Kevser ve Şarap

Kevser, Arapça ’da kelime manası ile “ çok hayır- bereket-  çok büyük bir hayır, taşkın hayırlar ” anlamlarına gelir.  Kevser kelimesi Havz-ı Kevser ( kevser havuzu ) şeklinde de karşımıza çıkar. "Doğrusu biz sana Kevser'i verdik" (el-Kevser,108/1)  Havz, bir havuz; Kevser ise, bir Cennet ırmağıdır. 

TDK sözlüğünde “Cennette bulunduğuna inanılan kutsal ırmak, havuz veya çeşme” olarak tarif edilmiştir. Kur'an-ı Kerim'in 3 ayetten oluşan 108. Suresine Kevser Suresi denir.

“Rahmân ve Rahîm olan Allah´ın adıylaŞüphesiz biz sana Kevseri verdik. 1 O Halde, Rabbin için namaz kıl, kurban kes. 2 Doğrusu sana buğzeden, soyu kesik olanın ta kendisidir. 3 ”[1]

Kevser hakkında Kuran da başka bir bilgi verilmemiş,[2] ama hadiselerden çıkarılan ve sahabelerden yapılan yorumlarla İslamiyet’te ve edebiyat dünyamızda geniş bir Kevser ırmağı veya Kevser havuzu tasavvuru ortaya çıkmıştır.

Bunlardan bazıları şunlardır.” Havz'ın suyundan bir yudum içen, ebediyen susamayacaklar ve yüzleri de asla kararmayacaktır; içmeyenler ise, susuzluktan kurtulamayacaklardır.”[3] Kevser havuzuna biri altın diğeri gümüş iki oluktan su aktığı tasavvuru da vardır.

Divan şairleri cennetteki Kevser ırmağını tatlı, saf ve temiz şarap manasında da kullanmışlardır [4] Divan şairleri Kevser ırmağı veya Havz-ı Kevser ile Kevser Şarabını aynı şey olarak görmüşler  “Kevser şarabının tüm dertlere deva olacağına ve Kevser'i içenin bir daha susamayacağına ”  [5]inanmışlardır.  Kevser veya kevser suyu bunlardan başka sevgilinin dudağı, memduhların ihsanları, Memduhların bereketli kalemlerine vb de benzetilmiştir.   Kevser kelimesi ile kurulan çok sayıda tamlama vardır. Ab-ı kevser ( kevser suyu ) şarab-ı kevser ( kevser şarabı) Havz-ı kevser,  çeşme-i âb-ı  Kevser , Saki-i  kevser ( Kevser sakisi- mecazen Hz Ali ) …      

     
Nûş eden cam-ı lebin ölmekten asla gam yemez

Kim humârı olmaz  ey sâki şarab-ı kevserin           Baki

Onun dudağının Kevser’inden içen ölür ise de gam yemez.  Çünkü ey saki, Kevser şarabından içenin içki sonrasında çekilen baş ağrısı ( humar) olmaz.

Kemal-i lütfi ile  leb-i teşnegâne rûz-ı ateş

Cenâb-ı sakî-i kevser sunar piyale –i mey  

 Kevser-i ateş- nihadın adı aşk 
Düzah- ı cennet -nümanın adı aşk 
Bir lügat gördüm cünun isminde ben 
Anda hep cevr ü cefanın adı aşk            Şeyh Galip Şiirleri

Lüleden Tal’at akan târih-i cevher katresi

Âb-ı kevserdir olun ey dil-i teşne gân     A.T. Onay

Hatt-ı nazm-ı pâki çemen –zâr –ı cennet

Elinde kalem çeşme-i âb-ı  Kevser          Baki

Baki bu şiirde memduhunun  kalemini  Kevser  havuzuna su döken  çeşme borularına benzetmiştir.

Kevserün aynı lebün câm-ı şarâbından mıdur

Sûre-i Rahmân ruhun harf-i kitâbından mıdur  Karakoyunlu Cihanşah ( 15. yy)

Her mübtelâ ki derdine ‘ışkı devâ bilür

Tıbb-ı tabîbi derd-i ser anlar hatâ bilür        Hamdullah Hamdi (d. 1449 - ö. 1503) Şiirleri

 

 

 

 

Almak isterisen eğer bir murat

Bağlan pendi yare eyleme inat

Kimin abat eyler kimni berbat

Her aşık içemez kevserimizi     Tercanlı Âşık Daimi Şiirleri

Kevser ırmağında saki olan yar,

Bir bardak dem ikram etmez mi ola?

Sıratın yolunu iyi bilen yâr,

Benim de elimden tutmaz mı ola?    Sefil Selimi ( Aşık) Şiirleri

Kevser havzuna dalanlar,

Ölmezden öndün ölenler

Nefsini düşman bilenler,

Konar tuba dallarına           Yûnus Emre Şiirleri

Kevser Irmağında Saki Olan Yar

Bir Bardak Dem İkram Etmez Mi Ola

Sıratın Yolunu İyi Bilen Yar

Benim De Elimden Tutmaz mı Ola       Anonim- Türkü

 

 

• Duhter-i Rez Şiirimizde Üzüm Kızı ve Şarap
• Dürd-i Mey Şarap Tortusu Lây ve Lâyhar
• Kevser ve Şarap
•  Kümeyt- ( Doru At ve Şarap
• Minâ ( Şarap Şişesi)
• MÜSELLES NEDİR ( Haram Olmayan Şarap )
•  ARAKI- RAKI - MAZMUNU ( Beyit ve Örneklerle)
•  Hammâr ( Meyhaneci ile Mürşit , Ayyaş ile Derviş ilişkisi )
• MEYHANE NEDİR VE OSMANLIDA MEYHANE ADAPLARI VE EĞLENCELERİ
• Erguvan ve Erguvan Şarabı

 

KAYNAKÇA