Selsebîl Nedir

Osmanlıca yazılışı: Selsebîl   سلسبيل -

Sözlüklerde anlamı: Cennet’te bir çeşme veya ırmak. Tatlı, lâtif, leziz su. Cennette tatlı su.

İnsan sûresinde (76/18) selsebîl kelimesi cennetteki berrak bir su kaynağını ifade eder. Osmanlı mimarisinde ise yapay çağlayan veya kat kat yapılmış gösterişli ve güzel havuz ile bu havuzdan akan sular kastedilmiştir.

Selsebil divan şiirinde Kevser ile anlamdaş veya yakın anlamlarda kullanılır. Mecazi olarak sevgilinin dudağı hatta şarap anlamlarında da kullanıldığından Kevser sözcüğü nün kullanıldığı mecazi anlamlar ve benzetmeler ile birlikte karşımıza çıkmaktadır.

Kevser, “ çok hayır- bereket-  çok büyük bir hayır, taşkın hayırlar ” anlamlarına gelir.   Havz-ı Kevser ( kevser havuzu ) Havz, bir havuz; Kevser ise, bir Cennet ırmağıdır. 

TDK sözlüğünde “Cennette bulunduğuna inanılan kutsal ırmak, havuz veya çeşme” olarak tarif edilmiştir. Kur'an-ı Kerim'in 3 ayetten oluşan 108. Suresine Kevser Suresi denir.  Divan şiirinde Kevser ırmağı, Havz-ı Kevser ve Kevser Şarabı ile aynı şey olarak düşünülmüştür.  Kevser veya Kevser suyu bunlardan başka sevgilinin dudağı, memduhların ihsanları, memduhların bereketli kalemlerine vb de benzetilmiştir.   [1] ( bkz KEVSER VE ŞARAP )

Selsebil sözcüğü şiirlerimizde gözyaşı, sevgili için akıldan kanlı yaşlar olarak da karşımıza çıkar. Ancak şiir dünyamızda selsebil edilmiş şarap olarak cömertliğin simgesi olarak da gösterilir.  Selsebil sözcüğü sakaların şerbetçilerin dağıttığı sebil ettiği su veya şerbet olarak da karşımıza çıkabilir. (bkz SAKA NEDİR SAKKA CERRAR SEBİLCİ VE SUCU )

Kevser-i la'line etmişti Celîl

Selsebil'i ser-i kûyına sebîl   Hâkanî

Selsebîl olsa no la şerbet-i lezzet-bahşı

Kesret-i ni'met ile oldu behişt-i sanî   Nâdirî

Damla damla birikir yaşlarım hiç durmadan 

Gün be gün akıp giden ömrüm sana  selsebil  SEFERI (NURCAN BEDIR ÖREN)

KAYNAKÇA 

[1] KEVSER VE ŞARAP, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=42971