Kategoriler EDEBİYAT Edebiyat Terimleri MazmunlarMüselles Nedir Haram Olmayan Şarap

Müselles Nedir Haram Olmayan Şarap

10.04.2020

MÜSELLES NEDİR ( Haram Olmayan Şarap )

Osmanlıca yazılışı müselles : مثلث

Mus̠allas̠ veya müselles Arpça kökenlidir ve üçledi üç yaptı anlamındaki ( sls ) s̠allas̠a ثلث kökünden gelir.

Müselles kelimesinin sözlüklerdeki anlamları ise: Arapça Selase. den) Üç, üçlü. Üçleştirilen. Üç köşeli olan. Üçgen anlamlarındadır Ayrıca bu sözcük tâze iken yâni gaz kabarcıkları çıkmadan, köpürmeden önce ısıtılıp, üçte ikisi uçup üçte biri kalan üzüm suyu.[1] Üç kere tasfiye olunarak çekilmiş bir cins şarap anlamına da gelmektedir.

Müselles kelimesinin üçlü anlamından hareketle çeşitli tamlamaları da vardır.

İttifak-ı müselles (üçlü pakt) : birinci dünyâ harbine kadar Almanya, Avusturya - Macaristan, İtalya arasındaki anlaşma.
müselles-i şimalî : Astroljide Kuzey yarım küresinde bulunan üç parlak yıldızdan meydana gelen bir yıldız kümesi,
müselles muvâzenesi : üçgenin ölçü hatalarını gidermek için tatbik edilen hesap sistemi.[2]

Müselles kelimesinin eski edebiyatta karşımıza çıkan en yoğun anlamı, taze iken içine üç defa otlar karıştırılarak, üç kere tasfiye edilerek çekilen [3] şaraba veya üzüm suyu şırası şeklindedir. İçine çeşitli otlar karıştırıldığı için ve üç defa da tekrar çekildiği için şarap olmaktan çıkartılan bu içki veya bu tür şarap haram olmaktan çıkmış kabul edilmiştir. Eski metinlerde “ Sülüsanı gidip, sülüsü kalıncaya kadar tarh edilmiş, üzüm şırası “ [4]olarak da tarif edilmiştir.

Müselles şarap olabilecek hale gelmiş olan üzüm suyundan yapılmış şıranın üçte ikisi gidene kadar üç defa kaynatılıp içinde çeşitli otları katıldığı ve üzüm suyunun üçte bire düşene kadar kaynatıldığı bir tür içecek olduğu da[5] anlaşılmaktadır. Bu çeşit üzüm şırasının şerbet veya şurup niyetine içilmesi de haram sayılmamıştır.

“Şayet üzüm suyu (asır) üzerine dökülüp, ondan sonra hepsinin üçteikisi gidinceye kadar pişirilirse, zikredilenin aksine olur. Çünkü latîf olduğu için önce su gider. Ya da sudan ve şirâ'dan gider. Böyle olunca giden, üzüm suyunun (şirâ'nın) üçte ikisi olmaz.”[6]

Bu tarifler içinde en açıklayıcı bilgi şu şekildedir. “ Bir kilo üzüme iki kilo su katarak bu karışımı bir kilo kalıncaya kadar kaynatmakla elde edilen şıra “

Ancak, Antepli Aynî’nin aşağıdaki beytinden hareket edersek, haram olmayan şarab olarak düşünülen müsellesin pek de masum bir içki olmadığı anlaşılır. ( bkz ŞÎR-GÎR ŞÎR-I MEY NEDIR ASLAN SÜTÜ VE ÇAKIRKEYF )

Eğer derd üstüne içse müselles

Olur bir şîr-gîr-i ner müennes Antepli Aynî

Haram olmayan ( sarhoş etmeyen ) müselles şarabı dahi eğer çekilen bir ders üstüne içilirse , bir kadın bile aslan gibi kuvvetli- yani çakırkeyf - olur

Divan, halk ve tasavvuf şairleri bu noktadan hareketle üzüm suyu, şarap, şıra, şurup, Bintü'l inep ( Üzüm kızı ) Duhter-i Rez ( Üzüm Kızı ve Şarap ) ve müselles kelimeleri arasında çeşitli anlam oyunları, latifeler ve söz cambazlıkları üretmişlerdir. Şarap ve müselles kimi zaman da sevgilinin ağzı ve dudaklarındaki suya benzetilmiştir. Tabi ki bu defa sevgilinin ağzını veya dudaklarını üç defa kana kana içmek gerekir. Bu şekildeki şarabı içmek veya sevgilinin dudağını emmek helal hale gelir.

Leblerinden alsam üç bûse olur kanım helal
Kim müselles olıcak derler haram olmaz şârap   İbn-i Kemal

Müselles kaynatıp bint-i inepten zâhid-i sâlis
Selâse akdi ile pek safâlanmış helalinden    Sünbüzade Vehbi

Vehbi bu beyitte riyakâr softanın üzüm suyundan müselles kaynatıp üç defa içtiğini ve helal olduğuna emin olarak çok zevklendiğini anlatmaktadır.

Müselles sohbeti kesret gerekmez
Olan mahbub sânî câm sâlis              Zati

Müselles sofrasının kalabalık olması gerekmez ki. Bir o sevgili bir kadeh bir de ben olayım yeter.

Murabba hamrı müselles deyü satar zâlim
Şarabın üstüne hürmet biraz da hile katar    Nedim

Murabba eski devrilerde kaynatılıp dondurulmuş meyve suyu anlamına da gelmektedir. Nedim bu şiirde meyhanecinin meyve suyunu müselles diye sattığını, şaraba su katarak da müselles diye verip harama hile kattığından söz eder.

Üç bâbet edip meclisi sâki bize mey sun
Zühhad geçene hardeli, yârâna müselles     Sabit

Babet etmek üçe bölmek, zühhad ise zahitler softa geçinenler demektir. Buna göre Sabit, meyhaneciye meclisi üçe böl, bize şarap getir, zahitlere hardal suyu yarenlere de müselles ver.