname’nin ilk cildini oluşturur.  İlk cildin yazma nüshası  İstanbul Üniversite Kütüphanesi F. 1404 ve  ve Topkapı Sarayı Müzesindedir kayıtlıdır.  Şehinşahname’nin birinci cildi olan bu eserde  58 minyatür bulunur.  Eser Nakkaş Osman’ın başında bulunduğu bir ekip tarafından resimlendirilmiştir.

“989/ 1581 tarihli Arşiv belgesine göre Şehinşahnameyi hazırlayan sanatçı sayısı yirmi iki kişidir. Bu yirmi iki kişi ise şunlardır:  

    III. Murad'ın cülûsu  (Şehinşâhnâme)

Nakkaşlar: üstad Osman, Ali, Hasan, Mehmed ve diğer Mehmed, Fazlullah Osman, Şah Mehmed, Musa müzehhib

Mücellidler: Mustafa ser, Abdî, İsmail Abdullah çırak

Katipler: Alaaddin Mansur Şirazi, Seyyid Kasım, Katip Haydar, Şemseddin Mehmed, Cafer Abdullah ebna-yı sipahiyandan ehl-i hıref katibi, çırak Mustafa Ferhad

Eserin ketebesinde Alaaddin Hüseyin Şirâzî tarafından temize çekildiği kayıtlıdır. Halbuki 5 Receb 989/5 Ağustos 1581 tarihli belgeye göre, ondan önce bu işi yapan katip İlyas’tır.” [3] “Şehname-guy Mevlanâ Lokman Sultan Selîm-i Sanî zaman-ı şeriflerinde vaki olan hususu yazup temam etmeğin zeametine 10 000 akçe terakkî buyurıldı. Ve Şehnâmeyi tasvir eden Nakkaş üstad Osman ile Ali’ye mahlûlden ikişer akçe terakkî buyurıldı.”[4]

Seyyid Lokman’ın yazdığı ve Nakkaş Osman ile ekibin süslediği  Şehinşahname’nin ikinci cildi ise Sultan 3.Murad’ın saltanatının 1581-1588 yılları arasındaki olayları kapsar. Şehinşahnâme’nin ikinci cildi(Topkapı Sarayı Müzesi Ktp. B. 200) de kayıtlıdır. II. cildi Safer 1001 / Kasım 1592 sonunda tamamlanan Şehinşahnâme, Mirza Ali b. Hacim Kulu tarafından temize çekilmiştir.[5]

Eserin yazılması temize çekilip resimlenmesi oldukça uzun sürmüştür. Yazılması 1592 de tamamlanan bu Şahnâme temize çekilip resimlenmesi 1006 (1597) yılında gerçekleşebilmiş, Sultan 3.Murad öldüğü için  eser yeni Sultan 3.Mehmed’e takdim edilebilmiştir. .

Seyit Lokman, Nakkaş Osman ve ekiplerinin iş birliği ile hazırlanan bu eser  Şahnâme türünün son örneği olmaktadır. Şehinşahname’nin ikinci cildinde ise toplam 47 minyatür bulunur. Şehname’nin her iki cildinde  ise toplam 95 minyatür vardır.

“Osmanlı ordusunun savaşlarının kalabalık ve küçük figürlerle ustalıkla canlandırıldığı karşılıklı tam sayfa boyundaki çalışmalar klasik minyatür üslubuna uygundur ve dönemin en başarılı örnekleri arasındadır. III. Murat zamanı ve Şehzade Mehmet’in sünnet düğünü 42 minyatürde resmedilmiştir.” [6]Bu minyatürlerde savaşlar, ordunun yürüyüşleri, kale onarımları, sarayda yapılan törenler, III. Murad’ın çocuklarının sünnet düğünün temsil eden figürler,  Topkapı Sarayının çeşitli yerlerinde yapılan törenler, kabuller, 1581 yılındaki sünnet düğünü, vs. gibi konular tasvir edilmiştir.

Birinci ciltte karışlıklı iki sayfada yer alan ve sarayda bir bayram sabahını gösteren minyatür, bayramlaşma geleneğini yansıtması bakımından dikkat çekicidir.  Şehinşahname’nin ikinci cildindeki bayramlaşma konulu minyatür, bayramlaşma konulu  tasvirlerin ilk örneklerindendir. (TSMK, B. 200 y. 159 – 160 a). Yine ı. Ciltte  III. Murad’ın harem bölümüne yaptırdığı köşkü gösteren bir minyatür de oldukça güzeldir. [7] Yine birinci ciltteki bir başka minyatürde ise Galatasaray’da yaptırılmış olan Rasathane ve burada yürütülen bilimsel çalışmaları gösteren  minyatür de oldukça mühimdir.  “Eserin resimleri işçilik bakımından çok özenli olmamakla beraber, anlatım ve kompozisyon aşaması bakımından Türk minyatürünün başyapıtları arasıda yer alacak değerdedir.”[8]

Şehinşahname’nn  ikinci cildindeki minyatürler ise  Osmanlı ordusunun sefere çıkışı ile ilgili minyatürler dikkat çekmektedir.  Bu eser III. Murad dönemine ait olayları yazı ile belgelemesi dışında bu devre  ait sunduğu görsel objeler ile  oldukça önemlidir. Devrin kıyafetleri, ordunun düzeni, ordu kıyafetleri, silahları ordu düzeni, saray hayatı, törenler, Osmanlı ordusunun Doğu’da kazandığı zaferler,  armağan takdimleri, sarayda inşa edilen  köşk, 1581 de topa tutularak yıkıldığı için günümüze ulaşamayan rasathane ve rasathane hakkında sunduğu görsel figürler ile o dönemin önemli olaylarını ve özelliklerini bizlere ulaştırmıştır.

Eserin ikinci cildinde yer alan tarihi olaylar ise Koca Sinan Paşa’nın  İran seferi, Ferhad Paşa’nın Revan seferi, Özdemiroğlu Osman Paşa’nın İran’daki mücadelesi ve veziriazamlığı ve Şehzade Mehmed’in sünnet düğünü anlatılmaktadır.[9]

 

Bab ı Hümayum( Nakkaş Osman ) Şehinşahnameden       Takiyüddin Rasathanesi, Şehinşahname      

Seyyid Lokman Aşuri ZÜBDET ÜT TEVARİH

Şehinşahname ve Minyatürleri Seyyid Lokman ve Nakkaş Osman

Seyyid Lokman Aşuri Hayatı ve Eserleri

Seyyid Lokman Aşuri ve Minyatür Eserleri

Şehinşahname ve Minyatürleri Seyyid Lokman ve Nakkaş Osman

Matrakçı Nasuh ve Nakkaş Osman

Nakkaş Osman'ın Hayatı ve Hakkında Tespitler

Şehnameci Talikizade Mehmet Suphi Hayatı ve Eserleri

KAYNAKÇA


[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/seyyid-lokman-asuri-zubdetu-t-tevarih/80647

[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nakkas-osman-ve-minyatur-sanatciligi/79299

[3] Hilal Kazan, Farklı Açıdan Bir Bakışla Şehnameci Seyyid Lokman'ınSaray İçin Hazırladığı Eserler,Osmanlı Araştımaları, Sayı 35, 2010

[4] 10 S. 989 Erbiâ/ 16 Mart 1581, Çarşamba, BOA, KK.238,s.297.

[5] Hilal Kazan, Farklı Açıdan Bir Bakışla Şehnameci Seyyid Lokman'ınSaray İçin Hazırladığı Eserler,Osmanlı Araştımaları, Sayı 35, 2010

[6] Nazan Yılmaz,Osmanlı Saray Atölyesinin Baş Minyatürcüsü Nakkaş Osman, https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR

[7] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/sanat/74-minyatur_eserlerimiz_ve_turleri.html

[8] https://www.alasayvan.com/her-telden-egitim-konulari/376849-osmanli-minyatur-sanati-klasik-donem.html

[9] Hilal Kazan, Farklı Açıdan Bir Bakışla Şehnameci Seyyid Lokman'ınSaray İçin Hazırladığı Eserler,Osmanlı Araştımaları, Sayı 35, 2010

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da